Η Βαρκελώνη προστέθηκε στις ευρωπαϊκές πόλεις που έχουν χτυπηθεί από την τζιχαντική τρομοκρατία. Η Ευρώπη θρηνεί περισσότερα θύματα την τελευταία τριετία απ’ ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια της τζιχαντικής τρομοκρατίας. Το ινφέρνο της Μέσης Ανατολής μεταφέρεται στις ευρωπαϊκές πόλεις με ασύμμετρα χτυπήματα. Δεν είναι νέα εξέλιξη. Μετά την αλγερινή τζιχαντική τρομοκρατία, που χτύπησε τη Γαλλία τη δεκαετία του ’90, ακολούθησαν οι επιθέσεις της Αλ Κάιντα τη δεκαετία του 2000 και τώρα οι επιθέσεις που σχετίζονται με τον ISIS.
Ο ISIS διακήρυξε δημόσια την πρόθεσή του να στοχεύσει την Ευρώπη από τον Σεπτέμβρη του 2014, μόλις δυο μήνες μετά τη δημιουργία του Χαλιφάτου. Το μήνυμα, που καλούσε τους πιστούς του στην Ευρώπη να προβούν σε τρομοκρατικά χτυπήματα, επαναλήφθηκε αρκετές φορές με ολοένα και πιο συγκεκριμένες οδηγίες. Καλούσε για χτυπήματα με απλά μέσα «μια πέτρα, μια γροθιά, ένα μαχαίρι, μια σφαίρα, ένα αυτοκίνητο, έναν εκρηκτικό μηχανισμό».
Αυτή είναι η πρώτη διαφορά αυτής της φάσης της τζιχαντικής τρομοκρατίας από τις προηγούμενες. Η επιλογή των στόχων και τα μέσα των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Υπάρχει μια στροφή από τα χτυπήματα σε πολιτικούς στόχους υψηλού συμβολισμού αλλά καλά φυλασσόμενους, σε τυχαία χτυπήματα σε απροστάτευτους πολίτες σε δημόσιους χώρους. Τα μέσα είναι συμβατικά και όσο πιο απλά. Ο,τι απαιτεί λιγότερο χρόνο, λιγότερο χρήμα και μικρότερο βαθμό δυσκολίας στην προετοιμασία. Αυτή η τακτική τούς βοηθά να ξεφύγουν από τον έλεγχο των υπηρεσιών ασφαλείας και δυσκολεύει την πρόληψη και την αποτροπή των επιθέσεων.
Η δεύτερη διαφορά έχει να κάνει με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στη διάχυση της προπαγάνδας, στη στρατολόγηση και στην καθοδήγηση της προετοιμασίας των επιθέσεων. Κάτι που με τη χρήση των διαφόρων εφαρμογών είναι δύσκολα ανιχνεύσιμο.
Η τρίτη διαφορά αφορά τη στρατολόγηση. Ενα δίκτυο βετεράνων τζιχαντιστών, που δεν συμμετέχει στο επιχειρησιακό κομμάτι γιατί βρίσκεται στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών υπηρεσιών, στρατολογεί από μια ολοένα και διευρυνόμενη δεξαμενή νέων μουσουλμάνων δεύτερης και τρίτης γενιάς. Αλλοτριωμένους μουσουλμάνους από τα γκέτο των ευρωπαϊκών πόλεων, από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα που ενδιαφέρονται περισσότερο για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή παρά για τις εξελίξεις στον χώρο όπου ζουν. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιούν τα μεταναστευτικά ρεύματα τόσο για τη μετακίνηση τρομοκρατών όσο και για τη στρατολόγηση προσφύγων.
Η τζιχαντική τρομοκρατία στην Ευρώπη δεν είναι παροδικό φαινόμενο. Ο ISIS, υφιστάμενος στρατιωτική ήττα στη Μέση Ανατολή, θα κλιμακώσει σε τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Αλλά και η ήττα του ISIS δεν συνεπάγεται την εξάλειψη της απειλής, όπως κάτι αντίστοιχο δεν συνέβη μετά την ουσιαστική εξάρθρωση της Αλ Κάιντα.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και πρώην υπουργός