Ενα από τα βιβλία που συζητιούνται πολύ αυτόν τον καιρό στην Αμερική είναι το «Οργισμένοι. Γιατί οι βίαιες εποχές χρειάζονται τους αρχαίους ελληνικούς μύθους». Καθηγήτρια Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών στο Sarah Lawrence College, η συγγραφέας Εμιλι Κατζ Ανχαλτ εξετάζει τρία έπη της κλασικής ελληνικής λογοτεχνίας: την «Ιλιάδα» του Ομήρου, τον «Αίαντα» του Σοφοκλή και την «Εκάβη» του Ευριπίδη. Και επισημαίνει ότι τα διδάγματα που αποκομίζουμε από αυτά, με κυριότερο τη σημασία της αυτοσυγκράτησης, της ενσυναίσθησης και του παραγωγικού διαλόγου, είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στην εποχή μας. «Μπροστά στις εγχώριες και παγκόσμιες κρίσεις της εποχής μας», τονίζει, «πρέπει να αντισταθούμε στα θέλγητρα της οργής».
Σωστά και συμπαθητικά όλα αυτά, γράφει στη βιβλιοκριτική της στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» η γνωστή βρετανίδα κλασικίστρια Μέρι Μπερντ. Η αρχαία λογοτεχνία μπορεί να μας ανοίξει τα μάτια και να μας κάνει να αναθεωρήσουμε πράγματα που συχνά παίρνουμε ως δεδομένα. Δεν έχει όμως άμεσα και χρήσιμα μαθήματα να μας διδάξει. Οσο για την οργή, μπορεί να είναι καταστρεπτική, αλλά μερικές φορές είναι και δικαιολογημένη και αναγκαία. Οπως έγραφε και ο Ντίλαν Τόμας δύο χιλιετίες μετά τον Ομηρο, «Οργιστείτε, οργιστείτε, για τον θάνατο της μέρας».
Αντίθετα με τους προκατόχους του, ο Αλέξης Τσίπρας είχε την τύχη να μην έρθει ποτέ αντιμέτωπος με ένα κίνημα Αγανακτισμένων. Κι επειδή μάλλον οι τελευταίοι δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο της Ανχαλτ, οι λόγοι της δημόσιας σιωπής τους πρέπει να είναι άλλοι. Η κούραση. Η παραίτηση. Για κάποιους από αυτούς, το βόλεμα. Πάντως όχι η μέθη από εξαγγελίες και συνθήματα σαν κι αυτά που πέταξε για άλλη μια φορά ο Πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη. Τι ωραία λόγια η ισότητα, η ισονομία, η αξιοκρατία, η εμπιστοσύνη! Και πόσο κενά νοήματος όταν προφέρονται από έναν κυνικό μετρ της διγλωσσίας!
O Εμανουέλ Μακρόν, πάλι, φαίνεται να ακολουθεί κατά περίπτωση τις παραινέσεις των αρχαίων. Στην Πνύκα, συγκινημένος, επικαλείται τον Περικλή, μιλά για οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και προτείνει τη διεξαγωγή συνελεύσεων των πολιτών σε όλη την Ευρώπη. Στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, οργισμένος, τα βάζει με τους «τεμπέληδες, τους κυνικούς και τους ακραίους» της χώρας του, που δεν κατανοούν τις μεταρρυθμίσεις του. Βολικό, αλλά ανακόλουθο. Και λίγο άκομψο.
Μπροστά στις εγχώριες και παγκόσμιες κρίσεις της εποχής μας, το βασικό ζητούμενο είναι εν τέλει η εντιμότητα. Κι αν ο γάλλος πρόεδρος έχει ακόμη την πολυτέλεια του καινούργιου και άφθαρτου, ο έλληνας Πρωθυπουργός την έχει χάσει προ πολλού. Δεν είναι δυνατόν ο Αλέξης Τσίπρας να εξακολουθεί να μην κάνει ούτε ίχνος αυτοκριτικής, να μιλά σαν να μην έχει συμβεί τίποτα σ’ αυτόν τον τόπο, να ισχυρίζεται –για παράδειγμα –ότι η κυβέρνησή του δικαιώθηκε στο θέμα των τηλεοπτικών αδειών. Η απουσία Μήνιδος, σε μαζική τουλάχιστον μορφή, δεν νομιμοποιεί την Υβριν.
