«Εδειχνε σίγουρη, αλλά έτρεμε τη σκηνή»

Το πιο εύκολο είναι να ξεκινήσει κανείς καχύποπτα: το βιβλίο «Amy, η κόρη μου», γραμμένο από τον Μιτς Γουάινχαουζ, οδηγό ταξί και τραγουδιστή της τζαζ, κυκλοφόρησε στα αγγλικά προτού καλά καλά συμπληρωθεί ένας χρόνος από την 23η Ιουλίου του 2011, την ημέρα που η Εϊμι Γουάινχαουζ βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της στο Κάμντεν του Λονδίνου, έπειτα από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Ακόμα χειρότερα, στο ντοκιμαντέρ «Amy: Το κορίτσι πίσω από το όνομα» του Ασίφ Καπάντια, η πρωταγωνίστρια εμφανιζόταν να ρωτάει τον πατέρα της θυμωμένη αν ενδιαφέρεται για εκείνη μόνο και μόνο επειδή έχει να κερδίσει κάτι. Η γνώμη μιας μερίδας του κοινού για το ρόλο του στη ζωή της, για τη γενικότερη στάση του, δεν διέφερε και πολύ.

Κι όμως, η βιογραφία της καλύτερης και τραγικότερης σύγχρονης τραγουδίστριας της σόουλ, διά χειρός του πατρός της, μοιάζει να είναι ένα οργισμένο βιβλίο. Αντίθετα με πολλά παρόμοια, η παιδική ηλικία της ηρωίδας, γεμάτη φασαρίες στο σχολείο, εφηβικές καλλιτεχνικές αναζητήσεις αλλά και πρώιμα επιτεύγματα στα μαθηματικά, προσπερνιέται σε λίγες σχετικά σελίδες, για χάρη των αφηγήσεων σχετικά με την εκκίνηση της καριέρας της, την ηχογράφηση του ντεμπούτου της «Frank» και βεβαίως την πρώτη «κάθοδο» στα ναρκωτικά.

Ο Μιτς Γουάινχαουζ είναι αμείλικτος στην ετυμηγορία του: υπεύθυνος για τη γνωριμία της κόρης του με την ηρωίνη ήταν ο πρώην άντρας της, ο Μπλέικ Φίλντερ-Σίβιλ. Τον περιγράφει με διόλου κολακευτικούς χαρακτηρισμούς. Τον αδικεί; Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για έναν πατέρα που είχε να αντιμετωπίσει ένα σμήνος από παπαράτσι, γιατρούς, εταιρειάρχες, δικηγόρους ή αστυνομικούς. Η αποφασιστική και ενίοτε σκληρή αφήγησή του, παρακολουθεί την Εϊμι να περνάει διαρκώς το κατώφλι των κέντρων αποτοξίνωσης, να χωρίζει και να επανασυνδέεται κάμποσες φορές με τον Μπλέικ, να προσπαθεί να αλλάξει και να αποτυγχάνει, ξανά και ξανά.

Αποσπάσματα από την κόλαση

Η Εϊμι έπρεπε να φοράει στο σχολείο γαλάζιο πουκάμισο, γραβάτα, πουλόβερ και γκρι φούστα. Αν και χάρηκε που πήγε στο σχολείο του αδερφού της, πολύ σύντομα είχε μπλεξίματα. Με απλά λόγια, κάθε μέρα στο σχολείο θα μπορούσε να είναι και η τελευταία της. Δεν έκανε τίποτε τρομερό, όμως ήταν αποδιοργανωτική και αποζητούσε την προσοχή, με αποτέλεσμα να μας κάνουν συνεχή παράπονα για τη συμπεριφορά της. Μιλούσε στο μάθημα, ζωγράφιζε στα βιβλία της κι έκανε φάρσες. Μια φορά κρύφτηκε κάτω από την έδρα του δασκάλου της και, όταν εκείνος ρώτησε τους υπόλοιπους πού ήταν, εκείνη άρχισε να γελάει τόσο δυνατά που χτύπησε το κεφάλι της στην έδρα και χρειάστηκε να τη φέρει σπίτι ο δάσκαλός της.

Εκτός από το συμβόλαιο, έγινε βασική τραγουδίστρια στο Cobden Club στο Δυτικό Λονδίνο, όπου τραγουδούσε βασικό τζαζ ρεπερτόριο. Μαθεύτηκε ότι εκεί τραγουδάει μια ξεχωριστή φωνή και πολύ σύντομα πήγαιναν να την ακούσουν επαγγελματίες της μουσικής βιομηχανίας. Μέσα στο Cobden έκανε πάντα τρομερή ζέστη, αλλά ένα βράδυ του Αυγούστου του 2002 η κατάσταση ήταν πραγματικά αποπνικτική. Ημουν έτοιμος να φύγω όταν είδα ξαφνικά την Ανι Λένοξ είχε έρθει για να ακούσει την Εϊμι. Αρχίσαμε να συζητάμε και μου είπε: «Θα γίνει πολύ μεγάλο αστέρι η κόρη σας, πρώτο όνομα».

Της είπαν πως ήταν απαραίτητο να επικοινωνεί με το κοινό και πως ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχει ήταν να δείχνει ότι το διασκεδάζει. Αυτό ακριβώς όμως ήταν το πρόβλημα. Ενώ τρελαινόταν να τραγουδάει για την οικογένεια και τους φίλους της, όσο περισσότερος ήταν ο κόσμος από κάτω, τόσο μεγαλύτερη πίεση ένιωθε γιατί δεν ήταν από τη φύση της περφόρμερ. Εδειχνε τόσο σίγουρη για τον εαυτό της που κανείς δεν φανταζόταν πόσο έτρεμε τη σκηνή. Παρόλο που εμφανιζόταν σε ολοένα και μεγαλύτερο κοινό, ο φόβος της δεν μειωνόταν, το αντίθετο μάλιστα. Εμαθε όμως να το κρύβει τόσο καλά που ούτε κι εγώ είχα καταλάβει πόσο δύσκολο της ήταν. Πολύ συχνά, την ώρα που τραγουδούσε, έκανε το απαράδεκτο λάθος να γυρίζει την πλάτη στον κόσμο. Την παρακολουθούσα και ήθελα να της φωνάξω: «Μίλα τους, τους αρέσεις πολύ. Πες απλώς: “Καλησπέρα σε όλους. Περνάτε καλά;”». Δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει αυτό το τρακ. Δεν έκανε εμετό, όπως κάποιοι καλλιτέχνες πριν βγουν στη σκηνή, ενίοτε όμως χρειαζόταν ένα ποτό αμέσως πριν. Ισως κάπνιζε και λίγη μαριχουάνα, αλλά δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό, προφανώς δεν ήταν κάτι που θα έκανε μπροστά μου. Αυτό που δεν ήξερα πάντως, αν και τώρα που το σκέφτομαι εκ των υστέρων ίσως έπρεπε να είχα αντιληφθεί τις ενδείξεις, ήταν ότι έπινε πάρα πολύ ήδη από τότε.

Μετά την κυκλοφορία του Frank, άνοιξε μια συναυλία της περπατώντας πάνω στη σκηνή, χτυπώντας παλαμάκια και προφέροντας ρυθμικά: «Τα βαριά ναρκωτικά είναι για βλάκες, τα βαριά ναρκωτικά είναι για βλάκες…». Σιγά σιγά άρχισε και το κοινό να σιγοντάρει, και τελικά όλοι άρχισαν να χτυπούν παλαμάκια και να τραγουδάνε ρυθμικά μέχρι που ξεκίνησε το κυρίως πρόγραμμα. Τότε κάπνιζε μεν μαριχουάνα, αλλά ήταν ανέκαθεν εναντίον κάθε είδους σκληρών ναρκωτικών, πράγμα που άλλαξε όταν μπήκε στη ζωή της ο Μπλέικ Φιλ ντερ Σίβιλ. (…) Ο παιδικός φίλος της Εϊμι, Τάιλερ Τζέιμς, μου ανέφερε ότι παρατήρησε πάνω της τεράστια αλλαγή όταν πρωτογνώρισε τον Μπλέικ. Σύμφωνα με τον Τάιλερ, τον ερωτεύτηκε από τη μέρα που τον συνάντησε και έκτοτε ήταν συνεχώς μαζί του, έγινε το κέντρο του κόσμου της, τα πάντα περιστρέφονταν γύρω από αυτόν. Από τον Τάιλερ έμαθα πως ο Μπλέικ, την πρώτη φορά που πήγε στο διαμέρισμα της Εϊμι στην Τζέφριζ Πλέις, του πρόσφερε μια γραμμή κοκαΐνης την ώρα που έβλεπαν τηλεόραση. Για τον Τάιλερ και την Εϊμι που, όπως προανέφερα, ήταν αυστηρά εναντίον των σκληρών ναρκωτικών, ήταν μια ασυνήθιστη κίνηση. Παρόλο που ο Μπλέικ έκανε χρήση κοκαΐνης, εκείνη συνέχισε να προτιμά τη μαριχουάνα (εξού και οι στίχοι του «Back To Black»: «Εσένα σου αρέσει η κόκα κι εμένα το χόρτο»). Εξακολουθούσε όμως να πίνει.

Ο επόμενος επισκέπτης ήταν ο Μπρους Γουίλις, ο οποίος εκείνη τη μέρα είχε τα γενέθλιά του και, σύμφωνα με την Εϊμι, ήταν μάλλον πιωμένος. «Γεια, είμαι ο Μπρους Γουίλις. Θέλεις να έρθεις μαζί μου στο Λας Βέγκας να γιορτάσουμε τα γενέθλιά μου;» τη ρώτησε κι εκείνη απάντησε αστραπιαία: «Μόνο αν έρθει ο μπαμπάς μου». Ο Γουίλις έμεινε έκπληκτος και η Εϊμι συνέχισε την πλάκα: «Να τον πάρω να τον ρωτήσω αν θέλει να έρθει μαζί;» του είπε και φυσικά ο Μπρους τράπηκε σε άτακτη φυγή. Ακολούθησε ο διάσημος πορνοστάρ Ρον Τζέρεμι, που μπήκε στο καμαρίνι της συνοδευόμενος από δύο γυναίκες με τεράστια, παραφουσκωμένα στήθη, και θυμάμαι την Εϊμι να λέει χαρακτηριστικά ότι αν τα τρυπούσες με καρφίτσα θα έσκαγαν σαν μπαλόνια. Ο Ρον φορούσε φαρδιά φόρμα, η Εϊμι έριξε μια ματιά και τον πείραξε: «Τι γίνεται, Ρον, δουλεύαμε σήμερα;». «Ναι, πού το κατάλαβες;» απάντησε εκείνος με εξίσου παιχνιδιάρικη διάθεση.

Το βράδυ της 6ης Αυγούστου 2007 η Εϊμι έπαθε την πρώτη επιληπτική κρίση ενώ ήταν μόνη με τον Μπλέικ στο διαμέρισμά της στη Τζέφριζ Πλέις. Την έβαλε να ξαπλώσει στο πλάι, όπως ενδείκνυται σ’ αυτή την περίπτωση, αντί όμως να καλέσει ασθενοφόρο, τηλεφώνησε στην Τζούλιετ. Πολύ αμφιβάλλω αν της εξέθεσε τη σοβαρότητα της κατάστασης, ειδάλλως θα τον συμβούλευε να καλέσει αμέσως ασθενοφόρο. Το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί τουλάχιστον μισή ώρα μέχρι η Τζούλιετ να φτάσει με το αμάξι της από το Μπαρνέτ, όπου έμενε, στο Κάμντεν, και μετά πήγαν οι δυο τους την Εϊμι με το αυτοκίνητο στο University College Hospital στο Κεντρικό Λονδίνο, όπου έφτασαν στη μία τα ξημερώματα.

Η Εϊμι είχε χάσει πλέον τις αισθήσεις της και τότε η Τζούλιετ μού τηλεφώνησε. Εκείνο το βράδυ είχα βάρδια με το ταξί και ευτυχώς βρισκόμουν κοντά στο νοσοκομείο, οπότε ήμουν εκεί σε ένα τέταρτο. Οταν έφτασα, ο Μπλέικ είχε φύγει και είχαν κάνει πλύση στομάχου στην Εϊμι. Στον Τύπο αναφέρθηκε και ένεση αδρεναλίνης, αλλά δεν είναι αλήθεια. Ηταν πολύ ζαλισμένη όταν συνήλθε, οπότε δεν πολυκαταλάβαινα τι μου έλεγε και υπέθεσα ότι η κρίση είχε προκληθεί από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Επέστρεψα σπίτι να ηρεμήσω κάνα δίωρο, οι σκέψεις όμως με κατέκλυζαν. Εφτιαξα ένα τσάι και ανέλυσα εκ νέου στο μυαλό μου ό,τι είχε προηγηθεί το ίδιο βράδυ. Προσπαθούσα να θυμηθώ τις αλλαγές που είχα παρατηρήσει επάνω της μετά το γάμο και αποφάσισα να κρατήσω να κρατώ ημερολόγιο καθημερινά για να έχω ενδεικτική εικόνα της όλης κατάστασης. Αναλογίστηκα ότι ίσως να υπήρξα αφελής και να μου ξέφυγαν ορισμένα ξεκάθαρα σημάδια. Αναρωτήθηκα πόσο έπινε και υποψιαζόμουν ότι πιθανότατα εξακολουθούσε να καπνίζει χόρτο, όπως το αποκαλούσε, μήπως όμως υπήρχε και κάτι άλλο; Μήπως κάτι μου είχε διαφύγει;

Τις επόμενες μέρες έλαβα πολλά μηνύματα στο twitter που με κατηγορούσαν για την κακή εμφάνιση της Εϊμι στο Βελιγράδι. «Πώς μπόρεσες και την άφησες να πάει σε αυτή την κατάσταση;»,ρωτούσαν οι θαυμαστές της. «Επρεπε να το προβλέψεις ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο».Κανείς δεν ήξερε τι περνούσε η Εϊμι τους προηγούμενους μήνες ούτε πως δεν ήπιε γουλιά για εβδομάδες πριν από τη συναυλία. Επίσης, κανείς δεν ήξερε επίσης πόσο τη βοηθούσε η μουσική της εκείνο το διάστημα. Πολλοί κατηγορούσαν εμένα, πολλοί τον μάνατζέρ της, ξέρω όμως πολύ καλά ότι ο Ρέι δεν έφταιξε στο ελάχιστο. Η Εϊμι θέλησε να φύγει περιοδεία οπωσδήποτε και τα σχόλια που γράφονταν ήταν πραγματικά θλιβερά.