Παραδοξότητες

Τι κοινό έχει η «Στάλα» της Μόνικας με το success story του Τσίπρα; Εν πρώτοις, τίποτα, πέραν του ότι ακούγονται και τα δύο ως παράδοξα, ως εκτός σειράς. H Mόνικα ακούγεται σαν alien, εκτός του ήχου και του ρυθμού που μας έχει συνηθίσει. Ως κάτι που σε κάνει να σκέφτεσαι εάν πρέπει να γελάσεις ή όχι. Ο Τσίπρας, διαπρύσιος κήρυκας του Αντιμνημονίου και των οιωνδήποτε εναλλακτικών (ρωσικών, κινεζικών, βενεζουελανών) στην Ευρώπη, ακολουθεί μια πολιτική λιτότητας που ούτε οι πιο φανατικοί του «δόγματος του σοκ» δεν θα τολμούσαν να εφαρμόσουν.

Αυτός ακριβώς είναι ο ορισμός των παραδόξων, τόσο στη φιλοσοφία όσο και στα μαθηματικά: Είναι τα εμπόδια στη λογική, είναι η ασυνέχεια σε μια σκέψη, είναι η άρνηση του διαλόγου σε μια συζήτηση.

Tα παράδοξα στη φιλοσοφία και στα μαθηματικά δεν είναι καθόλου άγνωστα. Μάλιστα, είναι γνωστά ως μια παράλληλη εξέλιξη με την «επίσημη» επιστήμη, αφού, για ν’ αναφέρουμε ένα μόνο, εκείνο που έμεινε γνωστό ως το παράδοξο του Επιμενίδη (ένας Κρης λέει ότι όλοι οι Κρήτες είναι ψεύτες) συζητείται, επί αιώνες, μαζί με τη διαλεκτική.

Αλλά και στη σύγχρονη εποχή, από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» μέχρι την πίπα του Magritte και την επεξήγηση «Ceci n’ est pas une pipe» και τα έργα του Εscher, τα παράδοξα είναι παρόντα, παρόλο που oι περισσότεροι στοχαστές τα απορρίπτουν: Το να ισχύει κάτι και να μην ισχύει ταυτόχρονα θεωρείται ανωμαλία και εκτροπή. Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι οι οποίοι δεν απορρίπτουν a priori τις παραδοξότητες. Πρέπει να εξεταστεί, ισχυρίζονται, εάν το παράδοξο ολοκληρώνει κάτι άλλο, σ’ ένα ανώτερο, πιο αφηρημένο επίπεδο. Κάτι που μας φαίνεται ετερογενές σε πρώτο επίπεδο μπορεί να είναι απαραίτητο προκειμένου να ολοκληρωθεί η «αυτοποίηση» ενός συστήματος. Για το εάν αυτό θα συμβεί ή όχι, καθοριστική παράμετρος είναι ο χρόνος. Στην πάροδο του χρόνου θα κριθεί εάν, εντέλει, το παράδοξο μπορεί να απο-παραδοξοποιηθεί κάποια στιγμή, αποκαλύπτοντας τη συμβολή του στη διεργασία δημιουργίας μιας νέας οντότητας ή μετασχηματισμού μιας ήδη υπάρχουσας.

Σε κάθε περίπτωση, εάν η θέση μαζί με την άρνησή της γίνουν αποδεκτές από το σύστημα, το οποίο, εν συνεχεία, θα μπορέσει με τη νέα του ταυτότητα να δημιουργήσει «δομικές ζεύξεις» με το περιβάλλον του, τότε η παραδοξότητα θα έχει ενσωματωθεί στο σύστημα.

Ο εστί μεθερμηνευόμενον ότι για τη μεν Μόνικα ο χρόνος θα δείξει εάν η παραδοξότητα της «Στάλας» αποτελεί ένα σημείο στην ανάπτυξη της τέχνης της που σηματοδοτεί μια νέα ταυτότητα η οποία θα επιδοκιμαστεί από το κοινό.

Ως προς τον Τσίπρα και τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, νομίζω, αντίθετα, ότι δυόμισι χρόνια μετά η παραδοξότητα της συνεύρεσης αντίθετων πολιτικών ποιοτήτων, προκειμένου να υπηρετηθεί ο αχταρμάς του Αντιμνημονίου, έδωσε τη θέση της σ’ ένα ultra μνημονιακό σχήμα και ακυρώθηκε.

Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι εμπειρογνώμων Δημόσιας Διοίκησης και πρώην βουλευτής με Το Ποτάμι