Η φετινή Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης (9-10 Σεπτεμβρίου) αποτελεί τον πρώτο σταθμό ενός καυτού φθινοπώρου για τον Αλέξη Τσίπρα και την κυβέρνησή του. Με πολύ νερό να έχει κυλήσει στο αυλάκι από το περιβόητο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης το 2014, το οποίο έχει εγκαταλειφθεί κακήν κακώς, όραμα του Πρωθυπουργού αποτελεί η έξοδος από τα Μνημόνια και την επιτροπεία το επόμενο καλοκαίρι με την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Η συγκυρία της επίσκεψης Μακρόν (7-8 Σεπτεμβρίου) και Τζεντιλόνι (14) λίγες ημέρες πριν και λίγες μετά τη ΔΕΘ, αντίστοιχα, θα μπορούσε να είναι ιδανική για την κυβέρνηση. Μολαταύτα, η εκκίνηση της τρίτης αξιολόγησης και η καταγραφή των προαπαιτουμένων στο πρώτο φθινοπωρινό Eurogroup (15 Σεπτεμβρίου) αυξάνουν την πίεση στο κυβερνητικό στρατόπεδο.
Την ίδια στιγμή, αναμένοντας τις πρώτες φθινοπωρινές δημοσκοπήσεις και επιχειρώντας να αφήσει πίσω της τη φθορά που έφερε η παρατεταμένη δεύτερη αξιολόγηση, η κυβέρνηση στρέφεται μεν στη μάχη της καθημερινότητας, ξεφεύγοντας από τις μνημονιακές της δεσμεύσεις, αλλά η πρώτη μάχη χάθηκε ήδη στο πεδίο των δασικών πυρκαγιών. Αποτυχημένη αποδείχθηκε τόσο η αντιπυρική προετοιμασία –παρά το γεγονός ότι οι καιρικές συνθήκες προμήνυαν ένα δύσκολο καλοκαίρι –όσο και η καταστολή. Επίσης αποδείχθηκε εντελώς λανθασμένη η επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθήθηκε καθώς η αρχική επιλογή να βγουν μπροστά οι αρμόδιοι υπουργοί έδωσε χώρο στην αντιπολίτευση, ενώ η «επιστράτευση» του Πρωθυπουργού εξέθεσε τελικά τον ίδιο προσωπικά, ιδίως με τα ατυχή σχόλιά του και τις συγκρίσεις του στα καμένα της Βορειοανατολικής Αττικής με εκείνα του 2009.
Η δεύτερη μάχη της καθημερινότητας έχει χαθεί από τα αποδυτήρια, καθώς περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ από το φόρο εισοδήματος έμειναν απλήρωτα στην πρώτη δόση του Ιουλίου. Tαυτόχρονα, οι γνώστες υποστηρίζουν πως το μεγαλύτερο μέρος των υποχρεώσεων έχει πληρωθεί με πιστωτικές κάρτες μετακυλίοντας ουσιαστικά το βάρος στις τράπεζες, αφού είναι αμφίβολο εάν οι οφειλές αυτές θα εξοφληθούν έγκαιρα. Επιπλέον, τα χαράτσια του ΕΝΦΙΑ, των τελών κυκλοφορίας και του ΕΦΚΑ θα πέφτουν βροχή έως το τέλος του έτους. Επίσης, με βάση το επιχειρησιακό σχέδιο της Αρχής Δημοσίων Εσόδων οι κατασχέσεις επιβάλλονται με καταιγιστικό ρυθμό ακόμη και για μικροποσά, ενώ τον Σεπτέμβριο θα επεκταθεί το μέτρο των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας.
Οπως προαναφέρθηκε, η κυβέρνηση έχει μπροστά της την τρίτη αξιολόγηση που ξεκινά το φθινόπωρο και μπορεί μεν να μην κρύβει δημοσιονομικά μέτρα –τα οποία συμφωνήθηκαν προκαταβολικά για την περίοδο 2019-2020 στο Eurogroup του Ιουνίου –αλλά έχει δύσκολες αποφάσεις που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το πολιτικό DNA και την ιδεολογία του ΣΥΡΙΖΑ: περικοπές προνοιακών επιδομάτων, αποκρατικοποιήσεις – εξπρές, κόκκινα δάνεια, αλλαγές και αξιολόγηση στο Δημόσιο κ.τ.λ.
Ανοιχτό παραμένει επίσης για την κυβέρνηση και τους εταίρους το ζήτημα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, με τις πρώτες προειδοποιητικές βολές από την ελληνική πλευρά να έχουν στόχο το Ταμείο, προκειμένου να αποφευχθεί η παρελκυστική τακτική του που θα μπορούσε να παγώσει, όπως και στο παρελθόν, τη νέα αξιολόγηση και τη συζήτηση για το χρέος. Η έκβαση, άλλωστε, των γερμανικών εκλογών στα τέλη Σεπτεμβρίου θα είναι αυτή που θα ξεκλειδώσει τις συζητήσεις για το χρέος, οι οποίες, παρά τη θριαμβολογία της κυβέρνησης μετά το Eurogroup, έχουν παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες.
Στο οικονομικό πεδίο, εξάλλου, η κυβέρνηση οφείλει να καταθέσει τον Οκτώβριο το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2018, το οποίο αποτελεί σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Αφενός θα πρέπει να προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% και αφετέρου να μην έχει αποκλίσεις στα έσοδα και τις δαπάνες ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εφαρμογής του κόφτη και νέων δημοσιονομικών μέτρων, πέραν των όσων προβλέπονται για το 2019-2020. Παράλληλα, η κυβέρνηση θα πρέπει να νομοθετήσει δεκάδες προαπαιτούμενα, με το Eurogroup του Σεπτεμβρίου να ζητάει οδικό χάρτη και τους θεσμούς να κατεβαίνουν στην Αθήνα για τις πρώτες αναγνωριστικές επαφές.
Με μικρό καλάθι στη Θεσσαλονίκη
Πώς σκοπεύει να απαντήσει η κυβέρνηση σε αυτό τον καταιγισμό πυρών, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο Πρωθυπουργός δεν μπορεί να τάξει παροχές από το βήμα της ΔΕΘ; Από τη μια πλευρά θα επιχειρήσει να εξαγγείλει στοχευμένες παρεμβάσεις για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και δη τους ασθενέστερους, θέλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να επιδείξει και αριστερά αντανακλαστικά και κοινωνική αλληλεγγύη ώστε να ικανοποιήσει το κομματικό ακροατήριο. Από την άλλη, θα ποντάρει επικοινωνιακά στις θεσμικές αλλαγές, όπως τα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν πριν από τη θερινή παύση της Βουλής για την παιδεία και την υγεία. Το αριστερό πρόσημο, εξάλλου, στις εξαγγελίες και παρεμβάσεις της κυβέρνησης είναι απαραίτητο συνοδευτικό, προκειμένου να ενεργοποιήσει και να συσπειρώσει τα στελέχη και τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο προσκήνιο βρίσκεται ασφαλώς ο νέος αυτοδιοικητικός χάρτης συμπεριλαμβανομένης της διάταξης για τον χρόνο διεξαγωγής των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών με το σύστημα της απλής αναλογικής. Επίσης το νέο νομοθετικό πλαίσιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα αυθαίρετα, το νομοσχέδιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για πιστοποίηση των αγροτικών προϊόντων, αλλά και το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για την αδήλωτη εργασία και ασφαλιστικά ζητήματα, μεταξύ των οποίων θα αίρονται –όπως έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση –αδικίες του ΕΦΚΑ για συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες (δικηγόροι, μηχανικοί κ.τ.λ.).
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο οι προτεραιότητες της κυβέρνησης δομούνται σε πέντε βασικούς άξονες: Πρώτον, στην έξοδο της χώρας στις αγορές. Δεύτερον, στην ενίσχυση των επενδύσεων και των αναπτυξιακών προοπτικών. Τρίτον, στις παρεμβάσεις υπέρ των κοινωνικά αδυνάτων. Τέταρτον, στην καταπολέμηση της διαφθοράς –στην οποία ποντάρει επικοινωνιακά η κυβέρνηση. Και πέμπτον, στις θεσμικές αλλαγές που για προφανή λόγο ονομάζει «εκδημοκρατισμό των θεσμών».
Εξεταστικές και ανασχηµατισµός
Σε ό,τι αφορά το πολιτικό τοπίο, οι τόνοι της αντιπαράθεσης με την αντιπολίτευση έχουν ήδη ανέβει και η πόλωση αυτή συνιστά επιλογή της κυβέρνησης, επιδιώκοντας να καταστήσει διακριτές στην κοινωνία τις διαχωριστικές γραμμές ώστε να βρει ζωτικό πολιτικό χώρο λόγω της ανασύνταξης που επιχειρεί η Κεντροαριστερά. Ο πυρετός, ωστόσο, θα ανέβει ακόμη περισσότερο με τη συζήτηση για την πρόταση σύστασης Εξεταστικής Επιτροπής για τον Πάνο Καμμένο και την υπόθεση «Noor 1», η οποία αναβλήθηκε τον Ιούλιο λόγω του φονικού σεισμού στην Κω.
Σχεδόν ταυτόχρονα η Βουλή θα επαναλάβει τις διαδικασίες της με τη «βαρουφακιάδα»: οι ισχυρισμοί του Γιάνη Βαρουφάκη στο περίφημο βιβλίο του για τις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και το παράλληλο σύστημα πληρωμών θα αποτελέσουν αντικείμενο κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης αφού η ΝΔ εμφανίζεται αποφασισμένη να σηκώσει το θέμα, το οποίο προκαλεί έντονη ενόχληση στην κυβέρνηση.
Αστάθμητος παράγοντας παραμένουν, τέλος, οι οριστικές αποφάσεις Τσίπρα για τον ανασχηματισμό. Ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να αποφασίσει εντός των επομένων ημερών εάν θα προχωρήσει ή όχι σε διορθωτικές κινήσεις στο κυβερνητικό σχήμα και εάν αυτές θα γίνουν πριν ή μετά τη ΔΕΘ –με τις πληροφορίες να επιμένουν ότι δέχεται αντικρουόμενες εισηγήσεις.
Η κάλυψη, ωστόσο, που παρείχε πρόσφατα στον Ευκλείδη Τσακαλώτο το Μαξίμου, παρά τις κατά καιρούς τεταμένες σχέσεις των δύο πλευρών, καθώς και η διαβεβαίωση ότι θα παραμείνει στο πόστο του στο υπουργείο Οικονομικών πιθανότατα σημαίνουν μικρής κλίμακας αναδόμηση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την είσοδο στην κυβέρνηση κυρίως νέων προσώπων σε θέσεις υφυπουργών για ένα συμβολικό φρεσκάρισμα. Εκτός και αν ο ίδιος ο Τσακαλώτος έχει αποφασίσει ότι ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και εγκαταλείψει την Πλατεία Συντάγματος, οπότε ο ανασχηματισμός θα είναι δομικός. Συνεργάτες του, ωστόσο, επιμένουν ότι δεν έχει εκδηλώσει τέτοια πρόθεση.
