Ο μήνας Αύγουστος, κατά τα τελευταία χρόνια, είναι σημαδιακός. Για το 2017 η σημαδιακή ημέρα ήταν η 2α Αυγούστου. Προτού εξηγήσω τι εννοώ, σκεφθείτε την εξής περίπτωση. Ενας εργαζόμενος αμείβεται με χίλια ευρώ τον μήνα και έχει συμφωνήσει με τον εργοδότη του να εισπράττει τον μισθό του στην αρχή του χρόνου. Ετσι, την 1η Ιανουαρίου έχει στη διάθεσή του δώδεκα χιλιάδες ευρώ. Ο εργαζόμενος αυτός αντί να δαπανά χίλια ευρώ τον μήνα, δηλαδή όσα είναι το μηνιαίο εισόδημά του, δαπανά χίλια πεντακόσια. Κατ’ ανάγκη, στο τέλος Αυγούστου είναι άφραγκος και τρέχει για δανεικά. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτόν τον άνθρωπο; Απρόσεκτο, άφρονα, αδιάφορο, ανόητο, αυτοκαταστροφικό ή όλα μαζί;
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρωπότητα στο σύνολό της συμπεριφέρεται σαν τον ανόητο αυτόν άνθρωπο. Την 2α Αυγούστου όλοι εμείς, δηλαδή 7,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζούμε στον πλανήτη Γη, εξαντλήσαμε το απόθεμα πόρων που η γενναιόδωρη Γη θέτει στη διάθεσή μας για δώδεκα μήνες. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Δίκτυο Οικολογικού Αποτυπώματος, δαπανήσαμε σε επτά μήνες ό,τι έπρεπε να μας συντηρήσει για δώδεκα. Τους υπόλοιπους πέντε μήνες ζούμε από τα αποθέματα πόρων που έπρεπε να φυλάμε για το μέλλον. Ουσιαστικά, δανειζόμαστε χωρίς να το καταλαβαίνουμε από τις επόμενες γενεές, χωρίς να τις ρωτάμε και χωρίς να μπορούμε να ξεχρεώσουμε. Διαπράττουμε κατ’ εξακολούθηση ένα αδίκημα σε βάρος των παιδιών μας, που μπορεί να πάρει εγκληματικές διαστάσεις.
Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, η εποχή κατά την οποία θα κληθούμε να πληρώσουμε τα χρέη μας προς τη Φύση δεν είναι μακριά. Οι δυσμενείς αλλαγές στο περιβάλλον, η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι ελλείψεις ενέργειας, η μόλυνση της ατμόσφαιρας κ.λπ. είναι οι πρώτες δόσεις. Οι επόμενες θα είναι πιο μεγάλες και συνεπώς πιο δυσβάστακτες.
Πολλοί αναρωτιούνται: πώς φτάσαμε στην κατάσταση αυτή; Και πολλοί δίνουν την αόριστη, εύκολη και, για ορισμένους, βολική απάντηση ότι φταίει το σύστημα, όποιο κι αν είναι αυτό. Ομως, η αλήθεια είναι διαφορετική και πολύ πικρή. Η κακή κατάσταση του πλανήτη οφείλεται σε δύο παράγοντες: στην προκλητική υπερκατανάλωση και σπατάλη πόρων των πλουσίων χωρών (κυρίως Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και ορισμένες άλλες) και στην υπερβολική αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως, κυρίως μετά το 1950. Προκαλεί έκπληξη και τρόμο η πληροφορία ότι μια νέα πόλη 250 χιλιάδων ανθρώπων γεννιέται κάθε ημέρα. Υπερκατανάλωση και υπερπληθυσμός, αυτοί είναι οι δύο ένοχοι.
Για την καταστροφική αυτή εξέλιξη υπάρχουν, βέβαια, διάφορες ερμηνείες που ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί εύκολα να βρει. Αυτό που ενδιαφέρει αυτήν την κρίσιμη ώρα είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών για τον περιορισμό της σπατάλης πόρων και κυρίως για τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού. Δυστυχώς, οι επίσημοι φορείς εξουσίας, δηλαδή οι κυβερνήσεις, οι Εκκλησίες, τα Ηνωμένα Εθνη κ.ά. προσποιούνται ότι δεν αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα της κατάστασης και σιωπούν ή, όταν μιλούν, μασάνε τα λόγια τους.
Πάντως, ανεξαρτήτως των ανθρώπινων επιθυμιών και πράξεων, η Φύση θα ακολουθήσει τους δικούς της νόμους και δεν πρόκειται να νιώσει θλίψη για τα εκατομμύρια θύματα της επερχόμενης περιβαλλοντικής κρίσης. Ούτε θα στενοχωρηθούν αυτοί που σήμερα αδρανούν. Πάλι, όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις, αθώοι θα τιμωρηθούν για τα εγκλήματα σε βάρος της Φύσης.
Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα ζητήματα στα οποία αναφέρεται το άρθρο αυτό αναπτύσσονται στο πρόσφατο βιβλίο του «Ευημερία χωρίς Ανάπτυξη», εκδ. Gutenberg.
Τελευταία Νέα