«Τα αρχαία στο Ελληνικό δεν κινδυνεύουν»

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αν η Λυδία Κονιόρδου έγινε υπουργός Πολιτισμού δεν της έκανε χάρη ο ΣΥΡΙΖΑ. Το ίδιο το κόμμα θα πρέπει να αισθάνεται ευγνώμον που η ανεπανάληπτη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη δέχθηκε την πρότασή του. Κεφάλαιο για το θέατρο όπως κι αν θα αποτιμηθεί η παρουσία της στο υπουργείο Πολιτισμού –απεράντως ή λιγότερο ουσιαστική -, γεγονός είναι πως όταν ξαναεπιστρέψει στο θέατρο κανείς δεν θα σκεφτεί –όπως τόσοι άλλοι –ότι χρειαζόταν να γίνει υπουργός για να υπάρξει. Και αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη δυναμική και την ποιότητα προσφοράς ενός ανθρώπου. Στη συνέντευξη που ακολουθεί πάντως παίρνει θέση και για την επένδυση στο Ελληνικό τονίζοντας ότι το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του επενδυτή και του υπουργείου Πολιτισμού «προστατεύει όχι μόνον τον αρχαιολογικό χώρο όπου υπάρχουν τα επιφανειακά ευρήματα αλλά όλη την έκτασή του». Από την άλλη, φαίνεται να στηρίζει το σύστημα των αρχαιοφυλάκων του υπουργείου στην πρόσφατη κόντρα τους με την Ασπασία Λούβη, πρώην πρόεδρο ΔΣ του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, η οποία την περασμένη Τρίτη σε συνέντευξη Τύπου έδωσε στοιχεία για τις αγκυλώσεις που, κατά την ίδια, επιφέρουν οι αρχαιοφύλακες στον εισπρακτικό μηχανισμό του υπουργείου.

Από πολύ μικρή, από το σχολείο θα μπορούσα να πω, κυρίως όμως από το πανεπιστήμιο όπου συνειδητοποιήθηκα πολιτικά, αισθανόμουν την ανάγκη οτιδήποτε με το οποίο ασχολούμαι να συνδέεται με ένα βαθύτερο νόημα. Δεν ανήκα ποτέ σ’ αυτούς που έλεγαν το “η τέχνη για την τέχνη”, ή το “η τέχνη είναι μια στρατευμένη υπόθεση”. Ηθελα πάντα ό,τι έκανα να μεταφράζεται σε μια προσπάθεια αυτοσυνειδητοποίησης και σε μια διεύρυνση της συνείδησης των πολιτών. Κατ’ αυτήν την έννοια, η σχέση μου με την τέχνη, υπήρξε πάντα στρατευμένη. Δεν ήτανε ποτέ κάτι αποκομμένο σε σχέση με αυτό που συμβαίνει, προκειμένου να υπάρξουμε συλλογικά στον τόπο μας αλλά και στον ευρύτερο γεωγραφικό μας χώρο. Δεν έκανα ποτέ οτιδήποτε για να συνεχίσω απλά την καριέρα μου. Ετσι, το ίδιο σκεπτικό συνεχίζεται στη θέση που έχω τώρα. Να αισθάνομαι δηλαδή ότι υπηρετώ τον πολίτη, ότι υπηρετώ την ευρύτερη συνειδητότητα που χρειαζόμαστε σ’ αυτή την εποχή – πέρασμα, σ’ αυτή την εποχή – σταυροδρόμι.

Πολύ ωραία ερώτηση. Πρόκειται πράγματι για ένα μουσικό όργανο, αλλά ένα μουσικό όργανο με τεράστιες αντιθέσεις. Ενα όργανο που κουβαλάει τις παλιές νοοτροπίες, τις παθογένειες του παρελθόντος, που χωρίς αμφιβολία μας έφεραν σε αυτό που ζούμε τώρα. Από την άλλη όμως κουβαλάει έναν πολύ φωτεινό κόσμο, έναν πολιτισμό πολύ σπουδαίο, ένα περιβάλλον που σε πολλές περιπτώσεις παραμένει αχάλαστο και καθαρό. Οι δύο αυτές όψεις, καθώς έλεγε και ο Μπομπ Ουίλσον, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα παιχνίδι ανάμεσα στο φως και στη σκιά. Προσωπικά προσπαθώ να ταχθώ στη φωτεινή πλευρά αυτού του οργάνου, να βοηθήσω και τον εαυτό μου αλλά και τους ανθρώπους γύρω μου ώστε να πατήσουμε πάνω στις θετικές του πτυχές και να γυρίσουμε σελίδα. Θα ήθελα να προσθέσω ότι είναι ένα όργανο με εκκωφαντικές παραφωνίες αλλά και με αγγελικές αρμονίες.

Αυτό που εισπράττω όπου πηγαίνω είναι ότι υπάρχουν αυξανόμενες φωνές υποστήριξης. Εχει μεταστραφεί τελείως το κλίμα, όλοι έχουν κατανοήσει και την ακραία αδικία που μας έχει γίνει, βλέπουν την τεράστια προσπάθεια που έχει κάνει και συνεχίζει να κάνει αυτός ο τόπος και οι πολίτες του. Κατατίθεται πλέον για την Ελλάδα κάτι ευρέως αποδεκτό καθώς οι φωνές που συνηγορούν υπέρ ημών γίνονται όλο και περισσότερες. Τώρα ετοιμάζεται ένα ταξίδι στην Κίνα όπου θα τεθούν οι βάσεις και οι συμφωνίες για το αφιερωματικό έτος ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κίνα. Αισθάνομαι πολύ ευτυχής γιατί μετά από μία δίχρονη δική μου παρουσία στη Σαγκάη και του Εθνικού Θεάτρου –όταν έκανα τα μαθήματα και ανεβάσαμε την παράσταση της «Αλκηστης» στα κινέζικα –οι διαπραγματεύσεις για τις εκθέσεις και για τις κάθε είδους ανταλλαγές φαίνεται να ευοδώνονται. Εχει γίνει κατανοητό ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι παγκόσμιος, άρα είναι και κινεζικός. Ετσι τώρα ως επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας θα ανακοινωθεί –πηγαίνω στη Σαγκάη γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό –ένα νέο τμήμα όπου θα διδάσκεται το αρχαίο ελληνικό δράμα ως ένας από τους τρεις πυλώνες του θεάτρου, που είναι το αρχαίο δράμα, ο Σαίξπηρ και ο Τσέχοφ.

Οι αντιδράσεις που υπήρξαν προέρχονται από τη στάση της κυρίας Λούβη, που θέλησε να βγάλει από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων την πληρωμή των λεγομένων «επιδημιών των αρχαιολόγων», τη δυνατότητα δηλαδή των αρχαιολόγων να παίρνουνε δύο μήνες άδεια προκειμένου να κάνουν μια επιστημονική μελέτη στον τομέα τους και να πληρώνονται γι’ αυτό. Επίσης η κυρία Λούβη ήταν αντίθετη στο να πληρώνονται τα εξαιρέσιμα των αρχαιοφυλάκων που είναι πάλι τα ποσά που παίρνουν οι αρχαιοφύλακες για τις επιπλέον ώρες που δουλεύουν. Επίσης μια πολύ σοβαρή διαφωνία μας ήταν ο λεγόμενος διαγωνισμός για τα κυλικεία. Τα κυλικεία είναι τώρα δύο χρόνια κλειστά και είναι κάτι πολύ σοβαρό να πηγαίνουν άνθρωποι στην Ολυμπία και τα ψυγεία που θα έπρεπε να έχουν νερό να μην έχουν νερό. Εμείς θέλουμε να τονίσουμε ότι η πολιτιστική κληρονομιά, οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία σε όλη την επικράτεια είναι ένας σημαντικός πόλος που μπορεί να εξασφαλίσει την ανάπτυξη και την ευημερία των γύρω από αυτούς τους χώρους κοινωνιών. Σ’ αυτό η κυρία Λούβη ήταν αντίθετη, υπήρχε ένας υπερσυγκεντρωτισμός στην Αθήνα, όχι μόνο στα κυλικεία αλλά και στα πωλητήρια και σε οποιοδήποτε αντικείμενο φτιαχνόταν για τα πωλητήρια. Θεωρούμε ότι ο πολιτισμός μας είναι μια προίκα και μια κληρονομιά όχι μόνο της Αθήνας αλλά όλης της περιφέρειας και όλων των κοινωνιών. Θέλουμε να δοθεί έμφαση στα τοπικά ποιοτικά προϊόντα και να πωλούνται στα κυλικεία. Θέλουμε να γεμίσουν τα πωλητήρια με τα τοπικά προϊόντα και όχι με προϊόντα που είναι τα ίδια από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη. Καλά είναι τα εκμαγεία αλλά η κάθε περιοχή έχει την ομορφιά της, το κάθε μουσείο έχει τα ιδιαίτερα εκθέματά του που είναι μοναδικά.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το υπουργείο Πολιτισμού και εγώ προσωπικά έχουμε μια πολύ μεγάλη αγάπη και βαθιά εκτίμηση για το έργο των αρχαιολόγων. Ολα αυτά τα χρόνια που περιοδεύω σε όλη την Ελλάδα και βλέπω την εξέλιξη των έργων όσον αφορά τις ανασκαφές, τις αναστηλώσεις, τις συντηρήσεις, θεωρώ ότι επιτελείται ένα πραγματικό θαύμα. Από την άλλη, το Μνημόνιο, έτσι όπως έχει εξειδικευτεί, προστατεύει όχι μόνον τον αρχαιολογικό χώρο όπου υπάρχουν τα επιφανειακά ευρήματα αλλά όλη την έκτασή του. Είμαστε όμως στον 21ο αιώνα και η χώρα μας πρέπει μέσα σε ένα πλαίσιο κανόνων και μια ρυθμισμένη προσπάθεια να δώσει νέες προεκτάσεις στην ανάπτυξη. Γιατί αυτή η ανάπτυξη όταν δεν γίνεται άναρχα, αλλά γίνεται βάσει αυστηρών κανόνων, είναι προς όφελος της χώρας αλλά και των ίδιων των αρχαιολογικών χώρων. Μέσα από τα μεγάλα έργα που συντελούνται αυτήν τη στιγμή στη Βόρεια Ελλάδα με την Εγνατία Οδό και στη Δυτική Ελλάδα με την Ιονία Οδό έχει αποκαλυφθεί μια σειρά ευρημάτων τα οποία όταν αποκατασταθούν και μπουν σε μουσεία που φτιάχνονται τώρα, δηλαδή όλον αυτόν τον πλούτο που θα κοιμόταν μέσα στο χώμα, θα τον χαίρονται οι πολίτες και θα συμβιώνουν μαζί του μέσα στην καθημερινότητά τους, δηλαδή θα είναι σε διαρκή επαφή με την μνήμη τους και το παρελθόν τους. Τώρα όσον αφορά το Ελληνικό το σχέδιο είναι ένας ακάλυπτος χώρος κατά 80%, μια πράσινη όαση, αντί να έχουμε κουτάκια κουτάκια και να συνεχίζεται η θάλασσα του μπετόν. Θα υπάρχει ένας πράσινος προορισμός για τους πολίτες και αυτό θεωρούμε πως είναι μια σωστή κατεύθυνση. Αλλωστε αυτή η επένδυση δεν θα ολοκληρωθεί από τη μια μέρα στην άλλη, θα είναι σε βάθος εικοσαετίας και έτσι θα υπάρχουν όλα τα απαραίτητα φίλτρα τα οποία θα ορίσουν το πώς θα εξελιχθεί.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας χώρος όπου υπάρχει ένας ευρύς δημοκρατικός διάλογος, ένας χώρος που συνθέτει διαφορετικές απόψεις. Κάτι που το θεωρώ μια πολύ σημαντική παράμετρο γιατί δεν μπορεί κανείς να τα ξέρει όλα. Οφείλει να ακούει αντίθετες απόψεις ώστε τελικά να πραγματοποιεί κάτι που να γίνεται κοινά αποδεκτό. Τον δρόμο αυτό διαλέξαμε όσον αφορά την κατάθεση του σχεδίου νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα. Μήνες διαβουλεύσεων και εντός του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Συναντήθηκαμε πολλές φορές για να ακούσουμε τις διαφορετικές απόψεις, και τις πολιτικές και τις καλλιτεχνικές και τις εργασιακές περί των δικαιωμάτων ώστε να φτάσουμε να καταθέσουμε ένα νομοσχέδιο που όπως είδαμε είχε ελάχιστες αντιδράσεις. Πέρασε, και αυτή τη στιγμή λειτουργεί. Είναι βαθύτατη η πεποίθησή μου ότι ο πολιτισμός είναι ένας τόπος όπου δεν μπορεί να πάνω του να γίνεται πόλεμος, να πετροβολάει ο ένας τον άλλον. Τον πολιτισμό αυτό μας τον κληροδοτούν οι αιώνες για να τον παραδώσουμε στους αιώνες που έρχονται, στις νέες γενιές. Ο πολιτισμός είναι κάτι που ξεπερνάει τις αντιθέσεις, ξεπερνάει τις όποιες κυβερνήσεις.

Εχω περάσει από πολλές ατραπούς. Σε κάθε θέση που είχα αναλάβει, όχι μόνον ως ηθοποιός και ως σκηνοθέτης, έπρεπε πάντα να αντιμετωπίσω και τους καρχαρίες και τους κοριούς. Ηθελα όμως να πορεύομαι πάντα χωρίς να φοβάμαι. Δεν θέλω να φοβάμαι, ή μάλλον δεν φοβάμαι γιατί πιστεύω σ’ αυτό που κάνω. Αυτό με κρατάει όρθια. Πιστεύω ότι αυτό που κάνω είναι καλό και για το γενικότερο δημόσιο συμφέρον και για τους ανθρώπους κι όχι για την προσωπική μου προβολή και καριέρα. Ετσι αφήνω τους κοριούς να φαγωθούν με τους καρχαρίες.