Εξισώσεις

Εχει σημασία το πότε γίνεται ένας διάλογος. Για παράδειγμα, οι τόνοι χρημάτων που έχουν πέσει τα τελευταία χρόνια για να ακυρωθεί η οικοδόμηση σοσιαλιστικών οικονομιών σε μια σειρά από χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ, έχουν ως βάση την προσπάθεια να διαμορφωθεί ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα. Η πολεμική στην ΕΣΣΔ αποτελεί προαπαιτούμενο για τη συνοχή της Ενωμένης Ευρώπης.

Η πολεμική αυτή συχνά δεν μοιάζει με τη δημιουργική κριτική στα μοντέλα εκείνα. Στις στρεβλώσεις τους. Στις αντινομίες. Στη γραφειοκρατία που απέσπασε τα τότε επιτελεία από τις ανάγκες των λαών. Η πολεμική αυτή συχνά δεν εστιάζει στο πώς ανά χώρα υπήρξαν ιδιομορφίες και σε ποιο πλαίσιο προσπαθούσαν οι λαοί να φτιάξουν κάτι διαφορετικό. Η πολεμική αυτή, συχνά όλο και πυκνότερα, απλώς ακυρώνει τον ίδιο τον πυρήνα της ιδεολογίας του κομμουνισμού. Τον εξισώνει με επικίνδυνο τρόπο με τον ναζισμό. Συχνά δεν διεξάγεται εξάλλου πάνω σε αυτά τα ζητήματα διάλογος. Δεν ακούγεται ευπρεπώς η άλλη άποψη. Δεν προβάλλονται και τα επιτεύγματα αυτών των χωρών σε μια σειρά τομέων. Πολύ περισσότερο, η αναθεώρηση αυτή δεν διεξάγεται πάνω από το πτώμα των δύο «ολοκληρωτισμών». Αλλά στο φόντο της καλπάζουσας ανόδου και αναβίωσης της Ακροδεξιάς.

Ετσι φτάνουμε σε μαζώξεις τύπου Εσθονίας, όπου με εντελώς ανιστόρητο τρόπο συγκρίνεται το «Κεφάλαιο» του Μαρξ –η κορυφαία δηλαδή ανατομία του καπιταλισμού –με το «Ο Αγών μου» του Χίτλερ. Ετσι φτάνουμε στις πρώτες φωνές που ζητούν Δίκες Νυρεμβέργης για τους πρωταιτίους του κομμουνισμού. Ετσι φτάνουμε σε έναν μαύρο μεταπολεμικό αντικομμουνισμό που οδήγησε σε διώξεις χιλιάδες ανθρώπων σε πολλές δυτικές χώρες. Οι φορείς του και εδώ έχουν ένα επίσης επιχείρημα, που ακούστηκε έντονα προσφάτως. Πως δεν πρέπει να μιλούν για τα τότε σοσιαλιστικά καθεστώτα όσοι δεν έχουν εικόνα για αυτά (αλήθεια, έχουν αυτοί;).

Τους διαφεύγει προφανώς πως χιλιάδες συμπολίτες μας εξορίστηκαν ή έφυγαν καταδιωγμένοι από το μετεμφυλιακό κράτος και βρήκαν νέα πατρίδα στις ανατολικές χώρες. Ας ξαναδούν το «Καλή πατρίδα σύντροφε» του Λευτέρη Ξανθόπουλου. Μα κι όσοι δεν πήγαν και δεν έχουν εικόνα της σκοτεινής γραφειοκρατίας του τότε, έχουν εικόνα και βιώματα από τις εδώ διώξεις από το δεξιό κράτος. Η Ιστορία, μια σοβαρή υπόθεση βέβαια, είτε έτσι είτε αλλιώς δεν οριοθετείται μόνο στο βίωμα ή στις προφορικές πηγές, αλλά στη δίκαιη και ψύχραιμη αποτίμησή της. Η αλήθεια δεν είναι η κόλαση ή ο παράδεισος, αλλά το αποτέλεσμα των αντινομιών του ανθρώπινου γένους.