Πιο είναι το καλύτερο επάγγελμα; Αυτή είναι η συνηθισμένη ερώτηση που θέτουν νέοι και νέες όταν ετοιμάζονται να εισέλθουν στην αγορά εργασίας ή όταν προγραμματίζουν πανεπιστημιακές σπουδές. Κατά καιρούς, παιδιά φίλων, συγγενών και γειτόνων συνέβαινε να ζητούν τη γνώμη μου για το σοβαρό αυτό θέμα. Καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι να απαντήσεις υπεύθυνα σε μια τέτοια ερώτηση. Ομως, εξίσου δύσκολο είναι να αρνηθείς να απαντήσεις. Γι’ αυτό έδινα πάντοτε μια απάντηση που νόμιζα και εξακολουθώ να νομίζω ότι είναι σωστή. Γενική, αλλά σωστή. Η απάντησή μου ήταν: «Διαλέξτε το επάγγελμα που σας αρέσει. Το επάγγελμα που αγαπάτε και στο οποίο θα χαιρόσαστε να αφιερώνετε τον χρόνο σας. Εκεί έχετε μεγάλες πιθανότητες να επιτύχετε». Αυτή την απάντηση υπεδείκνυαν η λογική και η πείρα μου.
Σήμερα θα έδινα την ίδια συμβουλή, αλλά θα προσέθετα με έμφαση: «Και μην ξεχάσετε, ό,τι και να διαλέξετε, μόλις αρχίσετε να εργάζεστε, κατευθείαν στον συνδικαλισμό. Με τον συνδικαλισμό είναι βέβαιο ότι θα προοδεύσετε». Είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει αναγνώστης που να διαφωνεί. Οι τελευταίες δεκαετίες αλλά και πρόσφατες εμπειρίες μάς δίνουν πολλά παραδείγματα ατόμων που ανέβηκαν στην ιεραρχία του κλάδου και της πολιτικής ζωής χωρίς να διαθέτουν τα αναγκαία εφόδια. Κατέλαβαν σπουδαίες θέσεις ελέω συνδικαλισμού.
Βέβαια, είναι λάθος να λέμε ότι όλοι οι συνδικαλιστές είναι ανίκανοι στο επάγγελμά τους. Οπως είναι λάθος να λέμε ότι όλοι οι γενειοφόροι και μυστακοφόροι είναι ασχημομούρηδες (ο γράφων υπήρξε και συνδικαλιστής, και γενειοφόρος, και μυστακοφόρος). Με άλλα λόγια, ο συνδικαλισμός αναδεικνύει άτομα ανεξαρτήτως προσόντων. Οποιος εκλεγεί στο διοικητικό συμβούλιο κάποιου σωματείου, μπορεί να λουφάρει ανενόχλητος, μπορεί να προάγεται χωρίς να έχει επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο για τη δουλειά του και γενικά να τυγχάνει προνομίων. Αν μάλιστα εργάζεται σε μεγάλη εταιρεία, δημόσια ή ιδιωτική, έχει μεγάλο μέλλον. Συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, της ΟΤΟΕ, της ΑΔΕΔΥ, του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ.λπ. έχουν γίνει βουλευτές, υπουργοί, γενικοί γραμματείς, γενικοί διευθυντές κ.λπ. χωρίς, επαναλαμβάνω, να έχουν κατ’ ανάγκη τα απαραίτητα για το έργο που αναλαμβάνουν προσόντα. Μάλιστα, τον τελευταίο καιρό το κασέ των συνδικαλιστών έχει ανέβει πολύ. Μέχρι πρόεδροι του Αρείου Πάγου μπορεί να γίνουν.
Επίσης, οι συνδικαλιστές ακόμη και στις πιο πεζές διεκδικήσεις τους εμφορούνται από υψηλές ιδέες και ιδανικά. Θυμάμαι μια απεργία της ΟΤΟΕ (των τραπεζικών) λίγο μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981. Στη μεγάλη λίστα των αιτημάτων ήταν πρώτα πρώτα, στην κορυφή του πανό που είχαν στήσει έξω από τον χώρο του Πανεπιστημίου, η ελευθερία, η δημοκρατία, η δικαιοσύνη και μερικά άλλα εξίσου εντυπωσιακά. Τελευταίο, κάτω κάτω, με μικρά γράμματα, ήταν το αίτημα της αύξησης μισθών. Η απεργία λύθηκε όταν οι τραπεζικοί τσίμπησαν μια 10%, αν θυμάμαι καλά, αύξηση μισθών. Κρίμα, διότι αν επέμεναν, μπορεί τώρα να είχαμε ελευθερία, δημοκρατία και δικαιοσύνη.
Εν συμπεράσματι, νομίζω ότι προκύπτει από τα ανωτέρω ότι ο συνδικαλισμός είναι, χωρίς αμφιβολία, ένα καλό και προσοδοφόρο επάγγελμα.
Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
