Από παλιά πολλοί υποστήριξαν ότι τα εγκλήματα του κομμουνισμού είναι παρεκκλίσεις από την ιδέα, έργο φανατικών –και ο πιο φανατικός, λέει αυτή η εκδοχή, ήταν ο Στάλιν. Ωστόσο, ο κομμουνιστικός ολοκληρωτισμός δεν ήταν σταλινική παρέκκλιση, αλλά καταστατική επινόηση που θεωρητικοποίησε ο Λένιν, στο όνομα της απόλυτης πειθαρχίας και της εφαρμογής της κομματικής γραμμής παντού. Ο συντηρητικός γάλλος ιστορικός Ρεϊμόν Αρόν έχει υποστηρίξει ότι η διαφορά του ναζιστικού από τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό εντοπίζεται στην έννοια της φυλής, συστατική έννοια του ναζισμού. Κατά τον Αρόν, ο «φυλετικά κατώτερος» δεν έχει θέση στο ναζιστικό κράτος, αντίθετα ο «ταξικός εχθρός» στο κομμουνιστικό καθεστώς έχει τη δυνατότητα να «αναμορφωθεί». Ο γάλλος αριστερός διανοητής Ζακ Ζιλιάρ απάντησε με μια απλή ερώτηση: «Για ποιον λόγο και προς τι εγκληματίες που επικαλούνται το καλό είναι λιγότερο ένοχοι από εκείνους που επικαλούνται το κακό;».
Από τη δική του σκοπιά, ο γάλλος ιστορικός Φρανσουά Φιρέ υποστηρίζει ότι, παρά τις διαφορές, ο ναζισμός και ο κομμουνισμός έχουν ένα κοινό σημείο: το μίσος για τη δημοκρατία και τη νεωτερικότητα, την απέχθεια για την ατομικότητα. Αυτό το μίσος έχουν ζήσει βαθύτατα λαοί όπως οι Τσέχοι, οι Εσθονοί, οι Ουκρανοί, οι Πολωνοί –πολλοί από τους οποίους, μάλιστα, υπέστησαν διωγμούς και από τους ναζί και από τους κομμουνιστές. Ο,τι κι αν ισχυριστεί ο Σταύρος Κοντονής, η Μαρία Γιαννακάκη, ο Δημήτρης Κουτσούμπας ή οι έλληνες ευρωβουλευτές όλου του πολιτικού φάσματος που, το 2008, είχαν καταψηφίσει την καθιέρωση της 23ης Αυγούστου ως Ημέρας Μνήμης για τα Εγκλήματα του Κομμουνισμού και του Ναζισμού, η ουσία είναι ότι η σχετικοποίηση της φρίκης δεν αρκεί. Η φρίκη είναι φρίκη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται ότι είναι φιλευρωπαϊκό κόμμα. Αμφιβάλλω. Αν ήταν, θα συμφωνούσε με το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου «Ευρωπαϊκή συνείδηση και ολοκληρωτισμός» (2009), όπου σημειώνεται ότι «η Ευρώπη δεν θα ενωθεί ποτέ αν δεν μπορέσει […] να αναγνωρίσει τον ναζισμό, τον σταλινισμό και τα φασιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα ως μέρος της κοινής ιστορίας της και αν δεν διεξαγάγει τίμιο και ουσιαστικό διάλογο για τα εγκλήματα των καθεστώτων αυτών κατά τον περασμένο αιώνα».
Οι συριζαίοι μαθαίνουν τώρα ότι η Ευρώπη δεν είναι μόνο η πόρτα μιας άνετης εξουσίας. Εχει και υποχρεώσεις που προϋποθέτουν βαθιά δημοκρατική κουλτούρα. Πού να τη βρουν στο κόμμα που έχει συνεταιριστεί με τον Πάνο Καμμένο;