Ερωτας και κατεδάφιση

Το έργο Το ξενοδοχείο της νύχτας που πέφτει του Νάνου Βαλαωρίτη ανέβηκε στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1959, σε σκηνοθεσία του Marc’O και με πρωταγωνιστές τους Μαρπέσα Ντον, γνωστή από την ταινία Ορφέο Νέγκρο, και Ζορζ Βαντέ. Στην πρόσκληση η υπόθεση περιγραφόταν ως εξής: Ενα ζευγάρι σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ανακαλεί το πραγματικό ή το επινοημένο παρελθόν και επιχειρεί να βιώσει το παρόν, το οποίο από παράδεισος καταλήγει σε κόλαση. Παρά τις συχνές προειδοποιήσεις το νεαρό ζεύγος αγνοεί επίμονα το γεγονός ότι το περιβάλλον του πρόκειται να καταρρεύσει και συνεχίζουν το παράξενο παιχνίδι τους. Τελικά, όταν έρχεται ο υπεύθυνος για την κατεδάφιση, αναγκάζονται, ίσως πολύ αργά, να αντιμετωπίσουν την επικείμενη μοίρα τους. Την ίδια στιγμή όλα αρχίζουν να εξαφανίζονται. Παρόλα αυτά, αναχωρούν μαζί μέσα στην έσχατη νύχτα.

Η Βασιλική Ράπτη υπήρξε λέκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Η έρευνά της επικεντρώνεται μεταξύ άλλων στο avant-garde θέατρο, στη θεωρία του παιχνιδιού και της μετάφρασης. Η έκδοση του Ξενοδοχείου της νύχτας που πέφτει περιλαμβάνει μία πληρέστατη κριτική ανάλυση και πριμοδοτείται από την εξαιρετική αγγλική μετάφραση, η οποία τίθεται παράλληλα με το γαλλικό πρωτότυπο κείμενο. Στον πρόλογο ο Νάνος Βαλαωρίτης εξηγεί ότι οι δύο χαρακτήρες δομούν την αφήγησή τους διαφωνώντας διαρκώς και αποδομώντας ο ένας τις εκδοχές που διατυπώνει ο άλλος. Ετσι καταστρέφουν επίσης τον χώρο στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι, το ξενοδοχείο, που αντιπροσωπεύει τον κόσμο.

Το έργο βασίζεται στο υπερρεαλιστικό διαλογικό μοντέλο το οποίο ο Αντρέ Μπρετόν περιγράφει στο Μανιφέστο. Ο συγκεκριμένος τύπος διαλόγου συνίσταται σε δύο ταυτόχρονους μονολόγους που αψηφούν τη λογική και οδηγούν τους συνομιλητές στο να ενεργοποιήσουν τη φαντασία τους με σειρές από εικόνες όπου συμπαρατίθενται τα πιο ανόμοια στοιχεία, με συνέπεια να διαμορφώνονται δύο ακραία διαφορετικές πραγματικότητες. Οι δυνατότητες αυτού του διαλόγου αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο παιγνιωδών δραστηριοτήτων των υπερρεαλιστών του Παρισιού, στους οποίους ο Νάνος Βαλαωρίτης ανήκε από το 1954 μέχρι το 1960. Το κλειδί για τη σύνθεση του προκείμενου έργου, κατά τη Βασιλική Ράπτη, αποτελεί το παιχνίδι «το ένα μέσα στο άλλο». Οι δύο πρωταγωνιστές δένονται μέσω του τρελού έρωτα (amour fou). Αντιμετωπιζόμενοι αμοιβαία ως εχθροί, παίζοντας «το ένα μέσα στο άλλο», συνειδητοποιούν ότι προορίζονται να βρίσκονται ο ένας μέσα στον άλλο.