Τα μυστικά του βάλτου

Από τις 28 Ιουλίου έως και χθες ο Αλέξης Τσίπρας εκφώνησε τρεις ομιλίες. Η πρώτη ήταν στο Μέγαρο Μουσικής, κατά την έναρξη της διήμερης συνεδρίασης της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ (η τελευταία κατέληξε σε ομόφωνη ψήφιση του πολιτικού σχεδίου).

Η δεύτερη ήταν κατά τη συζήτηση στη Βουλή για το νομοσχέδιο για την ανώτατη εκπαίδευση. Η τρίτη ήταν την Πέμπτη, κατά τη συζήτηση επίσης στη Βουλή για το νομοσχέδιο για την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Και οι τρεις ομιλίες του Τσίπρα είχαν έντονο ιδεολογικό στίγμα. Και για τους πιο παρατηρητικούς, εκτός της προσπάθειας για εφ’ όλης της ύλης αντιπαράθεση με την αξιωματική αντιπολίτευση (κάτι που βεβαίως επεδίωξε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης) ήταν και μια χειρονομία προς το εσωτερικό κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ ενόψει ενός θερμού φθινοπώρου.

Και οι τρεις ομιλίες εστίασαν στο αριστερό αποτύπωμα που οφείλει να αφήσει το σημερινό κυβερνητικό σχήμα, το οποίο μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης δεν επέλεξε τυχαία να κατεβάσει καταιγισμό νομοσχεδίων. Ο Τσίπρας, μετρ του τακτικισμού, επιχειρεί να διαμορφώσει έναν χώρο, μια αριστερή ανάσα μέχρι την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την τρίτη αξιολόγηση και τη ΔΕΘ. Δυο στιγμές όχι εύκολες. Στην πρώτη επειδή ακριβώς θα τεθούν ζητήματα ιδιωτικοποιήσεων αλλά και εργασιακών (προς το παρόν όχι δημοσιονομικών), οι τριγμοί και οι αρρυθμίες από τα αριστερά του κυβερνητικού σχήματος και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πιθανά, αφού τα εν λόγω θέματα είναι ταυτοτικά για μερίδα στελεχών (και όχι μόνο της τάσης των 53+).

Στη ΔΕΘ δεν θα είναι εύκολο να πάει με λογική παροχολογίας, αφού το μείγμα της οικονομίας δεν του το επιτρέπει εύκολα, αν και η λογική της επιστροφής μέρους του πρωτογενούς πλεονάσματος είναι στον σχεδιασμό του Μεγάρου Μαξίμου με ορίζοντα τον Δεκέμβριο του 2017.

Παρ’ όλα αυτά, τίθεται το ζήτημα ενός ανασχηματισμού που, σύμφωνα με μερίδα κυβερνώντων οι οποίοι βρίσκονται στο κέντρο του σχεδιασμού, θα μπορέσει να επιταχύνει τη λεγόμενη αριστερή στροφή.

Εδώ όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Η κυβέρνηση, παρά τη λογική του άλματος προς τα εμπρός και των όρων για διαμόρφωση ή μετασχηματισμό του κράτους, δεν δείχνει να μπορεί να προχωρήσει τόσο εύκολα. Το βαλτώδες έδαφος των ημερών την κρατά πίσω. Από τη μια, η γενικευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια για τα μέτρα, τη φοροκαταιγίδα, τις καταβολές φόρου εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ, τις μειώσεις συντάξεων, την απορρύθμιση των υλικών όρων της μέσης λαϊκής οικογένειας διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό μείγμα.

Ο ανασχηµατισµός και οι γκρίνιες

Από την άλλη, η ίδια η κυβέρνηση, μετέωρη, μοιάζει αποσπασμένη από τον κόσμο, κλεισμένη σε μια λογική τεχνικών επιβίωσης και φατριασμού. Υπουργεία – φέουδα, συχνά χωρίς να συντονίζονται σε μια ενιαία γραμμή. Συχνά με αντιπαραθέσεις μεταξύ τους, όπως πρόσφατα το υπουργείο Οικονομικών με αυτό της Ψηφιακής Πολιτικής. Οι γραμμές συγκρούονται και εδώ και όχι μόνο με ιδεολογικό τρόπο (διαχείριση έναντι αριστερού αφηγήματος). Συχνά και με προσωπικό τόνο υπουργοί συγκρούονται στον καμβά μιας κυβέρνησης που πια διανύει δύομισι χρόνια (μαζί με το πρώτο επτάμηνο του 2015) εξουσίας και αυτό φτιάχνει όρους και καθεστωτισμού, και μετάλλαξης, και φιλοδοξιών.

Ο πόλεμος με τη Δικαιοσύνη, για παράδειγμα, δεν αντιμετωπίζεται ενιαία μέσα στην κυβέρνηση. Οι φωνές που λένε πως είναι ένας πόλεμος που μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ είναι αρκετές. Ακόμη περισσότερες αυτές που ζητούν να πέσουν οι τόνοι, γνωρίζοντας και την ενόχληση του ξένου παράγοντα. Η παράλληλη απώλεια των κοινωνικών συμμαχιών που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία δεν περνάει απαρατήρητη από μερίδα κυβερνώντων. Ούτε βέβαια η δημοσκοπική φθορά ή η αποξένωση από τον κόσμο (ακόμη και με όρους εχθρότητας από παλιούς συντρόφους των κινημάτων που έχουν πια κατατάξει την κυβέρνηση στο μνημονιακό προσωπικό της χώρας).

Σκόρπια πυρά μεταξύ υπουργών

Στον βάλτο των ημερών προστίθενται και τα μπρος – πίσω σε σειρά ζητημάτων. Οι 53+ αλλά και το Μέγαρο Μαξίμου έχουν στο στόχαστρο υπουργούς όπως η Λυδία Κονιόρδου, η Ελενα Κουντουρά, ο Γιάννης Μουζάλας. Γκρίνιες εξ αριστερών ακούγονται βέβαια και για τον Τόσκα ή τον Νίκο Κοτζιά, αλλά οι ισορροπίες με την κίνηση Πράττω όπου ανήκουν οι δύο υπουργοί είναι πολύ ευαίσθητες. Οπως ευαίσθητα είναι και το τρίγωνο Τσακαλώτος – Δραγασάκης – Παππάς και ο μεγάλος γρίφος των νέων συγκατοικήσεων του επόμενου ανασχηματισμού.

Και τα προβλήματα ή τα μυστικά του βάλτου δεν σταματούν εδώ. Τα σκόρπια πυρά μεταξύ υπουργών δεν έχουν τον χαρακτήρα ακόμη πολέμου. Η συγκολλητική ύλη της διακυβέρνησης και ο παράγοντας Τσίπρας ρυθμίζουν την ισορροπία. Η τελευταία έχει ως διαρκής μεταβλητή αναταράξεων τη συγκατοίκηση με τους ΑΝΕΛ. Στο Μέγαρο Μαξίμου σε εβδομαδιαία βάση περνάει την πόρτα αντιπροσωπεία τους με επικεφαλής τον Παναγιώτη Σγουρίδη (αντιπρόεδρό τους), όπου και υπάρχει ενημέρωση για το κυβερνητικό έργο. Για την ακρίβεια, γίνεται «μασάζ» πάνω σε φλέγοντα ζητήματα που μπορεί να προκαλέσουν κρίση στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Τα πρόσφατα πυρά του Δημήτρη Καμμένου για το άσυλο (καταψήφισε την τροπολογία της κυβέρνησης) και για τους σημαιοφόρους των σχολείων που θα βγαίνουν με κλήρωση προκάλεσε τον θυμό σε Μαξίμου και ΣΥΡΙΖΑ και για τον επιπρόσθετο λόγο πως προσφάτως ο Καμμένος είχε στηριχθεί και ψηφιστεί για αντιπρόεδρος της Βουλής (κάτι που εξέθεσε ένα αριστερό μέρος βουλευτών συριζαίων αφού ο εν λόγω συχνά είχε ακροδεξιό λόγο).

Παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις Πάνου Καμμένου πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τον ΣΥΡΙΖΑ, έχει τεθεί στο μικροσκόπιο η υβριδική συγκατοίκηση. Η πρόσφατη δήλωση του Πάνου Σκουρλέτη πως δεν θα είναι για πάντα συγκάτοικοι ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, αλλά και η υποσημείωσή του πως τα δύο κόμματα τα βρήκαν κάτω από ειδικούς όρους και αυτοί προσεχώς θα εξαλειφθούν, μόνο τυχαίες δεν είναι. Το τρίγωνο Σκουρλέτης – Βούτσης – Φίλης αποτελεί εξάλλου μια κρίσιμη ομάδα για τα κυβερνητικά. Συμπαγής και με γέφυρες προς το αριστερό ακροατήριο, δεν διστάζει συχνά να αποτελεί την ενοχλητική αλογόμυγα στον κυβερνητισμό.

Και ο Φίλης πρόσφατα μίλησε με αφορμή τους σημαιοφόρους κατά των παρελάσεων, αλλά τα πυρά του ήταν εμφανώς και προς τον δεξιό εταίρο.

Ο Βαρουφάκης και τα φαντάσματα

Ο βάλτος όμως έχει και φαντάσματα από το εγγύς παρελθόν. Οι ισχυρισμοί και οι αποκαλύψεις του Γιάνη Βαρουφάκη για το πρώτο επτάμηνο της διαπραγμάτευσης προκαλούν θυμό και ανησυχία στους κυβερνώντες, οι οποίοι επιχειρούν να θάψουν όλα τα εναλλακτικά σχέδια που απεργάστηκαν για τη χώρα στην κολυμβήθρα των εκλογών του Σεπτεμβρίου του 2015 και στη συνομολόγηση του τρίτου Μνημονίου.

Ούτε εδώ όμως η αποστολή είναι εύκολη αφού, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Βαρουφάκης καραδοκεί και έχει και άλλα χαρτιά κατά των πρώην συντρόφων του. Από την άλλη ο πρώην υπουργός Οικονομικών χρεώνεται στον ίδιο τον Τσίπρα που τον είχε αποκαλέσει asset του.

Ο βάλτος έχει και τις σχέσεις με τον Νικολάς Μαδούρο –αν και σύμφωνα με μια κυβερνητική ανάγνωση, τα πυρά της Νέας Δημοκρατίας γι’ αυτό το θέμα απλώς ενισχύουν το αντισυστημικό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ και διευκολύνουν την πρόσβαση στο πιο αριστερό ακροατήριο. Ο Τσίπρας αλλά και μια σειρά στελεχών δεν τόνιζαν τυχαία την αντίθεση Αριστεράς – Δεξιάς.

Σύμφωνα με μια ανάγνωση, αυτή βοηθάει τον διπολισμό των μονομάχων και στριμώχνει το ΠΑΣΟΚ να τοποθετηθεί (αν και για μέρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν τίθεται ζήτημα συνεργασίας με τη Χαριλάου Τρικούπη). Ο διμέτωπος της Φώφης Γεννηματά όμως αποτελεί μια ακόμη δυσκολία στα εγχειρήματα Τσίπρα, αφού δυσκολεύει το άνοιγμα στο προοδευτικό Κέντρο και άρα στερεί στρατηγικούς συμμάχους.