Ο «Προμηθέας» με πασαρέλα ψυχών

Ο Προμηθέας είναι ένα σύμβολο αντίστασης και εξέγερσης. Σύμφωνα με μία ανάγνωση που διακινείται ευρέως, είναι ο πρώτος «πολιτικός κρατούμενος» στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η Ιώ αναγκάζεται να γίνει πρόσφυγας, μια εξόριστη θύμα του αυταρχισμού της εξουσίας. Και οι Ικέτιδες απευθύνουν με τη στάση τους έναν ύμνο στη δημοκρατία εκφράζοντας τη γυναικεία χειραφέτηση. Μέσα από αυτό το πρίσμα θα παρουσιάσει ο Ολιβιέ Πι τους χαρακτήρες του Αισχύλου στην παράσταση που θα παρουσιάσει στο κοινό απόψε κι αύριο στη Μικρή Επίδαυρο. Ο αιρετικός σκηνοθέτης, ηθοποιός και καλλιτεχνικός διευθυντής του γνωστού Φεστιβάλ της Αβινιόν φέρνει στη σκηνή μια ενοποιημένη μορφή του «Προμηθέα δεσμώτη» και των «Ικετίδων» στην προσπάθειά του να μιλήσει με μεταφορές για το σήμερα.

Πιστός στη δήλωσή του πως δεν πιστεύει στον Θεό αλλά μόνο στην ποίηση, με το συγκεκριμένο έργο θα επιχειρήσει να νοηματοδοτήσει το παρόν μέσα από την επανάγνωση εμβληματικών έργων του παρελθόντος. Στη δική του ανάγνωση του κειμένου του Αισχύλου η δραματική φόρμα που αναπτύσσει είναι εξαιρετικά μινιμαλιστική αφού η διανομή ρόλων περιλαμβάνει μόλις τρεις πρωταγωνιστές. Και μια πασαρέλα στην οποία θα κάνουν επίδειξη ψυχής όλοι οι ήρωες. Ετσι, τουλάχιστον, την παρουσίασε στην πρεμιέρα που έκανε πέρυσι το καλοκαίρι η εν λόγω παραγωγή στα πλαίσια των εορτασμών των 70 χρόνων του Φεστιβάλ της Αβινιόν. Εξαιτίας του ιδιαίτερου ύφους της, το ανέβασμά της δεν περιορίστηκε εκεί αλλά επεκτάθηκε σε απρόβλεπτους μη θεατρικούς χώρους σε ολόκληρη τη Γαλλία. Από σχολεία μέχρι γυμναστήρια και την αυτοκινητοβιομηχανία BMW, ο σύντομος πολιτικός λόγος του Αισχύλου ακούστηκε στους θεατές προσδοκώντας να γίνουν κι αυτοί κοινωνοί των νοημάτων του.

ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ. Στην εκδοχή που θα φέρει στο Φεστιβάλ της Επιδαύρου ο Πι κρατάει ατόφιο τον πυρήνα των τραγωδιών. Στον «Προμηθέα δεσμώτη», που έχει τόσο μεταφυσικές όσο και πολιτικές αναφορές, ένας τιτάνας βασανίζεται από τους θεούς εξαιτίας της αγάπης που τρέφει για την ανθρωπότητα. Γι’ αυτό τον λόγο μετατρέπεται στα μάτια του σκηνοθέτη σε αιώνιο σύμβολο ανυπακοής, σ’ έναν πολιτικό κρατούμενο ουσιαστικά διδάσκοντας την έννοια της εξέγερσης. Αντίστοιχα, και οι «Ικέτιδες» θίγουν διαχρονικά πολιτικά ζητήματα που άπτονται της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, των πρακτικών του νόμου, του σεβασμού για τον ξένο και της θέσης της γυναίκας.

Εδώ, ο γαλλοαλγερινός καλλιτέχνης πατάει πάνω στην άποψη του Αισχύλου ότι ο νόμος δεν μπορεί να γίνει πανάκεια, απάντηση για όλα, και μεταμορφώνει τη θεατρική σύμβαση σ’ έναν χώρο που προσφέρεται για δημόσια συζήτηση και στοχασμό. Μέσα από αυτό το σκεπτικό, στο τέλος θα πετύχει την κάθαρση, όχι βέβαια με την παραδοσιακή έννοια της κάθαρσης. Περισσότερο ως πράξη θεαματικής εκκαθάρισης που δεν επιτρέπει στον θυμό να επικρατήσει.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο Πι καταπιάνεται με το αρχαιοελληνικό δράμα, συχνά παρουσιάζονται παραγωγές του στη χώρα μας, συνήθως υπό τη σκέπη του Φεστιβάλ Αθηνών. Αντίστοιχα, από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν, επιλέγει να μετακαλεί ελληνικές παραγωγές στη Γαλλία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το φετινό καλοκαίρι, το έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου «The great tamer», που ταξίδεψε στην Αβινιόν την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου, για να καταθέσει την προσωπική του ονειροπόληση για τον θάνατο και τον χρόνο μέσα από τον φανταστικό ήρωα του μεγάλου δαμαστή.