Ο χειρότερος εχθρός του πολιτισμού

«Η τρομοκρατία γοήτευε πάντα τον Αλμπέρ Καμί: εκτός από ένα θεατρικό έργο που έγραψε γι’ αυτό το θέμα, αφιέρωσε και πολλές σελίδες στο δοκίμιό του για το παράλογο, τον περίφημο “Μύθο του Σισύφου”. Εκεί στοχάζεται ο Καμί γι’ αυτήν την ανελέητη ιδέα των ανθρώπων ότι σκοτώνοντας τους πολιτικούς τους ή θρησκευτικούς αντιπάλους λύνουν τα προβλήματά τους».

Μ’ αυτή τη σκέψη αρχίζει ο Μάριο Βάργκας Λιόσα τον δικό του στοχασμό για την τρομοκρατία γράφοντας στην «Ελ Παΐς». Και η αφορμή φυσικά είναι το τυφλό χτύπημα στη Βαρκελώνη. «Η αλήθεια – προσθέτει – είναι ότι, εκτός από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις όπου η εξόντωση ενός δυνάστη επέσπευσε ή έφερε το τέλος ενός δεσποτικού καθεστώτος, αυτά τα εγκλήματα συνήθως επιδεινώνουν τα πράγματα που θέλουν να βελτιώσουν, καθώς πολλαπλασιάζουν τα μέτρα καταστολής, τις διώξεις και τις καταχρήσεις».

Μπορεί, συνεχίζει ο νομπελίστας συγγραφέας, να διακρίνει κανείς ένα είδος ηθικού μεγαλείου σε αυτές τις πράξεις. Αυτή για παράδειγμα είναι η περίπτωση των ρώσων ναρόντνικων που επικαλείται ο Καμί. Ασφαλώς όμως δεν είναι αυτή των τρομοκρατών που αρπάζουν ένα φορτηγάκι και πέφτουν πάνω σε παιδιά, νέους, γέρους, τουρίστες, ανθρώπους της γειτονιάς επιχειρώντας να προκαλέσουν τον μέγιστο αριθμό θυμάτων. Τι θέλουν να πετύχουν με αυτές τις ενέργειες ανήκουστης ωμότητας; Τι θέλουν να αποδείξουν; Τα θύματα είναι όπως συνήθως απλοί άνθρωποι. Πολλοί από αυτούς έχουν οικονομικές δυσκολίες, άλλοι έχουν οικογενειακά προβλήματα, έχουν ζήσει τραγωδίες. Μπορεί να είναι νέοι και άνεργοι, γεμάτοι αγωνία για το μέλλον τους σε έναν κόσμο που το να βρει κανείς μια θέση εργασίας αποτελεί προνόμιο.

Χτύπησαν για να δείξουν την περιφρόνηση που αξίζει ένας πολιτισμός ο οποίος, κατά τη γνώμη τους, έχει καταπέσει ηθικά επειδή είναι χυδαίος και διαφθείρει τις γυναίκες παραχωρώντας τους τα ίδια δικαιώματα που αναγνωρίζει και στους άνδρες; Κάτι τέτοιο δεν έχει νόημα επειδή η αλήθεια είναι ότι αυτή η διεφθαρμένη Δύση τραβάει όπως το μέλι τις μύγες εκατομμύρια μουσουλμάνους που ρισκάρουν ακόμη και να πνιγούν προκειμένου να μπουν σε αυτήν την υποτιθεμένη κόλαση.

Δεν είναι και πολύ πειστική ούτε η ιδέα ότι οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους ή της Αλ Κάιντα είναι απελπισμένοι από τις διακρίσεις που υφίστανται στις ευρωπαϊκές πόλεις. Γιατί η αλήθεια είναι ότι πολλοί από αυτούς τους τρομοκράτες έχουν γεννηθεί σε αυτές τις πόλεις και πως έχουν λάβει εκεί την εκπαίδευσή τους κι ότι έχουν ενσωματωθεί πάνω – κάτω στις κοινωνίες όπου επέλεξαν να ζήσουν οι γονείς τους ή οι παππούδες τους. Η οργή τους δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από εκείνη εκατομμυρίων ανδρών και γυναικών που ζουν ακόμη σε συνθήκες ανέχειας χωρίς όμως να θέλουν να καταστρέψουν τον πλησίον τους.

Η απλή και καθαρή εξήγηση, συμπεραίνει ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, βρίσκεται στον φανατισμό. Σε αυτό το είδος ιδεολογικής τυφλότητας και ηθικής αποκτήνωσης εξαιτίας της οποίας χύθηκε τόσο αίμα και που έφερε τόση αδικία στον ρου της Ιστορίας. Είναι αλήθεια ότι καμία θρησκεία, ούτε εξτρεμιστική ιδεολογία ξέφυγε από αυτήν την ακραία μορφή τύφλωσης που κάνει κάποιους να πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να σκοτώνουν τους άλλους για να επιβάλουν τα ήθη τους, τα πιστεύω τους και τις πεποιθήσεις τους.

Η ισλαμιστική τρομοκρατία είναι ο χειρότερος εχθρός του πολιτισμού, συνεχίζει ο Λιόσα. Βρίσκεται πίσω από τα χειρότερα εγκλήματα των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη, από εγκλήματα που διαπράττονται στα τυφλά χωρίς συγκεκριμένους στόχους ή μάλλον με έναν στόχο: όχι να σκοτώσουν συγκεκριμένα άτομα, αλλά τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανώνυμων ανθρώπων, επειδή αυτήν η σκοτεινή και διεστραμμένη νοοτροπία λέει ότι όσοι δεν είναι δικοί μου, όσοι δεν ανήκουν σε αυτήν τη μικρή ομάδα όπου εγώ αισθάνομαι σίγουρος και ασφαλής, είναι ένοχοι και πρέπει να αφανιστούν από προσώπου Γης.

Φυσικά, καταλήγει ο Λιόσα, δεν θα κερδίσουν ποτέ τον πόλεμο που έχουν κηρύξει. Η ίδια διανοητική τύφλωση που επιδεικνύουν με τις πράξεις τους, τους καταδικάζει να μείνουν μια μειοψηφία που σιγά σιγά, όπως όλες οι μορφές τρομοκρατίας στην Ιστορία, θα ηττηθεί από τους πολιτισμούς που θέλει να καταστρέψει. Αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως μπορούν να προκαλέσουν ακόμη πολύ μεγάλη ζημιά και ότι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν αθώοι σε όλη την Ευρώπη. Ισως ο πιο μεγάλος κίνδυνος αυτών των εγκληματιών – τεράτων είναι πως ό,τι καλύτερο έχει η Δύση – η δημοκρατία της, η ελευθερία της, η ισότητα των δικαιωμάτων, το κράτος δικαίου, ο σεβασμός της απέναντι στις μειονότητες – αποδυναμώνεται ακριβώς εξαιτίας του αγώνα εναντίον τους.