Μόλις 14 μίλια απέχει από την Αττική το κοντινότερο κυκλαδονήσι, η Τζια. Παρά τη γειτνίασή της, η Κέα έχει διατηρήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, την πολιτιστική φυσιογνωμία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπίου της.
Στη νοτιοανατολική παραλία της, απέναντι στην Κύθνο, σώζεται ένας από τους σημαντικότερους, ενδιαφέροντες και καλύτερα διατηρημένους αρχαιολογικούς χώρους του Αιγαίου, τα κατάλοιπα της αρχαίας Καρθαίας. Εξαιτίας της ερήμωσης του χώρου, από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, διατηρούνται αδιατάρακτα τα χαρακτηριστικά και τα ίχνη παλαιοτέρων περιόδων. Η φύση παραμένει κυρίαρχη μέσα στη λιτότητά της. Το τοπίο σώζει τα ίδια εκείνα τα στοιχεία που το συνέθεταν στη διάρκεια του ημερήσιου κύκλου χιλιετίες πριν. Φως, χρώματα, ήχοι, μυρωδιές μαζί με τα μνημεία, δημιουργούν μια σύνθεση μοναδική.
Η αρχαία πόλη –άστυ και χώρα –είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις στον ελλαδικό χώρο, που σώζει ακέραια την τοπογραφία, την πολεοδομία, τη χωροταξία της. Επί του εδάφους μπορεί κάποιος να «διαβάσει» ένα πλούσιο αρχείο πληροφοριών για την πόλη, τον πολεοδομικό ιστό της, το λιμάνι, τη νεκρόπολη, το οδικό δίκτυο, τις περιαστικές εγκαταστάσεις, τις οικιστικές εγκαταστάσεις και τα ταφικά σύνολα των χριστιανικών αιώνων, αλλά και τα ξωκκλήσια και τα σταβλιά του 19ου αιώνα. Αυτόν τον χώρο είχαμε τη μοναδική τύχη –με μια ομάδα επιστημόνων ποικίλων ειδικοτήτων –να μελετήσομε και να ερευνήσομε την δεκαπενταετία 1985-1999. Το έργο της προστασίας και ανάδειξης της Καρθαίας ανέθεσε το υπουργείο Πολιτισμού, το 2000, σε ειδική επιστημονική επιτροπή με επικεφαλής την καθηγήτρια Εύα Σημαντώνη-Μπουρνιά. Η χρηματοδότησή του εξασφαλίστηκε από το Γ’ ΚΠΣ (2002) και το ΕΣΠΑ (2010).
Το έργο σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε με απόλυτο σεβασμό στην αρχαιολογική και περιβαλλοντική δεοντολογία, και χωρίς ο χώρος να απολέσει την αυθεντικότητά του. Πέντε αρχαία οικοδομήματα στερεώθηκαν και αναδείχθηκαν υποδειγματικά, οργανώθηκαν λιθόστρωτες διαδρομές, τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες, κατασκευάστηκαν αποθήκες, φυλακεία, χώρος προστασίας και έκθεσης ευπαθών αρχιτεκτονικών μελών και χώροι υγιεινής. Στον γειτονικό οικισμό της Κάτω Μεριάς, δημιουργήθηκε μικρός χώρος στάθμευσης και περίπτερο πληροφόρησης. Η ποιότητα των αναστηλώσεων και της ανάδειξης εξασφάλισε στην Καρθαία το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά, Europa Nostra, 2017.Με την ολοκλήρωση του έργου ανάδειξης της Καρθαίας, η Κέα απέκτησε έναν οργανωμένο και λειτουργικό αρχαιολογικό χώρο. Ενα νέο προορισμό, που μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις σύγχρονων μορφών τουρισμού για επισκέπτες με ποιότητα και αναζητήσεις. Τα εύσημα ανήκουν στην επικεφαλής και τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής, καθώς και στο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, που πίστεψαν και δούλεψαν, μια δεκαπενταετία, καταθέτοντας απόθεμα ψυχής σε έναν δύσκολο χώρο ειδικών απαιτήσεων. Εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ υπουργείου Πολιτισμού –λησμονώντας μάλλον την άμμο που έριχναν στους τροχούς του έργου –ετοιμάζονται να παραλάβουν βραβείο και χώρο εν χορδαίς και οργάνοις. Αραγε μπορούν να κατανοήσουν τους στίχους του Πινδάρου; «Αυτόν τον στενό, βραχώδη κόρφο γης, την Καρθαία, δεν θα τον άλλαζα ούτε με ολόκληρη την Βαβυλώνα».
Η Λίνα Μενδώνη είναι αρχαιολόγος και πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού
