Κάν’ το όπως ο Λοτρέκ!

Αλλαξαν το επίθετό τους για χάρη του, ενώ ήταν ήδη διάσημοι. Αφησαν στον νου τους να κυριαρχήσουν η καχεκτική του φιγούρα, το ιδιαίτερο καπέλο του, ένα ζευγάρι μαύρα γάντια, ο κότσος μιας κοκκινομάλλας χορεύτριας, η σιλουέτα μιας τραγουδίστριας των παρισινών καμπαρέ, εικόνες που έχουν ταυτιστεί με την εικαστική του σφραγίδα. Εβαλαν χιούμορ κι άρχισαν να σχεδιάζουν ελεύθερα, να φωτογραφίζουν, να φτιάχνουν κολάζ και να προσθέτουν ψηφιακές πινελιές με στόχο έναν και μοναδικό: να πλησιάσουν τον δημιουργό εκείνης που έχουν λατρέψει, της φρεσκοτυπωμένης και γυαλιστερής ή της τσαλακωμένης και ταλαιπωρημένης, της κολλημένης σε κολόνες ή της πεταμένης στις πλάκες του πεζοδρομίου κι ενοχοποιημένης για την κακή εικόνα της πόλης. Της αφίσας.

Εκείνοι είναι 100 από τους σημαντικότερους και διασημότερους γραφίστες στον κόσμο. Κι εκείνος, ο γάλλος δημιουργός της Μπελ Επόκ που μέσα από μόλις περίπου 30 αφίσες που σχεδίασε –αναγνωρίσιμες οι περισσότερες με την πρώτη ματιά ακόμη κι από τους μη εξοικειωμένους με το εικαστικό σύμπαν –κατάφερε να αλλάξει την ιστορία του είδους: όχι απλώς διαμορφώνοντας τους κανόνες που το διέπουν –του μέτρου και του ρυθμού -, αλλά και απογειώνοντάς το, επιλέγοντας να θέσει στο επίκεντρό του την ανθρώπινη φιγούρα, την οποία κοιτούσε συχνά από ανορθόδοξες γωνίες, να αποδώσει τη δύναμη της στιγμής, να αφήσει τον πρώτο λόγο στο φως και το χρώμα. Ο Τουλούζ-Λοτρέκ.

Από το Μπομπούρ στο Μπενάκη

Πέρασαν 16 χρόνια από τότε που 100 κορυφαίοι γραφίστες του 21ου αιώνα, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με τον σχεδιασμό αφισών για πολιτιστικά γεγονότα, φεστιβάλ και εκθέσεις, ανταποκρίθηκαν στην ιδέα του ολλανδού συναδέλφου τους Αντον Μπικέ. Και ως επίγονοι του δημιουργού που έγινε σημείο αναφοράς στον τομέα του, όχι απλώς σχεδίασαν μια αφίσα με στόχο να αποτίσουν φόρο τιμής στον «δάσκαλό» τους, αλλά δέχτηκαν να προσθέσουν και το επίθετό του δίπλα στο δικό τους. Η έκθεση εκείνη εγκαινιάστηκε στο Μπομπούρ του Παρισιού το 2001 με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τον θάνατο του καλλιτέχνη που βρέθηκε από το αστικό περιβάλλον στο οποίο είχε γαλουχηθεί στο περιθώριο του Παρισιού, να περιφέρει το ταλαιπωρημένο και δύσμορφο σαρκίο του εκεί όπου χτυπούσε η καρδιά του παρισινού θεάματος, και ο οποίος, αν και αφέθηκε στις καταχρήσεις και στο αλκοόλ, το αστείρευτο ταλέντο του βρήκε τρόπο να αποτυπωθεί στα τουλάχιστον 700 λάδια, 250 ακουαρέλες, 360 χαρακτικά και περισσότερα από 5.000 σχέδια που πρόλαβε να υπογράψει στα 36 χρόνια της ζωής του.

Και τώρα, ύστερα από μεγάλη βόλτα στον πλανήτη Γη, έρχεται στην Ελλάδα αναζητώντας και τους εγχώριους επιγόνους του Τουλούζ-Λοτρέκ. Για τον λόγο αυτόν η έκθεση που διοργανώνουν το Μουσείο Μπενάκη, το περιοδικό «Gr Design» και η Alpha Bank είναι εμπλουτισμένη με πέντε πρωτότυπες αφίσες του Τουλούζ-Λοτρέκ και μία του Πιερ Μπονάρ από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, 16 αφίσες από ισάριθμους έλληνες δημιουργούς, που είναι οι Διαμαντής Αϊδίνης, Αργύρης Αθανασιάδης, Δημήτρης Αρβανίτης, Ευάγγελος Κασσαβέτης, Μιχάλης Κατζουράκης, Γιάννης Κουρούδης, Μενέλαος Κουρούδης, Τάσος Μαραγκός, Μίλτος Μιχαηλίδης, Νέαρχος Ντάσκας, Δημήτρης Παπάζογλου, Τάσος Παυλόπουλος, Στέφανος Ρόκκος, Λευτέρης Φάρος, Ρένα Χρυσικοπούλου, Γιάννης Ψυχοπαίδης. Και πορτρέτα του Τουλούζ-Λοτρέκ που έφτιαξαν σε σημειωματάρια με διαφορετικές τεχνικές οι σπουδαστές της Σχολής Βακαλό υπό την επιμέλεια της εικαστικού Αντζυς Καρατζά.

Η κληρονομιά

Τι άφησε λοιπόν ο Τουλούζ-Λοτρέκ στη σύγχρονη γενιά ελλήνων δημιουργών που συμμετέχουν στην έκθεση-αφιέρωμα στον σπουδαίο δημιουργό της αφίσας και πόσο επηρέασε τη δουλειά τους; «Είναι από τα πρώτα ονόματα που μάθαμε, διότι είναι ιδιαιτέρως σημαντικός και για την ιστορία της γραφιστικής και της ζωγραφικής. Σαφώς πιστεύω ότι έχει επηρεάσει τόσο ως προς το στήσιμο μιας αφίσας όσο και ως προς τον τρόπο εικονογράφησης, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή δεν ενέτασσε φωτογραφίες για να φτιάξει μια αφίσα, όπως συμβαίνει σήμερα» εκτιμά ο δημιουργός κόμικ και εικονογράφος Τάσος Μαραγκός, ο οποίος επέλεξε να απεικονίσει με το δικό του καρτουνίστικο ύφος τον τιμώμενο σαν να ίπταται στο Σύμπαν ανάμεσα σε ένα μπουκάλι αψέντι κι ένα μπουκάλι κονιάκ, ποτά που σε γενναίες δόσεις συνέθεταν το εκρηκτικό αλλά αγαπημένο του κοκτέιλ Σεισμός, το οποίο φαίνεται να κρατά στο δεξί του χέρι, ενώ κάτω από την αριστερή του μασχάλη συγκρατεί το μπαστούνι του. Πόσο επηρέασε τη δουλειά του; «Δεν ξέρω αν με επηρέασε διότι τον θαυμάζω μεν, αλλά δεν ανήκω στους φανατικούς φίλους της δουλειάς του. Κάποιος που γνωρίζει πολύ καλά τη δουλειά του Τουλούζ-Λοτρέκ πιθανόν να μπορεί να απαντήσει. Πιστεύω ότι είναι ένας δημιουργός του οποίου πρέπει να γνωρίζουμε ωστόσο το έργο, διότι είναι ο πατέρας της αφίσας και της γραφιστικής» καταλήγει.