Είκοσι έξι χρόνια πριν, αυτή την εβδομάδα, το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ σήμανε την αρχή του τέλους της Σοβιετικής Ενωσης. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν ένας δυσαρεστημένος νεαρός αξιωματικός της KGB. Ως πρόεδρος της Ρωσίας μια δεκαετία αργότερα, θα χαρακτήριζε τη διάλυση της ΕΣΣΔ ως «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ού αιώνα».
Ο Ντόναλντ Τραμπ, εν τω μεταξύ, πέρασε τον Αύγουστο του 1991 προσπαθώντας να αποφύγει μια οικονομική καταστροφή τόσο μεγάλη, ώστε οι «New York Times» έκαναν αστείο, συγκρίνοντας τον ίδιο με τη Σοβιετική Ενωση. «Τόσο ο κατασκευαστής ακινήτων όσο και η χώρα», έγραψε η εφημερίδα, «κινητοποιούνται από την ίδια παρόρμηση: την επιβίωση». Ο Τραμπ κατάφερε να γλιτώσει από εκείνη την κρίση. Δεν συνέβη όμως το ίδιο με την ΕΣΣΔ. Τώρα ο Τραμπ και ο Πούτιν αποτελούν ένα αταίριαστο ζευγάρι στην κορυφή του κόσμου –και όμως και οι δύο ακόμα απασχολούνται με ερωτήματα για την πολιτική τους επιβίωση εν μέσω κρίσεων –εσωτερικών και εξωτερικών.
Ο Πούτιν και οι εκλογές. Δύο ειδικοί στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας, η Αντζελα Στεντ, πρώην στέλεχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και ο Νταν Γέργκιν, ιστορικός και ειδικός στην ενεργειακή γεωπολιτική, παρατηρούν πως ακόμα και πολλοί Ρώσοι που αντιτίθενται στον Πούτιν δείχνουν να μην κατανοούν το πώς ξαφνικά η Ρωσία έχει καταστεί μπαμπούλας για τις ΗΠΑ. Αντίθετα, στη στροφή της Ρωσίας προς τα ανατολικά, προς την Κίνα –μια κίνηση που κάποιοι αποκαλούν «στρατηγική συμμαχία» –δεν έχει δοθεί αρκετή σημασία, ούτε στην αλλαγή της οικονομικής προοπτικής για την οικονομία της Ρωσίας η οποία εξαρτάται σημαντικά από το πετρέλαιο, τώρα που η επανάσταση του σχιστολιθικού πετρελαίου έχει μετατρέψει τις ΗΠΑ σε μια παγκόσμια ενεργειακή δύναμη, στα ίδια επίπεδα με τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία.
Η Στεντ υποστηρίζει, μιλώντας στο περιοδικό «Politico», ότι ο Πούτιν ίσως είναι πιο αδύναμος πραγματικά απ’ ό,τι φαίνεται στο εξωτερικό. Τα πολιτικά θεμέλια του αυταρχικού καθεστώτος του –βρίσκεται στην εξουσία περισσότερα από 17 χρόνια –μάλλον έχουν αρχίσει να τρίζουν, ενώ προτίθεται να διεκδικήσει την επανεκλογή του στην προεδρία το 2018. Στελέχη της ρωσικής κυβέρνησης ανησυχούν για τις εκλογές αυτές και για το εάν η νίκη Πούτιν θα θεωρηθεί νόμιμη, με δεδομένο το όχι πολύ διαφανές εκλογικό σύστημα της Ρωσίας και προηγούμενα με ποσοστά 90% σε συγκεκριμένες περιοχές.
Ο Τραμπ και οι απορίες. Ομως παρ’ όλα αυτά, η Μόσχα δεν είναι η πιο ασταθής από τις διεθνείς πρωτεύουσες. Η Ουάσιγκτον σήμερα βρίσκεται σε μια παραζάλη, διαπιστώνουν οι αναλυτές. Στον Λευκό Οίκο βρίσκεται ένας πρόεδρος που έχει επανειλημμένως εκθειάσει τον ρώσο ομόλογό του. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια έρευνα εις βάρος του Ντόναλντ Τραμπ, για τις σχέσεις στελεχών της προεκλογικής του εκστρατείας με ρώσους αξιωματούχους. Και ενώ, τέλος πάντων, βγαίνουν στην επιφάνεια όλο και περισσότερες επαφές της οικογένειας Τραμπ με Ρώσους που έχουν σχέση με τον Πούτιν, το Κογκρέσο μόλις ψήφισε την επιβολή νέων κυρώσεων στην Μόσχα, ως αντίποινα για την προσπάθεια άσκησης επιρροής στις περσινές εκλογές. Με τον Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκεται εδώ και 7 μήνες στον Λευκό Οίκο, η διεθνής κοινότητα είναι εντελώς μπερδεμένη ως προς το ποια πολιτική ακριβώς ακολουθεί η αμερικανική κυβέρνηση έναντι του Κρεμλίνου.
«Δεν έχουμε μία πολιτική για τη Ρωσία στις ΗΠΑ» παρατηρεί η Στεντ, που έχει διατελέσει υψηλόβαθμο στέλεχος στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και έχει ειδίκευση στη Ρωσία. «Εχουμε τουλάχιστον δύο, αν όχι περισσότερες». Προσθέτει πως μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι «η πλειοψηφία των Ευρωπαίων τώρα πιστεύει πως η Ρωσία είναι πιο προβλέψιμη δύναμη και έχει πιο σταθερή ηγεσία από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες».
Ο Γέργκιν συμφωνεί σε αυτό. Τη μη προβλεψιμότητα του Ντόναλντ Τραμπ τη διαπίστωσε ιδίοις όμμασι την περασμένη εβδομάδα. Μέλος του Συμβουλίου Βιομηχανίας, το οποίο συνέστησε ο αμερικανός πρόεδρος με στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων, ήταν παρών στη συνεδρίαση κατά την οποία τα μέλη αποφάσισαν να υποβάλουν την παραίτησή τους και να διαλυθεί το Συμβούλιο, μετά τις δηλώσεις του Τραμπ για τα βίαια γεγονότα στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια, όπου εξίσωσε τη δράση των νεοναζί διαδηλωτών με εκείνη των αντιφασιστών. Ηταν, σχολιάζει ο Γέργκιν, «η πιο χαρακτηριστική δήλωση για όσα συμβαίνουν στην πολιτική μας ζωή».
Ψυχρός Πόλεμος Νο 2;
Ολοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι αυτή τη στιγμή οι σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας βρίσκονται στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 26 ετών έπειτα από εκείνον τον μοιραίο Αύγουστο για τη Σοβιετική Ενωση. «Η κατάσταση είναι ψυχρή, ανταγωνιστική, συγκρουσιακή», διαπιστώνει ο Γιέργκιν. «Ψυχρός Πόλεμος Νο 2». Ακόμη κι έτσι να μην είναι, βρισκόμαστε σίγουρα σε μια κρίσιμη στιγμή. Και μια κρίσιμη στιγμή μεταξύ δύο εκ των μεγαλυτέρων πυρηνικών δυνάμεων του πλανήτη είναι κάτι που θα πρέπει να μας απασχολεί όλους.
