Το σπίτι του Παλαμά, η ταβέρνα του Μπελμοντό

Ποια σκαλιά κατεβαίνουν η Αλίκη Βουγιουκλάκη κι ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, τραγουδώντας «Κάντε υπομονή»; Σε ποιο σπίτι στέγασαν τον έρωτά τους ο «Αντωνάκης» και η «Ελενίτσα»; Από πού ξεκινούσε κάθε πρωί ο φτωχοντυμένος αλλά όμορφος και αγαπητός στις αριστοκράτισσες μπαρμπα-Γιάννης κανατάς; Και αφού φτάσαμε στην υψηλή κοινωνία, υπήρχε κάποια αθηναϊκή ταβέρνα που να περιποιήθηκε τον Αριστοτέλη Ωνάση αλλά και τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, τη Βίβιαν Λι και τον Λόρενς Ολίβιε; Αν ναι, ίσως να βρισκόταν κοντά στα μάρμαρα που αρνήθηκε να εγκαταλείψει ο «ερασιθάνατος» λογοτέχνης Περικλής Γιαννόπουλος, για χάρη της αγαπημένης του Σοφίας Λασκαρίδου, χειραφετημένης ζωγράφου των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Δεν αποκλείεται, λίγο μακρύτερα να βρισκόταν και το σπίτι του Κωστή Παλαμά, στο οποίο ο ποιητής μετακόμισε όταν η αγαπημένη του «Ραχήλ» έφυγε με τους γονείς της για το εξωτερικό. Αρκετό πνεύμα πουλήσαμε όμως: τέτοια ερωτήματα θα απαντηθούν καλύτερα την ερχόμενη Τετάρτη, στον απογευματινό περίπατο που οργανώνει στην Πλάκα το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης. Ο τίτλος του τα λέει όλα: «Ρομαντικές και κινηματογραφικές ιστορίες κάτω από την Ακρόπολη».

Η ιδέα των εκπαιδευτικών περιπάτων του Μουσείου προέκυψε πριν από δύο – τρία χρόνια, εξηγεί ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Στοφόρος. Στα πλαίσιά τους εκτελεί χρέη ξεναγού: «Οι πρώτοι ήταν κυριακάτικοι, με σκοπό να φέρουν το κοινό σε επαφή με τη σύγχρονη ιστορία της Αθήνας» λέει στο «Νσυν». Η πρωτοβουλία ταίριαζε γάντι με τις ανάγκες των σχολείων που μπήκαν σύντομα στο παιχνίδι, ενώ η μεγάλη ζήτηση έφερε και τις ξεναγήσεις θεματικού χαρακτήρα: μνημεία από τα ρωμαϊκά χρόνια, τοποθεσίες που συνδέονταν με τις εθνικές επετείους της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, στέκια και κατοικίες ελλήνων λογοτεχνών. Ο κινηματογραφικός άξονας ήρθε αβίαστα, αφού απέναντι από το κτίριο του Μουσείου στην οδό Τριπόδων βρίσκεται το σπίτι όπου γυρίστηκε το «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» του Γιώργου Τζαβέλλα. Κάπου εκεί ήταν που διαδραματίστηκαν και οι «Διπλοπενιές», αλλά και η «Ανθισμένη αμυγδαλιά» με τον Ανδρέα Μπάρκουλη στον ρόλο του Γεωργίου Δροσίνη, επίσης αλλοτινού κατοίκου ενός αρχοντικού της Πλάκας. Ο «Μεθύστακας» με τον Ορέστη Μακρή περιλαμβάνει πολλές σκηνές από την περίφημη ταβέρνα «Κληματαριά» στην οδό Κλεψύδρας, η οποία δεν υπάρχει πια. Το κατώφλι της διάβηκαν κάποτε ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Η Βίβιαν Λι, ο Λόρενς Ολίβιε, ο Ζαν Πολ Μπελμοντό, η Ούρσουλα Αντρες και ο Γκράχαμ Γκριν, τη δεκαετία του ’50, είχαν περάσει, σύμφωνα με τον Στοφόρο, από την παλιά ταβέρνα του Ψαρρά.

ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΛΑΜΑΣ. Ο περίπατος θα περιλαμβάνει κι άλλες ελληνικές ή χολιγουντιανές κινηματογραφικές αναφορές: τα «Δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου» του Χοσεΐν Αμίνι έχουν σκηνές γυρισμένες σε ένα καφενεδάκι πάνω από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού, ενώ η αληθινή ιστορία του Μιμίκου και της Μαίρης, επίσης ταινία με τον Μπάρκουλη και τη Βουγιουκλάκη, θα ξαναζωντανέψει στα μέρη όπου συναντιούνταν οι δύο τραγικοί νέοι, καθώς και στο παλιό στρατιωτικό νοσοκομείο στου Μακρυγιάννη, όπου η νεαρή γκουβερνάντα ξεψύχησε λίγο αφότου θέλησε να δώσει τέλος στη ζωή της, πηδώντας από την Ακρόπολη. Κι άλλοι όμως πραγματικοί έρωτες φαίνεται πως ευδοκίμησαν (ή και όχι) στις ίδιες συνοικίες: ήταν το σημείο που έδιναν πολλά ραντεβού τους ο λογοτέχνης Περικλής Γιαννόπουλος και η ζωγράφος Σοφία Λασκαρίδου, προτού τελικά ο πρώτος αυτοπυροβοληθεί στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, καβάλα σε ένα άσπρο άλογο –«δεν μπορώ να ζήσω μακριά από τα μάρμαρα του Παρθενώνα» είχε πει στην αγαπημένη του, όταν εκείνη του είχε προτείνει να ζήσουν μαζί στο Μόναχο.

Στην περίπτωση του Κωστή Παλαμά και της νεαρής διανοούμενης Ελένης Κορτζά, της περίφημης «Ραχήλ», το «δράμα» ήταν ότι εκείνη έφυγε για τα ξένα με τον στρατιωτικό πατέρα της, όταν ο έλληνας ποιητής μετακόμισε στο σπίτι της οδού Περιάνδρου 5. Μερικές γειτονιές μακρύτερα, στα Αναφιώτικα, ένας αυστριακός αξιωματικός των κατοχικών δυνάμεων ζούσε μαζί με μια νεαρή Σαντορινιά: λίγο προτού εκείνος συλληφθεί από τους συμπολεμιστές του και πεθάνει αρνούμενος τον ναζισμό, ο έρωτάς τους είχε φέρει στη ζωή την τραγουδίστρια Μαρίζα Κωχ.

ΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΕΣ. Πόσο και τι είδους κόσμο προσελκύουν άραγε τέτοιοι περίπατοι και ξεναγήσεις, ιστορικού ή κινηματογραφικού εν προκειμένω ενδιαφέροντος; «Ερχονται κυρίως άνθρωποι υποψιασμένοι, με ενδιαφέρον για την ιστορία της πόλης τους, που προσθέτουν κι οι ίδιοι πληροφορίες στις αφηγήσεις και που τους ξαναβλέπεις για δεύτερη και για τρίτη φορά» λέει ο Στοφόρος. Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι γυναίκες «αλλά και πολλά ζευγάρια, που νομίζω ότι φεύγουν λίγο πιο ερωτευμένα από πριν». Δηλαδή, η αξία των πρωτοβουλιών του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης είναι επιμορφωτική ή τρόπον τινά ρομαντική; «Δίνουμε έμφαση στην τοπική ιστορία που συχνά αγνοούμε» λέει ο Στοφόρος. Κατά τη γνώμη του, αυτή θα έπρεπε να διδάσκεται ακόμα και στα σχολεία, «γιατί αν δεν ξέρεις τη “μικρή” ιστορία, δύσκολα θα μάθεις και τη “μεγάλη”». «Είναι τρομερό», συμπληρώνει, «να ρωτάω “πόσοι έχετε ξανάρθει στα Αναφιώτικα” και να σηκώνουν το χέρι μόνο δύο ή να μην αναρωτιέται κανείς για την προέλευση του ονόματος της οδού Τριπόδων και της συνοικίας της Πλάκας». Είναι όμως και κάτι ακόμα που γοητεύει το κοινό: «Κάνουμε τον περίπατο, επισκεπτόμαστε διάφορες ιστορικές τοποθεσίες, και στο τέλος επιστρέφουμε στο Μουσείο όπου γίνονται οι προβολές των σχετικών ταινιών. Βλέπουμε τα ίδια μέρη στη μεγάλη οθόνη. Είναι ένα ωραίο συναίσθημα».

INFO

Ρομαντικές και κινηματογραφικές ιστορίες κάτω από την Ακρόπολη. Τετάρτη 23 Αυγούστου στις 19.30 στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης (Τριπόδων 23, Πλάκα). Η συμμετοχή κοστίζει 10 ευρώ και περιλαμβάνει ξενάγηση στο Μουσείο. Απαραίτητη η κράτηση θέσεων στο τηλ. 210-3250.341. Λεπτομέρειες στο www.ekedisy.gr