Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έβγαλε έναν λόγο στην Πνύκα στον οποίο επαναβεβαίωσε την προσήλωσή του στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην ανάκαμψη, στη στερέωσή της. Επανέλαβε, μάλιστα, μια θέση την οποία διακίνησε στη Γαλλία προσφάτως ο οικονομολόγος Τομά Πικετί, ο οποίος είχε εργαστεί για τον Μπενουά Αμόν: την επείγουσα ανάγκη να προωθήσουμε τον εκδημοκρατισμό της ευρωζώνης (οι θέσεις του Πικετί και συνεργατών του υπάρχουν και στα ελληνικά, στην έκδοση «Για μια συνθήκη εκδημοκρατισμού της Ευρώπης», εκδ. Πόλις).
Είναι αντιδημοκρατική η Ευρώπη; Δεν το έχω αντιληφθεί. Η σημερινή αρχιτεκτονική της, μάλιστα, επιτρέπει τον ουσιαστικό έλεγχο αντιδημοκρατικών εκτροπών σε χώρες-μέλη της –παλαιότερα, ο Αυστριακός Χάιντερ ήταν κόκκινο πανί για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, πρόσφατα η Πολωνία μπήκε στο στόχαστρο για αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις. Με τη διακηρυγμένη πρόθεση πολλών κυβερνητικών στελεχών στην Ελλάδα να παρακαμφθεί η διάκριση των εξουσιών, αμφιβάλλει κανείς ότι τα λόγια θα είχαν γίνει δημοκρατικές παραβιάσεις αν δεν υπήρχε η ομπρέλα των ευρωπαϊκών εγγυήσεων;
Ο πρόεδρος Μακρόν, βεβαίως, όταν μιλάει για δημοκρατία στην ευρωζώνη εννοεί την αντιπροσωπευτικότητα των μηχανισμών εξουσίας. Συνεπώς, μιλάει για το μέλλον, για την περισσότερη Ευρώπη που διεκδικούν οι προσηλωμένες στο ευρωπαϊκό όραμα χώρες. Ακούγοντας και ξανακούγοντάς τον προσεκτικά, σιγουρεύτηκα ότι, παρά την ασάφεια των διατυπώσεών του, μοιάζει να υιοθετεί κι αυτός μια αμεσοδημοκρατική κεντρική ιδέα, που επιδιώκει να δώσει ρόλο σε ομαδοποιήσεις διαφορετικές από εκείνες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ζώντας στη χώρα που έχει καεί από τέτοιου τύπου αμεσοδημοκρατικές κινητοποιήσεις, οι οποίες με τη μορφή των «Αγανακτισμένων» του Συντάγματος έδωσαν ώθηση στις δυνάμεις που σήμερα κυβερνούν, αλλά και στην εξτρεμιστική ακροδεξιά Χρυσή Αυγή, ανησυχώ βαθύτατα για την ασαφή ελαφρότητα με την οποία υιοθετούνται από πολιτικούς πολιτικά πυροτεχνήματα –και το μόνο που με παρηγορεί είναι η στέρεη αρχιτεκτονική της ΕΕ, η θεσμική κατοχύρωση της δομικής της πολυπλοκότητας και η ενίσχυση του ευρωπαϊσμού χάρη στην οικονομική ανάκαμψη που μοιάζει να εγκαθίσταται εκ νέου πάνω από την ήπειρο.
Το μόνο καλό σε αυτή τη λογοδιάρροια από την Πνύκα με φόντο την Ακρόπολη, μια σκηνοθεσία μεγαλείου (το οποίο, πάντως, ο πρόεδρος Μακρόν, προϊόν στέρεης παιδείας, ενορχηστρώνει με αναφορές σε σοβαρές πηγές και όχι στην αθάνατη ελληνική εθνικοφροσύνη και στην παπαγαλία της αιώνιας Βουλής των Εφήβων), ήταν η ρητή επιβεβαίωση της πίστης στην Ευρώπη, στην εμβάθυνσή της, στην ενίσχυση του υπερεθνικού της χαρακτήρα έναντι των εθνικών χαρακτηριστικών της οργάνωσής της. Ουσιαστικά, δηλαδή, στις πολιτικές διεργασίες που θα τείνουν στον «ευρωπαϊκό αστερισμό» και όχι στην απόκρουσή του. Κι αυτό δεν είναι λίγο.
ΥΓ: Αποφεύγω να σχολιάσω την ελληνική παρουσία, παρουσία ούτως ή άλλως κομπάρσων, στις εκδηλώσεις της Αθήνας περί τον πρόεδρο Μακρόν. Προσωπικώς, πάντως, συνεχίζω να θεωρώ προσβλητικές της νοημοσύνης των νοημόνων τις ασπόνδυλες προσπάθειες του έλληνα Πρωθυπουργού να πείσει ότι ήταν ανέκαθεν υπέρ της Ευρώπης, και όταν δεν ήταν υπέρ της επιχειρηματικότητας. Και κυρίως, θεωρώ αστεία την τήρηση κατά γράμμα του πρωτοκόλλου από αγραβάτωτους έλληνες δήθεν επαναστάτες: αντιμνημονιακούς νεοφιλελεύθερους (ω, ναι!) Αχμαντινετζάντ.