Πολλά άλλαξαν στην Ανγκόλα από τότε που ήταν ο πιο πιστός σύμμαχος της Σοβιετικής Ενωσης στην Αφρική, έως ότου γίνει μια χώρα γνωστή για την ελίτ που πλούτισε από το πετρέλαιο. Υπήρχε όμως και μια σταθερά όλα αυτά τα χρόνια: ο 74χρονος Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος, ο οποίος διατηρεί την εξουσία από το 1979.
Προχθές η Ανγκόλα πραγματοποίησε τις πρώτες της εκλογές έπειτα από 38 χρόνια. Ο Ντος Σάντος δεν ήταν υποψήφιος. Και όπως γράφει η «Ουάσιγκτον Ποστ», αυτό λέει πολλά για μια ήπειρο στην οποία θάλλουν τα επτά από τα δέκα μακροβιότερα καθεστώτα στον κόσμο. Γιατί μπορεί να θεωρείται βέβαιη η νίκη του Λαϊκού Κινήματος για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας, του κόμματος του Ντος Σάντος, και τα παιδιά του να παραμένουν σε θέσεις κλειδιά (η κόρη του είναι επικεφαλής της κρατικής εταιρείας πετρελαίου και ο γιος του διευθύνει τον εθνικό «κουμπαρά» με τα 5 δισ. δολάρια που έχει μέσα), αλλά η αποχώρηση του ίδιου είναι μια τεκτονικού μεγέθους αλλαγή στην περιοχή.
Ο Ντος Σάντος ενσαρκώνει το τέλος μιας εποχής. Είναι ο πρώτος της παλιάς φρουράς που αποχωρεί, ενώ στη Ζιμπάμπουε κυβερνά ο 93χρονος Ρόμπερτ Μουγκάμπε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Βόρεια της Ανγκόλας, στην Ισημερινή Γουινέα, ο 75χρονος Τεοντόρο Ομπιάγκ κυβερνά επί 38 συναπτά έτη. Ο 84χρονος Πολ Μπιά στο Καμερούν είναι αρχηγός του κράτους εδώ και 35 χρόνια. Και τις τύχες της Ουγκάντας ορίζει τα τελευταία 31 χρόνια ο 73χρονος Γιουερί Μουσεβενί. Σε όλες αυτές τις χώρες το παιχνίδι της διαδοχής έχει ανοίξει. Και μαζί ενισχύεται ο φόβος ότι με το τέλος αυτών των αιώνιων ηγετών θα έρθει και το πολιτικό χάος.
Ισως να μην είναι αυτή η περίπτωση της Ανγκόλας. Ο Ντος Σάντος ταξίδεψε πρόσφατα στην Ισπανία προκειμένου να υποβληθεί σε θεραπεία για μια ασθένεια που δεν αποκάλυψε. Οταν νωρίτερα φέτος ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από την εξουσία, οι φήμες για τον διάδοχό του οργίασαν.
Αρχικά πιθανολογήθηκε ότι τη θέση του θα έπαιρνε η κόρη του Ισαμπέλ ντος Σάντος, η οποία θεωρείται και η πιο πλούσια γυναίκα στην Αφρική. Τελικά όμως το χρίσμα πήρε ο νυν υπουργός Αμυνας Ζοάο Μάνουελ Γκοντσάλβες Λουρέντσο, ο οποίος συστήνεται ως μεταρρυθμιστής, παρά το γεγονός ότι επικριτές του καθεστώτος αλλά και ανεξάρτητες οργανώσεις κάνουν λόγο για εκτεταμένη διαφθορά που τροφοδοτείται από τα πετρελαϊκά έσοδα, ενώ την ίδια ώρα ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού ζει χωρίς στοιχειώδεις υποδομές υγείας και ηλεκτρικό ρεύμα.
Δεν ξεχνούν λίγοι στην Ανγκόλα ότι το 2015 ο αμερικανός ράπερ Νίκι Μινάι πληρώθηκε με επταψήφιο ποσό για να τραγουδήσει σε ένα πάρτι της τοπικής ολιγαρχίας, ενώ την ίδια ώρα ο μισός πληθυσμός ζει με λιγότερα από δυο δολάρια την ημέρα. Προχθές πάντως, ο Λουρέντσο αντιμετώπισε στις κάλπες τον 71χρονο Ισαΐας Σαμακούβα, υποψήφιο της Εθνικής Ενωσης για την πλήρη απελευθέρωση της Ανγκόλας. Οι δυο παρατάξεις ήταν αντίπαλες στον εμφύλιο πόλεμο που αιματοκύλισε επί 27 χρόνια τη χώρα. Η αντιπολίτευση δεν πιστεύει ότι οι εκλογές θα είναι καθαρές. Και μάλλον τη δικαιώνει το γεγονός ότι οι παρατηρητές της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποχώρησαν από τη χώρα μετά την άρνηση των Αρχών να τους επιτρέψουν την πρόσβαση σε πολλά εκλογικά τμήματα. Αναλυτές επισημαίνουν, από την άλλη πλευρά, ότι η συστράτευση γύρω από τον Λουρέντσο θα βοηθήσει στην αποφυγή του πολιτικού χάους που θα μπορούσε να απειλήσει τη χώρα στη μετά Ντος Σάντος εποχή.
«Η αποχώρησή του σηματοδοτεί μια νέα πραγματικότητα για την Ανγκόλα» σημειώνει ο Ζοζέ Βελόζο, καθηγητής στο Ανεξάρτητο Πανεπιστήμιο της χώρας. Κι εύχεται κανείς να είναι αυτή που υποσχέθηκε ο Λουράντσο: «Θα κάνουμε τα πάντα για τη διαφάνεια» είπε. «Θα παλέψουμε για να εξαλείψουμε τη διαφθορά».
