Project Syndicate
Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα τις κατευθυντήριες γραμμές για έναν νέο εργατικό κώδικα, η πρώτη της μεγάλη μεταρρύθμιση για την τόνωση της γαλλικής οικονομίας, μέσω της παροχής μεγαλύτερης ευελιξίας στις επιχειρήσεις ώστε να προσαρμόζονται στην αγορά. Αναμένεται να ακολουθήσει η δεύτερη μεγάλη μεταρρύθμιση που επιδιώκει η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν –μια αναδιάρθρωση του γαλλικού κράτους.
Οι αλλαγές στον εργατικό κώδικα έχουν τέσσερις στόχους. Καταρχήν, θα διευκολυνθούν οι απευθείας συνομιλίες ανάμεσα στους εργοδότες και τους εργαζομένους στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (το 55% του εργατικού δυναμικού) επιτρέποντας στις επιχειρήσεις αυτές να διαπραγματεύονται με εκλεγμένους αντιπροσώπους, μη εντεταλμένους από τα συνδικάτα. Δεύτερον, θα απλοποιηθεί ο κοινωνικός διάλογος εντός των μεγαλύτερων επιχειρήσεων μέσω της συγχώνευσης των διαφόρων επιτροπών των εργαζομένων (για τις συνθήκες υγιεινής, την υγεία, την ασφάλεια κ.ο.κ.) σε ένα κεντρικό σώμα. Τρίτον, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τους μισθούς και την απασχόληση θα αποκεντρωθούν, περνώντας από το εθνικό επίπεδο στο επίπεδο του κλάδου και / ή της επιχείρησης. Τέλος, οι απολύσεις εργαζομένων θα γίνουν πιο εύκολες και περισσότερο προβλέψιμες, με τη θέσπιση ανώτατων και κατώτατων ορίων στις αποζημιώσεις που επιδικάζουν τα εργατοδικεία.
Τη μεταρρύθμιση του εργατικού κώδικα θα συνοδεύσουν σύντομα μεταρρυθμίσεις των συστημάτων ασφάλισης ανεργίας και επαγγελματικής κατάρτισης. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, θα αναλάβει η κυβέρνηση τον ρόλο των συνδικάτων, προκειμένου να παράσχει επιδόματα ανεργίας σε όλες τις κατηγορίες εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολουμένων και εκείνων που εγκαταλείπουν οικειοθελώς την εργασία τους σε αναζήτηση νέας. Το κόστος της μεταρρύθμισης της ασφάλισης ανεργίας, ωστόσο, εκτιμάται στα 3-5 δισ. ευρώ, και αυτό μπορεί να αποδειχθεί δύσκολα συμβιβάσιμο με τα σχέδια του προϋπολογισμού για το 2018, που προβλέπουν περικοπές δαπανών ύψους 20 δισ. ευρώ.
Συνολικά, η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας έχει σκοπό να συμφιλιώσει μια μεγαλύτερη ευελιξία των επιχειρήσεων όσον αφορά τις προσλήψεις και τις απολύσεις –κάτι απαραίτητο σε μια οικονομία όπου η ανάπτυξη βασίζεται στην καινοτομία και τη δημιουργική καταστροφή –με μια μεγαλύτερη εισοδηματική ασφάλεια και περισσότερη κατάρτιση για τους ανέργους. Η γαλλική αγορά εργασίας πλήττεται επί του παρόντος από ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε ειδικευμένους εργαζομένους με μακροχρόνιες συμβάσεις και εργαζομένους χαμηλής ειδίκευσης που πηγαινοέρχονται μονίμως μεταξύ ανεργίας και προσωρινών εργασιών. Η μεταρρύθμιση της κυβέρνησης έχει σκοπό να κλείσει αυτή την ψαλίδα αυξάνοντας την κοινωνική κινητικότητα.
Ο δεύτερος πυλώνας του οικονομικού προγράμματος του Μακρόν, η μεταρρύθμιση του κράτους, έχει δύο μεγάλες συνιστώσες: μια αναμόρφωση της φορολογικής πολιτικής και μια αναδιάρθρωση του συστήματος δημόσιων δαπανών. Και εδώ, η μεταρρύθμιση έχει σκοπό την αντιμετώπιση τεσσάρων βασικών μακροχρόνιων προβλημάτων.
Καταρχήν, τα εισοδήματα κεφαλαίου φορολογούνται βαριά στη Γαλλία σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που αποθαρρύνει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Δεύτερον, το δημόσιο χρήμα δεν επενδύεται με τον πλέον αποδοτικό οικονομικά και θετικό για την ανάπτυξη τρόπο. Τρίτον, η Γαλλία υποφέρει επί του παρόντος από μια υπερπληθώρα διοικητικών στρωμάτων, που παράγει αναποτελεσματικότητα και ανεπάρκειες όσον αφορά την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Τέλος, η Γαλλία παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα σωματειακό κράτος, με μια πληθώρα συστημάτων όσον αφορά την υγεία, τις συντάξεις και τα οικογενειακά επιδόματα∙ σε μια οικονομία που στηρίζεται στην καινοτομία, όπου το άτομο είναι πιθανότερο να αλλάξει θέσεις εργασίας και επαγγελματικούς τομείς επανειλημμένως στη διάρκεια της ζωής του, αυτή η γραφειοκρατική λόχμη γίνεται πηγή αναποτελεσματικότητας και κινδύνου.
Στο φορολογικό μέτωπο, ο Μακρόν έχει κάνει δύο σημαντικές κινήσεις. Καταρχήν, όσον αφορά τα εισοδήματα, τα εισοδήματα κεφαλαίου θα φορολογούνται με συντελεστή 30%, ενώ προηγουμένως το κεφάλαιο φορολογούνταν βαρύτερα από ό,τι η εργασία. Δεύτερον, ο φόρος μη ακίνητης περιουσίας θα καταργηθεί –μια κίνηση με στόχο την ενθάρρυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.
Η κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει ακόμα ποια ακριβώς γραμμή θα ακολουθήσει όσον αφορά τις δαπάνες, παρότι ο Μακρόν και η ομάδα του μελετούν προσεκτικά τις μεταρρυθμίσεις που έκαναν ο Καναδάς και η Σουηδία τη δεκαετία του 1990. Πιο συγκεκριμένα, η κυβέρνηση ενδεχομένως να αποφασίσει να μειώσει τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων καταργώντας κάποια διοικητικά στρώματα της περιφερειακής και τοπικής κυβέρνησης και μεταβιβάζοντας κάποια διοικητικά καθήκοντα σε αυτόνομες υπηρεσίες. Επιπλέον, η κυβέρνηση ίσως –και θα έπρεπε να –συγχωνεύσει όλα τα υπάρχοντα συνταξιοδοτικά σχήματα σε ένα ενιαίο σύστημα (όπως θα έπρεπε να κάνει και με τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και οικογενειακών επιδομάτων). Αυτό θα της επέτρεπε να επενδύσει στην παιδεία, την ασφάλιση ανεργίας και την καινοτομία, τηρώντας παράλληλα τις ευρωπαϊκές δημοσιονομικές υποχρεώσεις της.
Επειτα από δεκαετίες ασθενούς ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας, βιομηχανικής παρακμής και ενός άκαμπτου κορπορατισμού που εμπόδιζε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης στη Γαλλία, έχει αναδυθεί μια νέα ελπίδα αλλαγής. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν μέσα στην ερχόμενη χρονιά θα δείξουν αν η ελπίδα αυτή πρόκειται να ευοδωθεί.
Ο Φιλίπ Αγκιόν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στο College de France και στη London School of Economics. H Μπενεντίκτ Μπερνέ είναι λέκτορας στη Sciences Po στο Παρίσι, πρόεδρος στη μη κερδοσκοπική οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα Civil Rights Defenders και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Κέντρο Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών Davis του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
