Ο πληθωρισμός της φετινής documenta όσον αφορά τις ακτιβιστικές και πολιτικές αναφορές έχει ήδη δημιουργήσει αντιδράσεις τόσο στην Αθήνα όσο και στο Κάσελ, ανάλογα με το έργο και τις προθέσεις των δημιουργών (ας μην ξεχνάμε ότι στα καθ’ ημάς η συζήτηση ξεκίνησε με αιχμές για την «ιμπεριαλιστική» πολιτική της Γερμανίας και την ανιστόρητη σύγκριση μεταξύ «δικτατορίας των συνταγματαρχών» και «δικτατορίας του νεοφιλελευθερισμού»). Η τελευταία, όμως, αφορμή στη γερμανική πόλη προσέκρουσε στη μοναδικότητα μιας ιστορικής τραγωδίας που δεν είναι άλλη από το Ολοκαύτωμα και την εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων. Κι αυτό επειδή ο ιταλός θεωρητικός και ακτιβιστής των μίντια Φράνκο «Μπίφο» Μπεράρντι είχε αποφασίσει σε ομιλία – περφόρμανς, προγραμματισμένη για χθες, να παρομοιάσει τα κέντρα κράτησης των προσφύγων στην Ευρώπη με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί (αλήθεια, γιατί αυτή η σύγκριση είναι η πλέον «αυτόματη» για τους new age αναλυτές;). Στο συνοδευτικό κείμενο της περφόρμανς ο ίδιος σημείωνε: «Οι Ευρωπαίοι κατασκευάζουν στρατόπεδα συγκέντρωσης στην επικράτειά τους πληρώνοντας τους γκαουλάιτερ στην Τουρκία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά στη Μεσόγειο, όπου το θαλασσινό νερό έχει αντικαταστήσει το Zyklon B».

Η ενόχληση που εξέφρασε η πρόεδρος της εβραϊκής κοινότητας στο Μόναχο Σαρλότε Κνόμπλοχ ήταν ταχύτατη: «Η περιγραφή του Μεταναστευτικού με όρους που προκύπτουν από τη συστηματική εξόντωση των Εβραίων από τους Ναζί είναι απαράδεκτη, προδίδει άγνοια και προκαλεί αίσθημα ντροπής». Η εκδήλωση «Auschwitz on the Beach» (Το Αουσβιτς στην παραλία) θα ήταν η δεύτερη συμμετοχή του Μπεράρντι στο πρόγραμμα της documenta, μετά την περσινή ομιλία του «The distraction of Europe» στην Αθήνα στις 25 και 27 Ιανουαρίου στο Πάρκο Ελευθερίας. Θα ήταν, εάν τελικά δεν ακυρωνόταν υπό το βάρος της δημόσιας κατακραυγής.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ. Στο πρόγραμμα των δημόσιων εκδηλώσεων, όπου υπεύθυνος είναι ο Πολ Μπ. Πρεσιάδο, η προγραμματισμένη χθεσινή ομιλία είχε τελικά διαφορετικό τίτλο: «Shame on Us, μια συμμετοχική συζήτηση για τα νέα πρόσωπα του φασισμού και τις τρέχουσες πολιτικές μετανάστευσης στην Ευρώπη».

Με χθεσινή ανακοίνωσή τους στην ιστοσελίδα της documenta τόσο ο Πρεσιάδο όσο και ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ανταμ Σίμτσικ απολογήθηκαν για το γεγονός που κατέληξε σε αλλαγή εκδήλωσης. «Σε απάντηση του όγκου των καταγγελιών και των παρατηρήσεων που λάβαμε την περασμένη εβδομάδα, αποφασίσαμε να ακυρώσουμε την περφόρμανς του Φράνκο Μπίφο Μπεράρντι. Σεβόμαστε όσους μπορεί να αισθάνονται προσβεβλημένοι από τον τίτλο του ποιήματος του “Auschwitz on the Beach”. Δεν θέλουμε να προσθέσουμε πόνο στη θλίψη τους. Ωστόσο, δεν θέλουμε να αποδεχθούμε απλώς αυτές τις κατηγορίες ούτε να εγκαταλείψουμε τη συζήτηση και την κριτική σκέψη» δήλωσε ο Πρεσιάδο, ο οποίος υπεραμύνθηκε βέβαια τον Ιταλό: «Ο Μπεράρντι χρησιμοποίησε την “ιερή” λέξη του Αουσβιτς για να κεντρίσει τις συνειδήσεις μας».

Από την πλευρά του, ο υπουργός Πολιτισμού του γερμανικού κρατιδίου της Εσσης Μπόρις Ράιν, περιοχή όπου διεξάγεται η μεγάλη αυτή διεθνής οργάνωση τέχνης (με χρηματοδότηση κυρίως του γερμανικού κράτους και ιδιωτών χορηγών), πήρε θέση δηλώνοντας πως «η ελευθερία της τέχνης είναι θεμελιώδης αξία. Ομως οποιαδήποτε σύγκριση με το Ολοκαύτωμα δεν μπορεί να επιτραπεί, καθώς τα εγκλήματα των Ναζί είναι μοναδικά». Και ο δήμαρχος του Κάσελ Κρίστιαν Γκεζέλε χαρακτήρισε την ακυρωθείσα εκδήλωση «τερατώδη πρόκληση».

Ο Ανταμ Σίμτσικ πάλι απέρριψε την ιδέα ότι η περφόρμανς είχε πρόθεση συσχετισμού με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. «Η προγραμματισμένη συζήτηση και ανάγνωση του ποιήματος του Μπεράρντι αποτελεί μια προειδοποίηση ενάντια στην ιστορική αμνησία, μια έκκληση για αφύπνιση της συνείδησης και για συλλογική δράση –και όχι μια προσπάθεια να συσχετισθεί με το Ολοκαύτωμα. Η συζήτηση δεν ασχολείται πρωτίστως με το είδος της πολιτικής μνήμης που αντιμετωπίζει η Γερμανία εδώ και πολύ καιρό, αλλά μάλλον με αυτό που συμβαίνει εδώ και τώρα, μέσα και έξω από την Ευρώπη».

Τελευταία Νέα