Κύματα ανησυχίας προκαλεί στην κυβέρνηση ο συνδυασμός της βύθισης των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού τον Αύγουστο σε συνδυασμό με την άτυπη προειδοποίηση από την πλευρά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το ενδεχόμενο να απαιτηθούν στη συνέχεια πρόσθετα μέτρα.
Η υστέρηση των δημοσίων εσόδων κατά 1,741 δισ. ευρώ στο οκτάμηνο Ιανουαρίου -Αυγούστου, σε συνδυασμό με τις προειδοποιητικές βολές από την πλευρά του ΔΝΤ που προοιωνίζονται ένα τουλάχιστον ζόρικο φθινόπωρο, ενδεχομένως ερμηνεύει την προχθεσινή προσπάθεια κορυφαίου αξιωματούχου του υπουργείου Οικονομικών να θέσει τις προοπτικές των επομένων μηνών σε μια ρεαλιστική βάση, αρκετούς τόνους χαμηλότερη από το αφήγημα Μαξίμου. Αναλόγως των εξελίξεων τα πρόσθετα μέτρα για το 2018 δεν μπορούν να αποκλειστούν, δεδομένου ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ είναι απολύτως ανελαστικός και δύσκολος ταυτόχρονα, η καθαρή έξοδος από το Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018 δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρείται δεδομένη.
Η παρτίδα που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και τις πολιτικές εξελίξεις των επόμενων μηνών ξεκινά και οι ισχυροί παίκτες παίρνουν θέση. Το αφήγημα Τσίπρα είναι τουλάχιστον θολό.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΝΤ Τζέρι Ράις με χθεσινές του δηλώσεις από την Ουάσιγκτον κατέστησε απολύτως σαφές ότι το Ταμείο θα επιμείνει στην απαίτησή του για διενέργεια νέων διαγνωστικών ελέγχων στις ελληνικές τράπεζες. Αφησε παράλληλα ανοιχτό το ενδεχόμενο το Ταμείο να ζητήσει πρόσθετα μέτρα το επόμενο διάστημα αναλόγως των εξελίξεων.
Προς το παρόν «δεν συζητούνται νέα συγκεκριμένα μέτρα» είπε, συμπληρώνοντας με νόημα ότι «το πρόγραμμα εξελίσσεται και κάποιες φορές μπορεί να υπάρξει επικαιροποίηση διότι οι συνθήκες μπορεί να αλλάξουν».
Πυκνώνουν τα σύννεφα. Σε πρώτη ανάγνωση, οι συνθήκες έχουν ήδη αλλάξει. Τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού έως τον Αύγουστο μαρτυρούν μαύρη τρύπα στα έσοδα κατά 1,7 δισ. ευρώ Τα φορολογικά έσοδα πριν τις επιστροφές φόρων εμφανίζουν υστέρηση 944 εκατ., κατά 346 εκατ. χαμηλότερα από τον στόχο είναι τα έσοδα αποκρατικοποιήσεων, ενώ οι επιστροφές φόρου στο πλαίσιο της προσπάθειας επιτάχυνσης των πληρωμών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου για να μην απειληθεί η υποδόση των 800 εκατ. του Οκτωβρίου εμφανίζουν υπέρβαση 469 εκατ. ευρώ.
Μεγάλο μέρος της υστέρησης αποδίδεται από το υπουργείο Οικονομικών στο γεγονός ότι η πρώτη δόση ΕΝΦΙΑ είχε προγραμματιστεί να εισπραχθεί τον Αύγουστο αλλά όπως είναι γνωστό μετατέθηκε για τον Σεπτέμβριο. Από αυτήν την πηγή στα ταμεία του Δημοσίου δεν μπήκε ποσό 1 δισ. ευρώ τον περασμένο μήνα, όπως υποστηρίζει το υπουργείο. Το ποσό όμως, αν συγκριθεί με αντίστοιχες εισπράξεις προηγούμενων ετών και το γεγονός ότι η πρώτη δόση είναι 640 εκατ., μοιάζει φουσκωμένο. Η πραγματική εικόνα θα αποκαλυφθεί σε περίπου δέκα μέρες, με την ανάλυση των στοιχείων.
Η τρύπα στα έσοδα θεωρείται από κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών «συγκυριακό φαινόμενο», χωρίς αυτό βεβαίως να σημαίνει πως οι επόμενοι μήνες δεν είναι κρίσιμοι και καθοριστικοί συνάμα. Στο τέλος Σεπτεμβρίου μόνο για πρώτη δόση ΕΝΦΙΑ και δεύτερη δόση φόρου εισοδήματος θα πρέπει να πληρωθούν τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ και η φορολογική κόπωση είναι ήδη καταγεγραμμένη.
Ερωτηματικά γεννά και η πορεία των δαπανών. Μέχρι σήμερα το πλεόνασμα συντηρείται με τη βοήθεια της υποεκτέλεσης των δαπανών κατά 1,7 δισ. ευρώ. Αν η κατάσταση αυτή ανατραπεί τους επόμενους μήνες, υπό την πίεση των δανειστών, το περιβάλλον ενδέχεται να επιδεινωθεί δραματικά. Τον Αύγουστο άλλωστε, για πρώτη φορά εδώ και πολλούς μήνες το πρωτογενές πλεόνασμα είναι χαμηλότερο από τον στόχο κατά 22 εκατ. ευρώ (στα 3,550 δισ. αντί για 3,573 δισ. ευρώ που απαιτεί το πρόγραμμα). Επί του παρόντος πάντως και το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί πως ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους θα υπερκαλυφθεί.
Οι απαιτήσεις του ΔΝΤ. Μεγάλο πονοκέφαλο για την κυβέρνηση αποτελούν παράλληλα οι απαιτήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τη διενέργεια νέων διαγνωστικών ελέγχων ποιότητας ενεργητικού στις τράπεζες.
Ο Τζέρι Ράις επανέλαβε χθες πως «για να προστατευτεί η υγεία του τραπεζικού τομέα, είναι κρίσιμο να προχωρήσουν οι εποπτικές Αρχές σε έναν έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR) και σε μια άσκηση αντοχής stress test πριν από το τέλος του προγράμματος του ESM ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πόροι που έχουν μπει στην άκρη για την αποκατάσταση των τραπεζών σε αυτό το πρόγραμμα θα χρησιμοποιηθούν εγκαίρως εφόσον χρειαστεί». Η κυβέρνηση απορρίπτει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η επιμονή του Ταμείου όμως έχει ήδη προδιαγράψει τις πρώτες εστίες εντάσεων στην επικείμενη τρίτη αξιολόγηση.
Παράλληλα το Ταμείο συνεχίζει να επιμένει στο δίπολο μεταρρυθμίσεων και διευθέτησης του ελληνικού χρέους. Ο ανώτατος αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών ξεκαθάρισε προχθές πως ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η κυβέρνηση θέλει να έχει κλείσει έως τα Χριστούγεννα την τρίτη αξιολόγηση είναι ακριβώς η επανεξέταση της στάσης του ΔΝΤ από το Διοικητικό του Συμβούλιο τον Ιανουάριο αναφορικά με την κατ’ αρχήν χρηματοδότηση για την Ελλάδα την οποία ενέκρινε τον Ιούλιο. Τότε, μια αποχώρηση του Ταμείου από το ελληνικό πρόγραμμα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Νωρίτερα όμως η κυβέρνηση θα έχει πολλές καυτές πατάτες να διαχειριστεί.