Κάλυψη – απόκρυψη για τη Σίντι Σέρμαν

Από το 1980 μέχρι σήμερα η Σίντι Σέρμαν έχει συμβάλει αρκετά στην περίφημη «τέχνη της εξαπάτησης». Και αυτό συνεχίζει στην εποχή της αυτοπροβολής με το δημοφιλέστερο στους καλλιτέχνες μέσο κοινωνικής δικτύωσης: το Instagram. Τον περασμένο Οκτώβριο δημιούργησε έναν ιδιωτικό λογαριασμό ανεβάζοντας από το Τόκιο τη δική της συλλογή εικόνων. Ξαφνικά πριν από ημέρες τον άνοιξε με το όνομα @_cindysherman_ για να παρουσιάσει μία σειρά από πορτρέτα που έχει φωτογραφήσει, παραμορφωμένα από τα εργαλεία που προσφέρουν οι δεκάδες εφαρμογές για επεξεργασία φωτογραφιών στα πιο σύγχρονα μοντέλα έξυπνων τηλεφώνων.

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ. Αντίθετα λοιπόν με τη ναρκισιστική βελτίωση της εικόνας που επιχειρούν οι χρήστες του Instagram ανεβάζοντας selfies, η Σέρμαν αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά της με μακιγιάζ και παραμορφωτικά εφέ που διαθέτει η κάμερα της συσκευής της. Η λεπτή γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και κατασκευασμένης εικόνας εδώ και καιρό δεν υφίσταται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν όμως η Σέρμαν εμφανίζεται με σωλήνα και μάσκα οξυγόνου σε κρεβάτι νοσοκομείου και μακιγιαρισμένη σαν κλόουν, προκαλεί προβληματισμό στον επισκέπτη του λογαριασμού της: η καλλιτέχνις όντως ασθενεί ή περιπαίζει τον θεατή;

Η επιδραστική φωτογράφος κάνει ό,τι και άλλοι καλλιτέχνες στο Instagram. Κρατά ημερολόγιο εντυπώσεων από τις εκθέσεις τις οποίες επισκέπτεται ανεβάζοντας πολλές φωτογραφίες έργων που της άρεσαν και υποστηρίζοντας τη δουλειά άλλων καλλιτεχνών, όπως της Νοτιοαφρικανής Ζανέλε Μουχόλι η οποία επίσης καταθέτει τη δική της ερμηνεία στις προσωπικές μεταμορφώσεις.

ΠΛΑΝΑ ΜΕ ΚΟΚΚΟ. Η Σέρμαν εμφανίστηκε στην καλλιτεχνική σκηνή της Νέας Υόρκης στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με μια σειρά ταινιών χωρίς τίτλο. Τα πλάνα της με έντονο κόκκο έγιναν αντικείμενο λατρείας από καθηγητές πολιτιστικών σπουδών σε όλο τον κόσμο. Κι αυτό επειδή λίγοι καλλιτέχνες συμπύκνωσαν τις αντιφάσεις τους τόσο εύκολα. Η Σέρμαν φωτογράφιζε τον εαυτό της με έναν τρόπο που δεν θύμιζε ακριβώς αυτοπροσωπογραφία, καθώς η φωτογραφική μηχανή της πάντα ψευδόταν. Μέσα από τις εξαπατήσεις της αναζητούσε αλήθειες για την ταυτότητα, την αδυναμία και τη δύναμη. Οι φεμινίστριες την διεκδίκησαν ως δική τους όπως και οι μεταμοντερνιστές ή οποιοδήποτε πρωτοποριακό ρεύμα. Αλλά δεν υπήρχε τίποτα καθαρό ή συντεταγμένο στην τέχνη της.

Η δουλειά της Σέρμαν υπήρξε πάντα ένα σύνολο ιδεών. Κατά κάποιο τρόπο, λέει, αυτή είναι η ικανότητά της ως φωτογράφου –η δυνατότητα να αναδημιουργήσει πράγματα που έχει δει. «Είμαι καλή όταν χρησιμοποιώ το πρόσωπό μου ως καμβά … Θα δω μια φωτογραφία ενός χαρακτήρα και θα προσπαθήσω να την αντιγράψω στο πρόσωπό μου».

ΠΡΟΣΩΠΑ. Αποτέλεσμα; Οσο περισσότερο τη βλέπουμε τόσο λιγότερο αναγνωρίσιμη είναι. Είναι μια ηρωίδα του Χίτσκοκ, μια συντριμμένη Μέριλιν Μονρόε, ένα θύμα κακομεταχείρισης, ένα πτώμα, μια μορφή από πίνακα του Καραβάτζιο, του Μποτιτσέλι, μια ακρωτηριασμένη κούκλα του σεξ, ένας άντρας με καλυμμένο πρόσωπο, ή ένας κλόουν.