Από τις αρχές Αυγούστου, συνολικά επτά χελώνες Caretta caretta εντοπίστηκαν νεκρές σε παραλίες της χώρας από άνδρες του Λιμενικού. Είναι ενδεικτικό πως μόνο στο νησί της Νάξου βρέθηκε στα τέλη του περασμένου Ιουλίου η 15η νεκρή θαλάσσια χελώνα του 2017.
Oπως επισημαίνουν περιβαλλοντικές οργανώσεις, πρόκειται, δυστυχώς, για ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια έχει αυξητικές τάσεις. «Τα κρούσματα είναι πλέον πολλά. Μάλιστα, είναι πια σύνηθες να εντοπίζονται χελώνες με βαριά χτυπήματα στο κεφάλι ή άλλες που έχουν σκοτωθεί από αλιευτικά εργαλεία» λέει στα «ΝΕΑ» η υπεύθυνη προγραμμάτων του Συλλόγου για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας ΑΡΧΕΛΩΝ, Ρεγγίνα Στεφανάτου. Εκτιμάται μάλιστα πως ο αριθμός των χελωνών που βρίσκονται κάθε χρόνο νεκρές φτάνει τις 600.
Στα μέσα του περασμένου μήνα, εθελοντές του Συλλόγου ενημερώθηκαν για την ύπαρξη μιας σοβαρά τραυματισμένης χελώνας Caretta caretta, η οποία επέπλεε στο λιμάνι της Ζακύνθου. Ανδρες του Λιμενικού και τοπικοί ψαράδες βοήθησαν τους ανθρώπους του ΑΡΧΕΛΩΝ να εντοπίσουν και να περισυλλέξουν τη χελώνα, η οποία είχε τραύματα στο καβούκι, στο σαγόνι και το δεξί πίσω πτερύγιο από προπέλα σκάφους. Αφού της παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες στο Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών του ΑΡΧΕΛΩΝ, μεταφέρθηκε με το ΚΤΕΛ Ζακύνθου στο Κέντρο Διάσωσης στην Αθήνα. Ωστόσο, τα τραύματα ήταν πολύ σοβαρά, καθώς η προπέλα είχε διανοίξει το καβούκι, με αποτέλεσμα η Coco –όπως ονόμασαν τη χελώνα –να καταλήξει λίγες μέρες αργότερα.
Φέτος, όπως τονίζει η Ρεγγίνα Στεφανάτου, το πρόβλημα ήταν πολύ έντονο στη Νάξο. «Ενημερώθηκαν ο εισαγγελέας, το Λιμεναρχείο και η τοπική κοινωνία. Η συχνότητα εντοπισμού νεκρών χελωνών στο νησί δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια παρά να μιλάμε για ανθρώπινη ενέργεια, για άτομα που κάνουν τη ζημιά και ενδεχομένως έχουν και ανάλογες άγριες συμπεριφορές. Μπορεί να ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια τραγικά περιστατικά, ωστόσο, θέλουμε να πιστεύουμε πως είναι μειοψηφία, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι από διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, όπως είναι η αλιεία, είναι πρόθυμοι να συνδράμουν στη διάσωση θαλάσσιων χελωνών».
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ. Σύμφωνα με τη Ρεγγίνα Στεφανάτου, υπάρχουν κάποια βασικά βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει όποιος εντοπίσει μια τραυματισμένη ή ακόμη και νεκρή χελώνα. Αρχικά, όπως σημειώνει, η τραυματισμένη χελώνα θα πρέπει να μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος, μακριά από τον κόσμο και τον θόρυβο. «Τη σηκώνουμε πάντα από το καβούκι και ποτέ από τα πτερύγια ή το κεφάλι. Φροντίζουμε το ζώο να είναι σε προφυλαγμένο και περιορισμένο χώρο, μακριά από ρεύματα και αέρα. Αν δε, έχει μπλεχτεί σε δίχτυα ή πετονιά, τα αφαιρούμε προσεκτικά και σε καμία περίπτωση δεν προσπαθούμε να τραβήξουμε το αγκίστρι ή την πετονιά που εξέχει από το στόμα ή την ουρά». Στην περίπτωση, πάντως, που λουόμενοι εντοπίσουν στην παραλία μια νεκρή χελώνα, τότε το πρώτο πράγμα που έχουν να κάνουν, σύμφωνα με τους ανθρώπους του ΑΡΧΕΛΩΝ, είναι να τη μεταφέρουν στη στεριά και να ενημερώσουν αμέσως το Λιμεναρχείο και τον Σύλλογο. «Θα πρέπει, ωστόσο, να προσέξουν, καθώς είναι πιθανό η χελώνα να φαίνεται νεκρή, αλλά στην πραγματικότητα να βρίσκεται σε λήθαργο, ιδίως τους κρύους μήνες. Επόμενο βήμα είναι η ειδοποίηση του νομοκτηνιάτρου –ή εάν δεν υπάρχει, απλού κτηνιάτρου –ο οποίος θα διαπιστώσει τον θάνατο και την αιτία που τον προκάλεσε».
ΒΓΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΑΒΓΑ ΤΟΥΣ. Αυτή την περίοδο, στα μέσα, λοιπόν, του Αυγούστου, έχει αρχίσει η διαδικασία της εκκόλαψης. Τα πρώτα χελωνάκια της σεζόν βγήκαν από τα αβγά τους στην παραλία Σεκάνια στις 21 Ιουλίου. Σημειώνεται πως από τα επτά είδη θαλάσσιων χελωνών στον κόσμο, μόνο τρία απαντούν τακτικά στην Ελλάδα –Caretta caretta, Chelonia mydas και Dermochelys coriacea –και από αυτά μόνο η Caretta caretta ωοτοκεί στη χώρα μας.
Εξι παραλίες στον Κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο, συνολικού μήκους 5,5 χιλιομέτρων, παραλίες στους κόλπους των Χανίων, του Ρεθύμνου και της Μεσσαράς στην Κρήτη αλλά και τα συνολικά 30 χιλιόμετρα παραλίας στην Πελοπόννησο –στον κόλπο της Κυπαρισσίας, τον Λακωνικό Κόλπο, την Κορώνη και η παραλία του Ρωμανού –γίνονται από τα μέσα Μαΐου το… σπίτι για χιλιάδες θαλάσσιες χελώνες.
Φέτος, μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί, σύμφωνα με τους ανθρώπους του ΑΡΧΕΛΩΝ, περισσότερες από 600 φωλιές στη Ζάκυνθο, πάνω από 1.500 φωλιές στους κόλπους της Πελοποννήσου και περίπου 160 στις παραλίες της Κρήτης. Είναι ενδεικτικό πως στη χώρα μας εκτιμάται ότι σε μία φωλιά 110 αβγών μπορεί να εκκολαφθούν 35 –50 νεοσσοί την πρώτη φορά και στη συνέχεια σε διάστημα έως και 10 ημερών να βγουν 2 –3 μικρότερες ομάδες των 5 –20 νεοσσών.
«Η διαδικασία της εκκόλαψης είναι πολύ σημαντική. Γι’ αυτό και ο κόσμος θα πρέπει να είναι ενημερωμένος για το τι πρέπει να κάνει και τι όχι. Πρώτα απ’ όλα δεν πιάνουμε τα χελωνάκια, ούτε τα βάζουμε στο νερό. Το βράδυ ο κόσμος δεν θα πρέπει να πηγαίνει στις παραλίες ωοτοκίας, γιατί υπάρχει η πιθανότητα ακόμη και να τα πατήσουν καθώς είναι πολύ μικρά» τονίζει η υπεύθυνη προγραμμάτων Ρεγγίνα Στεφανάτου. «Κάθε χρόνο περίπου 500 εθελοντές από διάφορες γωνιές του πλανήτη συνδράμουν το έργο μας. Είναι πολύτιμη η βοήθειά τους, καθώς είναι γεγονός πως θα πρέπει να καλυφθούν πολλά χιλιόμετρα παραλιών. Από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα Οκτωβρίου οι εθελοντές πραγματοποιούν πρωινή παρατήρηση της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των χελωνών, προστατεύουν τις φωλιές, κάνουν νυχτερινή παρατήρηση, μαρκάρουν τις θηλυκές χωρίς να παρενοχλούν τη διαδικασία ωοτοκίας, ενώ προβαίνουν και στην εκσκαφή των φωλιών μετά την ολοκλήρωση της εξόδου των νεοσσών».
ΜΗΝ ΤΑΪΖΕΤΕ ΤΙΣ ΧΕΛΩΝΕΣ. Για το ευρύ κοινό οι θαλάσσιες χελώνες είναι ένα χαριτωμένο ζώο. Πολλοί, μάλιστα, τους συμπεριφέρονται σαν να είναι… κατοικίδια ζώα. Πριν από μερικές ημέρες ο Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας, ΑΡΧΕΛΩΝ εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία εφιστά την προσοχή σε όσους ταΐζουν τις χελώνες.
Το φαινόμενο αυτό εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον θαλάσσιο χώρο του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου τον Σεπτέμβριο του 2016. «Φέτος, η συγκεκριμένη συμπεριφορά παρατηρήθηκε πολύ νωρίτερα, τόσο από πλοιάρια οικοπαρατήρησης όσο και από νοικιασμένα σκάφη. Τουρίστες και εργαζόμενοι στα πλοιάρια, προκειμένου να προσελκύσουν τα άγρια ζώα και να πετύχουν την καλύτερη δυνατή φωτογραφική λήψη, ρίχνουν φρούτα και λαχανικά, όπως για παράδειγμα ντομάτες και ροδάκινα.
«Αυτό που πρέπει να καταλάβει ο κόσμος είναι πως η θαλάσσια χελώνα δεν είναι κατοικίδιο. Είναι άγριο ζώο, το οποίο μπορεί να αποκτήσει επιθετική συμπεριφορά εάν μάθει να περιμένει φαγητό από τον άνθρωπο. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί πιο επιθετική συμπεριφορά και μεταξύ των ζώων, καθώς ανταγωνίζονται το ένα το άλλο για τη νέα αυτή πηγή τροφής. Μαθαίνει σε μια συμπεριφορά στην οποία δεν είναι συνηθισμένο. Υπάρχουν κανόνες οι οποίοι πρέπει να τηρούνται. Αλλωστε, εάν συνεχιστεί το φαινόμενο αυτό επιθετικής παρατήρησης και σίτισης του άγριου ζώου, είναι θέμα χρόνου να έχουμε κάποιον τραυματισμό» σημειώνει η Ρεγγίνα Στεφανάτου.

ΑΡΧΕΛΩΝ: από το 1983 προστατεύουν τις caretta caretta

Ο ΑΡΧΕΛΩΝ ασχολείται με την προστασία και τη μελέτη της θαλάσσιας χελώνας από το 1983, με περιοχές δράσης κυρίως τη Ζάκυνθο, την Κρήτη και την Πελοπόννησο. Σημαντικό ρόλο όλα αυτά τα χρόνια στο έργο του Συλλόγου παίζουν οι εκατοντάδες εθελοντές από όλο τον κόσμο που έρχονται στη χώρα μας γι’ αυτόν τον σκοπό.