Αναζήτηση
Αίσθημα καύσου, ευαισθησία στα λαμπερά φώτα, υπερβολικό δάκρυσμα, θολή όραση που βελτιώνεται με το βλεφάρισμα, κοκκίνισμα, κνησμός. Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι εξαιρετικά συνηθισμένο, ειδικά στις γυναίκες άνω των 50 ετών, αλλά η ηλικία δεν είναι η μοναδική αιτία του.
Αν και πολλοί νομίζουν ότι είναι απλώς μια ενοχλητική κατάσταση, πρέπει να αντιμετωπίζεται με την δέουσα προσοχή από τον οφθαλμίατρο και τον ασθενή, διότι μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε κάθε τομέα της ζωής και να μειώσει σοβαρά την ποιότητά της, λέει στην εφημερίδα «New York Times» η δρ Ρέιτσελ Μπίσοπ, επικεφαλής του συμβουλευτικού τομέα του Ομοσπονδιακού Εθνικού Οφθαλμολογικού Ιδρύματος των ΗΠΑ.
«Το σύνδρομο αυτό συνήθως προκαλείται από πρόβλημα στη δακρυϊκή στοιβάδα που ενυδατώνει τα μάτια», εξηγεί. «Τα δάκρυα επιτελούν πολλούς ρόλους και η ανεπάρκειά τους μπορεί να προκαλέσει εξίσου πολλά προβλήματα. Ετσι, λιπαίνουν τα μάτια, τα τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, τα βοηθούν να εστιάζουν τις εικόνες και τα απαλλάσσουν από σκόνες και ξένα σώματα».
Αν το σύνδρομο ξηροφθαλμίας δεν αντιμετωπιστεί σωστά και εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε ουλές, έλκη, μολύνσεις ή ακόμα και σε διάτρηση του κερατοειδούς. Ο κερατοειδής είναι ο διαυγής εξωτερικός χιτώνας του ματιού που προστατεύει την ίριδα, την κόρη του ματιού και τον πρόσθιο θάλαμό του και ευθύνεται για τα δύο τρίτα της οπτικής ισχύος του.
Τα καλά νέα είναι ότι οι σύγχρονες γνώσεις για τη φύση και την παραγωγή των δακρύων έχουν οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των διαφόρων αιτιών του συνδρόμου και σε σημαντικές βελτιώσεις στις συνιστώμενες θεραπείες.
«Παλιά νομίζαμε ότι τα δάκρυα είναι σαν το αλατόνερο και πιστεύαμε ότι αν βάζαμε λίγα νερό στο μάτι, ο ασθενής θα ήταν καλά», εξηγεί η δρ Μπίσοπ. «Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε ότι διαθέτουν εκατοντάδες συστατικά, στα οποία συμπεριλαμβάνονται 1.500 πρωτεΐνες, ηλεκτρολύτες, αντισώματα, λιπίδια και φυσικά νερό. Με βάση αυτή τη γνώση προσπαθούμε να εντοπίζουμε την ακριβή αιτία της ξηροφθαλμίας σε κάθε ασθενή και να του χορηγούμε την ενδεικνυόμενη θεραπεία».
Τα δάκρυα δεν είναι κάτι ενιαίο αλλά αποτελούνται από τρεις στοιβάδες, κάθε μία από τις οποίες παράγεται από διαφορετικούς αδένες γύρω από τα μάτια. Οι στοιβάδες αυτές είναι ένα εξωτερικό λιπώδες στρώμα, ένα μεσαίο υδατώδες και ένα εσωτερικό βλεννώδες. Μια διαταραχή σε οποιαδήποτε από αυτές τις στοιβάδες οδηγεί στην ξηροφθαλμία.
Η λιπώδης στοιβάδα των δακρύων εμποδίζει την ταχεία εξάτμισή τους και τα βοηθεί να «κολλάνε» στο μάτι. Η υδατώδης ενυδατώνει συνεχώς τα μάτια, τρέφει τον κερατοειδή και απομακρύνει τοξίνες και ξένα σώματα. Και η βλεννώδης στοιβάδα εμποδίζει την ανάπτυξη μικροβίων και δεσμεύει το νερό.
Οι αιτίες
Στις πιθανές αιτίες του συνδρόμου ξηροφθαλμίας συμπεριλαμβάνονται προβλήματα στους αδένες που παράγουν τις δακρυϊκές στοιβάδες, φλεγμονώδη νοσήματα (λ.χ. αλλεργίες, χρόνια βλεφαρίτιδα), περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. καπνός των τσιγάρων, ξερό κλίμα) και η διαταραχή της ορμονικής ισορροπίας (λ.χ. μετά την εμμηνόπαυση).
Αλλες αιτίες είναι η χρήση φακών επαφής, οι βιταμινικές ανεπάρκειες, υποκείμενα συστηματικά νοσήματα (π.χ. διαβήτης, ρευματοειδής αρθρίτιδα), η παρατεταμένη χρήση ορισμένων φαρμάκων (μεταξύ άλλων διουρητικών, αντισταμινικών, αντικαταθλιπτικών και φαρμάκων για τη χοληστερόλη) και βλάβες στα νεύρα του ματιού (π.χ. εξαιτίας εγχείρησης).
Στους μεγάλης ηλικίας πάσχοντες συχνή χρόνια αιτία είναι το σύνδρομο Sjogren’s, τονίζει η δρ Μπίσοπ.
Αν σε όλα αυτά προστεθεί το γεγονός πως καθώς γερνάμε, το σώμα παράγει λιγότερες λιπαρές ουσίες (γι’ αυτό λ.χ. οι ηλικιωμένοι έχουν ξηρό δέρμα), καταλαβαίνει κανείς πόσο συχνό και πολύπλοκο μπορεί να είναι το σύνδρομο ξηροφθαλμίας.
Θεραπείες και μέτρα αυτοφροντίδας
Επειδή, λοιπόν, οι πιθανές αιτίες του συνδρόμου είναι πολλές και διαφορετικές, γίνεται προσπάθεια να προσαρμοσθούν οι θεραπείες στις αιτίες του.
Στις σύγχρονες θεραπείες που μελετούν επιστήμονες από το Ερευνητικό Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Schepens του Massachusetts Eye and Ear Infirmary, στη Βοστώνη,συμπεριλαμβάνονται από ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (κυκλοσπορίνη Α), και αντιβακτηριακά και αντιφλεγμονώδη παράγωγα του αντιβιοτικού τετρακυκλίνη, έως υψηλές δόσεις ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (υπάρχουν στα ιχθυέλαια και στα λιπαρά ψάρια).
Ωστόσο ο δρ Ρέτζα Ντάνα, καθηγητής Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, πιστεύει πως συνήθως οι ασθενείς δεν πρέπει να ακολουθήσουν απλώς μία συγκεκριμένη φαρμακευτική θεραπεία ή προσέγγιση, αλλά να εφαρμόζουν και μέτρα αυτοφροντίδας.
Στους δικούς του ασθενείς συνιστά να κάθονται ψηλά όταν γράφουν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή ώστε να κοιτούν προς τα κάτω την οθόνη, να φορούν συνεχώς εκτός σπιτιού γυαλιά που καλύπτουν τα μάτια και από τα πλάγια και να προσαρμόζουν τη ροή του κλιματισμού στο αυτοκίνητο ώστε να μην τους κτυπά στο πρόσωπο.
Τους συνιστά επίσης να κάνουν έντονη, συστηματική γυμναστική, καθώς και να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους αν πάσχουν από χρόνιο νόσημα ώστε να μάθουν αν τα φάρμακά τους μπορεί να καταστείλουν την παραγωγή δακρύων (αν η απάντηση είναι καταφατική, τους συνιστά να ρωτούν αν υπάρχει άλλη αγωγή).
Αν, τέλος, ο ασθενής πάσχει από βλεφαρίτιδα, συνιστά ζεστές κομπρέσες στα μάτια κάθε πρωί. «Αυτό μπορεί να είναι το πιο φθηνό και αποτελεσματικό φάρμακο για πολλούς ασθενείς», λέει.
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να μην κοιτάτε με ακίνητα μάτια τις οθόνες αλλά να βλεφαρίζετε συχνά, καθώς και να ενυδατώνετε τακτικά τα μάτια σας αναλόγως με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου σας.
