Ενα όχημα –οποιοδήποτε όχημα, αυτοκίνητο, φορτηγάκι ή και φορτηγό –ορμάει πάνω στο ανυποψίαστο πλήθος σπέρνοντας τον τρόμο και τον θάνατο σε ανθρώπους που χαίρονταν δευτερόλεπτα πριν τη ζωή: το ζήσαμε στη Νίκαια στις 14 Ιουλίου του 2016, στο Βερολίνο στις 19 Δεκεμβρίου του 2016, στη γέφυρα του Ουέστμινστερ στο Λονδίνο στις 22 Μαρτίου του 2017, στη Στοκχόλμη στις 7 Απριλίου του 2017, και πάλι στο Λονδίνο, στη Γέφυρα του Λονδίνου, στις 3 του περασμένου Ιουνίου. Είναι αυτό που αποκαλούσε χθες η Figaro «η low cost τρομοκρατία». Και χτύπησε ξανά στην καρδιά της Ευρώπης, αυτή τη φορά στην Καταλωνία, πρώτα στη Βαρκελώνη, σε έναν από τους διασημότερους και δημοφιλέστερους πεζοδρόμους παγκοσμίως, τη Λας Ράμπλας, και λίγες ώρες αργότερα στο Καμπρίλς, ένα καταλανικό θέρετρο 120 χιλιόμετρα νοτιότερα.
Τουλάχιστον 13 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Βαρκελώνη και περισσότεροι από 100 τραυματίστηκαν, τα θύματα ανήκουν σε 18 διαφορετικές εθνικότητες, μεταξύ των τραυματιών υπάρχει και μία Ελληνίδα. Ακόμη επτά άνθρωποι, έξι πολίτες και ένας αστυνομικός, τραυματίστηκαν στο Καμπρίλς. Μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης, η Ισπανία είχε καταφέρει να μείνει εκτός της λίστας των χωρών που έχουν πληγεί από επιθέσεις της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Παραμένει ωστόσο ο τόπος όπου έχουν σημειωθεί οι φονικότερες ισλαμιστικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος –191 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί το 2004 στη Μαδρίτη, σε ένα μπαράζ βομβιστικών επιθέσεων της Αλ Κάιντα στον προαστιακό της πόλης. Και η χώρα δίνει μάχη εδώ και χρόνια εναντίον της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Ειδικά η Καταλωνία γίνεται τακτικά θέατρο αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων. Ως «βασική εστία της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας στην Ισπανία» χαρακτήριζε πέρυσι τη μητροπολιτική περιοχή της Βαρκελώνης έκθεση του Real Instituto Elcano. Τα σημάδια υπήρχαν, ο φόβος υπήρχε, ήταν απλά θέμα χρόνου.
Ηταν 5 το απόγευμα της Πέμπτης 17 Αυγούστου και η θερμοκρασία άγγιζε τους 30 βαθμούς. Η Βαρκελώνη έσφυζε όπως συνήθως από τουρίστες· μέχρι πρότινος ένας στους πέντε κατοίκους της ανέφερε τον μαζικό τουρισμό ως το βασικότερο πρόβλημα της πόλης. Το επονομαζόμενο «αντιτουριστικό κίνημα» και η κόντρα με τη Μαδρίτη λόγω της επιμονής της καταλανικής κυβέρνησης να διοργανώσει το φθινόπωρο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία –για αυτούς τους δύο λόγους απασχολούσε πρωτίστως τη διεθνή ειδησεογραφία η Βαρκελώνη, μία από τις ομορφότερες πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο, η πόλη του Γκαουντί και της Μπαρτσελονέτα, του Μουσείου Χουάν Μιρό και της Γοτθικής Συνοικίας, του Λόφου Μονζουίκ και του Καμπ Νου, θρυλικής έδρας της Μπαρτσελόνα. Και της Λας Ράμπλας, φυσικά, του μεγάλου πεζοδρόμου που ενώνει το πάνω μέρος της πόλης με τη θάλασσα, εκεί όπου διασταυρώνονταν κάποτε οι καταλανοί μεγαλοαστοί καθ’ οδόν προς το θέατρο, οι αμερικανοί ναύτες, οι ιερόδουλες, οι έμποροι λουλουδιών και πτηνών και οι έμποροι της Λα Μποκερία, της εμβληματικής αγοράς της πόλης.
«Ξαφνικά άκουσα έναν τεράστιο θόρυβο. Ενα λευκό φορτηγάκι πέρασε από μπροστά μου με μεγάλη ταχύτητα». «Ακουσα έναν ήχο πρόσκρουσης και όλος ο κόσμος άρχισε να τρέχει ουρλιάζοντας». «Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν τρομοκρατική επίθεση. Ο οδηγός δεν έκοψε καθόλου ταχύτητα. Χύμηξε πάνω στο πλήθος, στη μέση της Ράμπλας, έκανε μάλιστα ζιγκ-ζαγκ για να χτυπήσει όσο το δυνατόν περισσότερους». «Ανθρωποι εκτοξεύονταν στον αέρα. Οι περισσότεροι είχαν γυρισμένη την πλάτη και δεν είδαν τίποτα». «Μέτρησα τουλάχιστον έξι νεκρούς, προσπάθησα να επαναφέρω έναν νεαρό αλλά ήταν αδύνατο». «Είδα μια γυναίκα κοντά μου που έκλαιγε ψάχνοντας τα παιδιά της. Αλλά ούτε τριάντα δευτερόλεπτα μετά, κατέφτασαν οχήματα της αστυνομίας, ένοπλοι αστυνομικοί μάς απομόνωσαν και μας κατηύθυναν γρήγορα μακριά». Πολλοί αναζήτησαν καταφύγιο στα καταστήματα, τα ξενοδοχεία και άλλα κτίρια της περιοχής, πίσω τους κατέβηκαν τα ρολά σε μια προσπάθεια να τους προστατέψουν. Το φορτηγάκι μπήκε στη Ράμπλας από την Πλάσα Καταλούνια, την Πλατεία της Καταλωνίας διανύοντας μια απόσταση περίπου 500 μέτρων και ο οδηγός του το εγκατέλειψε διαφεύγοντας πεζή. «Είδα έναν άνδρα να τρέχει προς τα κάτω στη Ράμπλας, καταδιωκόμενος από την αστυνομία». Λίγες ώρες μετά ο ISIS έσπευσε να αναλάβει την ευθύνη για την επίθεση, όπως κάνει κάθε φορά, ακόμα και όταν η σύνδεση των δραστών με την οργάνωση είναι κάτι παραπάνω από φευγαλέα.
Συνολικά τρεις άνδρες είχαν συλλάβει μέχρι χθες οι Αρχές, δύο το βράδυ της Πέμπτης, έναν ακόμα χθες το πρωί. Ο ένας ύποπτος είναι Ισπανός γεννημένος στη Μελίγια, ισπανικό θύλακο στο Μαρόκο. Συνελήφθη στο Αλκανάρ, στο νότιο άκρο της Καταλωνίας: ένας άνθρωπος είχε σκοτωθεί εκεί το βράδυ της Τετάρτης από έκρηξη σε κατοικία και οι Αρχές συνδέουν την έκρηξη με την επίθεση στη Βαρκελώνη, υποψιάζονται πως οι τρομοκράτες κατασκεύαζαν κάποιον εκρηκτικό μηχανισμό. Οι άλλοι δύο ύποπτοι, ο ένας Μαροκινός που συνδέεται με την ενοικίαση του μοιραίου οχήματος, συνελήφθησαν στο Ριπόλ, στη Βόρεια Καταλωνία. Οι Αρχές εκτιμούσαν ωστόσο πως στην επίθεση εμπλέκονται έως και οκτώ άτομα που σχεδίαζαν μάλιστα να χρησιμοποιήσουν φιάλες αερίου. Στον ίδιο πυρήνα φέρεται ότι ανήκουν και οι πέντε επιβαίνοντες στο αυτοκίνητο που έπεσε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή πάνω στον κόσμο στον παραλιακό δρόμο του Καμπρίλς, νότια της Βαρκελώνης: και οι πέντε έπεσαν νεκροί από αστυνομικά πυρά, στη συνέχεια διαπιστώθηκε πως έφεραν ψεύτικες ζώνες με εκρηκτικά.
Μηνύματα αλληλεγγύης έφταναν χθες στην Ισπανία από ολόκληρο τον κόσμο. Τριήμερο πένθος κηρύχτηκε στη χώρα. Οι διχασμοί, οι αποσχιστικές τάσεις της Καταλωνίας, η ένταση με τη Μαδρίτη μπήκαν για λίγο στην άκρη. Τον λόγο πήρε η ενότητα, η θλίψη και οι αναλύσεις. Κάπου 160 άτομα έχουν αναχωρήσει τα τελευταία χρόνια από την Ισπανία προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό του ISIS στο Ιράκ και τη Συρία, γύρω στους τριάντα σκοτώθηκαν εκεί, περίπου είκοσι έχουν επιστρέψει. Οι αριθμοί είναι βέβαια πολύ μικρότεροι από εκείνους της Γαλλίας, της Γερμανίας ή της Βρετανίας. Αλλά η συροϊρακινή τζιχάντ ήρθε απλώς να εντείνει ένα προϋπάρχον πρόβλημα με έντονο το μαροκινό στοιχείο. Το 41% των συλληφθέντων για τρομοκρατία μεταξύ Ιουνίου 2013 και Μαΐου 2016 ήταν μαροκινής υπηκοότητας, το 46% Ισπανοί. Μαζί με τη Μαδρίτη καθώς και τους ισπανικούς θυλάκους της Θέουτα και της Μελίγια στο Μαρόκο η Καταλωνία είναι τόπος υψηλής συγκέντρωσης ριζοσπαστικοποιημένων ισλαμιστών. Εννέα άτομα είχαν συλληφθεί στις 25 Απριλίου στη Βαρκελώνη, οι 4 συνδέονταν με υπόπτους που έχουν συλληφθεί στο Βέλγιο στο πλαίσιο των ερευνών για τις επιθέσεις του Μαρτίου του 2016 στις Βρυξέλλες. Τρία άτομα θεωρούμενα ως ιδιαιτέρως επικίνδυνα είχαν συλληφθεί στα τέλη Ιουνίου στη Μαδρίτη.
«No pasaran», είχε τίτλο χθες η «Libération», με τη Γαλλία να μετράει τουλάχιστον 26 τραυματίες στη Βαρκελώνη, οι 11 εξ αυτών σοβαρά. «Η βλακώδης και βάρβαρη στρατηγική των δολοφόνων προσκρούει στην ανθεκτικότητα των δημοκρατιών», επέμενε η εφημερίδα. «Οι πολίτες αρνούνται να αλλάξουν τις συνήθειές τους υπό την πίεση των τρομοκρατών». Αλλά το πρόβλημα έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις που όλο και πιο δύσκολα βρίσκει κανείς τη δύναμη να διακηρύξει: «Σιγά μη φοβηθώ».
