Το 2002, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους προσπάθησε, επιβάλλοντας δασμούς και ποσοστώσεις, να προστατεύσει την αμερικανική βιομηχανία χάλυβα. Τα αντίποινα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν άμεσα και στοχευμένα. Αφορούσαν τα αμερικανικά πορτοκάλια από τη Φλόριδα. Κυβερνήτης της Πολιτείας της Φλόριδας ήταν ο αδελφός του προέδρου των ΗΠΑ Τζεμπ Μπους. Οι εμπορικές αψιμαχίες έληξαν με συνοπτικές διαδικασίες με νίκη των Ευρωπαίων.

Στις δυο πλευρές του Ατλαντικού ακονίζουν, εκ νέου, τα ξίφη τους για έναν νέο γύρο εμπορικού και οικονομικού ανταγωνισμού. Ο Τραμπ εξελέγη με μια σκληρή ατζέντα οικονομικού προστατευτισμού. Η αναγέννηση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα εντός «της ζώνης της σκουριάς» ήταν ο κύριος άξονας της πολιτικής «πρώτα η Αμερική».

Μέχρι σήμερα η πολιτική οικονομικού προστατευτισμού του Τραμπ για τη διάσωση των παραδοσιακών αμερικανικών βιομηχανιών έφερε την αποχώρηση από τις συζητήσεις για τη Συμφωνία του Ειρηνικού και την αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Δεν έχει μεταφραστεί, όμως, σε μια πολιτική δασμών απέναντι στις εισαγωγές από την Ευρώπη. Κυρίως λόγω της πίεσης που ασκούν στην κυβέρνηση το αγροτικό και το κατασκευαστικό λόμπι, που φοβούνται τις οικονομικές επιπτώσεις ενός εμπορικού πολέμου.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζονται για κάθε ενδεχόμενο. Συντάσσοντας μια λίστα αμερικανικών προϊόντων, όπως το μπέρμπον και τα πορτοκάλια, που θα υποστούν τα αντίποινα.

Μετά τις συμφωνίες με τον Καναδά και την Ιαπωνία υπάρχει μια νέα αυτοπεποίθηση στην Ευρώπη για τη θέση της στο διεθνές οικονομικό στερέωμα. Φαίνεται από τη σθεναρή αντίδραση στην κινεζική πολιτική εξαγοράς ευρωπαϊκών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και ενέργειας, αλλά και από τη σκληρή αντιμετώπιση της Βρετανίας στις διαπραγματεύσεις για το Brexit. Το «πρώτα η Αμερική δεν σημαίνει ότι βάζουμε τελευταία τα ευρωπαϊκά συμφέροντα» ήταν το μήνυμα του Γιούνκερ προς την Ουάσιγκτον.

Σε αντίθεση με τον αμυντικό τομέα, στην οικονομική σφαίρα έχει διαμορφωθεί ένα κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον που αφορά την επιτυχία του ευρώ, την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, την ασφάλεια των ευρωπαϊκών επενδύσεων και την επέκταση των εξαγωγών. Είναι ένας τομέας όπου οι Ευρωπαίοι αισθάνονται ισοϋψείς με τους Αμερικανούς και θεωρούν ότι βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας, υπερασπιζόμενοι τις ελεύθερες εμπορικές συναλλαγές.

Οι προηγούμενοι 14 γύροι των διατλαντικών διαπραγματεύσεων για την TTIP απέβησαν άκαρποι. Ευθύνη έχουν και η Γαλλία και η Γερμανία που ακολούθησαν εθνικές πολιτικές. Η εκλογή Μακρόν και οι συμφωνίες με Καναδά και Ιαπωνία έφεραν μια μεταστροφή προς μια κοινή ευρωπαϊκή ατζέντα. Η σκληρή ατζέντα προστατευτισμού του Τραμπ αλλά και η προτίμησή του για διμερείς διαπραγματεύσεις με χώρες και όχι ενιαίους χώρους δεν προδικάζουν την επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα