Το πεύκο έχει τη δυνατότητα να αναγεννηθεί φυσικά έπειτα από πυρκαγιά. Αυτό άλλωστε γίνεται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Μεσόγειο –με άλλη έκταση και συχνότητα από τη σημερινή. Είναι πολλοί οι παράγοντες που επηρεάζουν τους ρυθμούς της φυσικής αναγέννησης αλλά, γενικά, αν δεν έχει επανειλημμένως καεί ένα πευκοδάσος, μπορεί μόνο του να ξαναφυτρώσει και θα αποκατασταθεί σε περίπου 10 χρόνια. Το κρίσιμο είναι να αφεθεί το δάσος να αναγεννηθεί φυσικά, χωρίς να καταπατηθεί και εξαφανιστεί από τους χάρτες, προς χάριν οικοδομών ή άλλων παράνομων χρήσεων.

Ως WWF Ελλάς, λέμε και ξαναλέμε πως τα δάση είναι ο κορμός της γης και ταυτόχρονα οι συντελεστές για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων και φύσης. Οποιος επισκεφθεί το www.wwf.gr, θα δει πως είναι γεμάτο από υλικό και αυτοψίες ομάδων μας σε περιοχές που καταστράφηκαν από πυρκαγιές. Πάντα καταλήγουμε σε ειδικότερες προτάσεις, ώστε το δάσος να αναγεννηθεί γρήγορα και να αποφευχθούν πλημμύρες κατά τις πρώτες βροχοπτώσεις. Τα δάση προσφέρουν πολλές κρίσιμες υπηρεσίες –μια από αυτές είναι και η συγκράτηση εδαφών και η απορρόφηση του νερού. Δυστυχώς, μετά την πυρκαγιά υπάρχει ο κίνδυνος της αυξημένης διάβρωσης των εδαφών και των πιο συχνών ή έντονων πλημμυρικών φαινομένων.

Το 2007 ήταν σίγουρα μια από τις μαύρες χρονιές, με την πυρκαγιά της Πάρνηθας και τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο και την Εύβοια. Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, κάηκαν πάνω από 2,5 εκατ. στρέμματα δασών, εκ των οποίων πάνω από 300.000 στρέμματα αφορούσαν προστατευόμενες περιοχές Natura 2000. Ειδικά για την περιοχή της Πελοποννήσου καταγράψαμε πως τα προβλήματα εστιάζονται κυρίως σε περιοχές με επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές ή περιοχές με ψυχρόβια κωνοφόρα (π.χ. έλατα), όπως ο Ταΰγετος. Υπάρχει ορατός κίνδυνος αλλαγών χρήσης γης σε ορισμένες περιοχές, λόγω επέκτασης των γεωργικών καλλιεργειών εις βάρος των δασικών εκτάσεων και προβλήματα υποβάθμισης βλάστησης σε ορεινές περιοχές, λόγω έντονης βόσκησης. Η Αιγιάλεια και ορισμένες περιοχές της Ηλείας είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τα σημαντικότερα προβλήματα διάβρωσης.

Οι εικόνες με νεκρές, κατακαμένες χελώνες, ελάφια, και άλλα ζώα είναι πραγματικά πολύ σκληρές. Η αλήθεια είναι πως στο δάσος κατοικούν χιλιάδες είδη ζώων και κάθε ομάδα ζώων μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά σε μια πυρκαγιά. Οταν δεν υπάρχει ιδιαίτερη δυνατότητα γρήγορης διαφυγής και η πυρκαγιά είναι μεγάλη, μπορεί μια ομάδα ζώων να εξολοθρευτεί εντελώς στην καμένη περιοχή ή να υποστεί πολύ σημαντική ζημιά. Πολλά είδη ασπόνδυλων προχωρούν σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους και έτσι προστατεύονται. Αλλες φορές πάλι, οι άκαυτες νησίδες μπορεί να προσφέρουν πολύ σημαντικό καταφύγιο και πηγή ανάκαμψης της πανίδας. Γενικά, είναι αρκετά σύνθετο το θέμα της ανάκαμψης της πανίδας μετά την πυρκαγιά και δεν έχει μελετηθεί πολύ στην Ελλάδα.

Κλιματική αλλαγή σημαίνει ακραία καιρικά φαινόμενα, ξηρασία, πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Τα χαρακτηριστικά αυτά ευνοούν την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών, καθώς και το μέγεθος των καμένων εκτάσεων. Μην ξεχνάμε πως τα δάση δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα, και μειώνουν την επίδραση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Κλιματική αλλαγή σημαίνει πως τα δάση μας θα γίνουν πολύ πιο ευάλωτα στις πυρκαγιές αλλά και πολυτιμότερα για τη φύση και τον άνθρωπο.

Φωτιές είχαμε, έχουμε και θα έχουμε. Το ζητούμενο είναι να κάνουμε το καλύτερο δυνατό ώστε να τις μειώσουμε. Αυτό σημαίνει θεσμική θωράκιση δασών, σωστή διαχείριση, έμφαση στην πρόληψη –ειδικά λαμβάνοντας ως δεδομένο τον καταστροφικό παράγοντα της κλιματικής αλλαγής –και έγκαιρη προετοιμασία, συντονισμός κρατικών φορέων, σωστή στελέχωση δυνάμεων, ευθύνη πολίτη, σωστή αξιοποίηση εθελοντών. Τα έχουμε αυτά σήμερα; Φυσικά και όχι. Ούτε στο παρελθόν τα είχαμε. Ως WWF Ελλάς, εμείς και πολλοί άλλοι φορείς, έχουμε υποβάλει δεκάδες μελέτες και προτάσεις στις εκάστοτε κυβερνήσεις για το θέμα αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Δεν λείπουν οι προτάσεις, τα στοιχεία, τα δεδομένα. Λείπουν, δυστυχώς διαχρονικά, οι σωστές πολιτικές πρωτοβουλίες.

Και φέτος, όπως κάθε χρόνο σχεδόν, καθυστέρησε η προετοιμασία. Οι πόροι για έργα δασοπροστασίας δόθηκαν στους δήμους μόλις λίγες μέρες πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, η Δασική Υπηρεσία πήρε με μεγάλη καθυστέρηση κονδύλια για σχετικά έργα, το Πυροσβεστικό Σώμα –που καταβάλλει αυτές τις μέρες πραγματικά υπεράνθρωπες προσπάθειες και τους ευγνωμονούμε όλοι –αποδυναμώθηκε με μεταθέσεις προσωπικού και προβλήματα εξοπλισμού, οι εθελοντές ανά την Ελλάδα δηλώνουν παρόντες και πρόθυμοι αλλά ακόμα να αξιοποιηθούν (και να ασφαλιστούν) σωστά. Και φυσικά, μην ξεχνάμε τις προσπάθειες της σημερινής κυβέρνησης –σε πιστή συνέχεια προσπαθειών των προηγουμένων –να νομιμοποιεί, με κάθε ευκαιρία, τα αυθαίρετα μέσα σε δάση. Ναι, υπάρχει ευθύνη, σημαντική και διαχρονική των κυβερνήσεων και όλων όσοι ανέχονται την αδράνεια και σιωπούν μπροστά στις θεσμικές εκτροπές που μετατρέπουν τα δάση σε οικόπεδα προς οικοδομική εκμετάλλευση.

Οι πολίτες έχουμε μεγάλο ρόλο και ευθύνη. Είναι εντελώς ανεπίτρεπτο τόσες πυρκαγιές κάθε χρόνο να προκύπτουν από αναμμένα τσιγάρα, εργασίες στο δάσος ή ψησταριές. Ελεος πια! Πέραν της στοιχειώδους πλέον παιδείας πάνω στο θέμα, μπορούμε να οργανωθούμε, να γραφτούμε σε εθελοντικές ομάδες πυροπροστασίας με σημαντικότατο έργο και να διεκδικήσουμε ως ενεργοί πολίτες σωστούς νόμους και κανόνες για τη διαχείριση και προστασία των δασών μας.

Τελευταία Νέα