Ο Ηράκλειτος και το Π(π)οτάμι

«Ποταμοίς τοις αυτοίς εμβαίνομέν τε και ουκ εμβαίνομεν» (Στα ίδια ποτάμια και μπαίνουμε και δεν μπαίνουμε). Οι πολλαπλές ερμηνείες του γνωστού αινιγματικού χωρίου του Ηρακλείτου δεν απομείωσαν, στο πέρασμα των αιώνων, τη σημασία του. Αντιθέτως, την ενίσχυσαν.

Η αμφισημία ή οι πολλαπλές ταυτότητες είναι επιθυμητές, υπό την προϋπόθεση ότι τα διαφορετικά νοήματα ολοκληρώνονται σε μια άλλη, ευρύτερη, νοηματοδότηση. Αυτή πρέπει να εξακολουθεί να κάνει νόημα τόσο στους διαφορετικούς που συμμετέχουν στο εγχείρημα όσο και σ’ εκείνους που το παρατηρούν.

Το Ποτάμι συμμετέχει στη διαδικασία ανάδειξης ηγεσίας σ’ έναν πολιτικό φορέα που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Πολλοί διαφορετικοί που, θέλοντας να παραμείνουν διαφορετικοί, επιχειρούν να δημιουργήσουν μια ενότητα. Το Ποτάμι κατάφερε, στον χρόνο της ύπαρξής του, να δώσει δείγμα γραφής του εγχειρήματος, αλλά δεν κατάφερε να πείσει επαρκώς τους παρατηρητές – ψηφοφόρους ότι η ενότητα της διαφοράς θα μπορούσε να επιχειρηθεί μέσω ενός κεντρικού στρατηγικού σκοπού: τη δημιουργία ενός αντιπελατειακού κράτους.

Τώρα, μπαίνει σε μια διαδικασία διπλής ανάγνωσης και διπλής πιθανής έκβασης: σε μια διαδικασία ανοιχτότητας, όπου περισσότεροι υποστηρικτές του «προοδευτικού» αφηγήματος θα επιχειρήσουν να δώσουν περιεχόμενο στον κενό όρο. Πολύ πιο ενδιαφέρον θα είναι να δούμε εάν οι διαφορετικές φυλές των διεκδικητών θα μπορέσουν να υπηρετήσουν εν όλω το πρόταγμα της αντιπελατειακής Ελλάδας. Εάν υπάρξει ευτυχής κατάληξη, τότε θα έχει συμβεί κάτι εξαιρετικό: περισσότεροι πολίτες, ανεξάρτητα από τη συγκυριακή εκλογική προτίμησή τους, από Δεξιά κι Αριστερά, θα έχουν συμμετάσχει στη στήριξη αυτής της ατζέντας μέσω της συμμετοχής τους στην επερχόμενη εκλογή. Η άλλη πιθανή, αρνητική, έκβαση του εγχειρήματος με την περιορισμένη συμμετοχή των πολιτών θα σημαίνει ότι επεκράτησαν αγκυλώσεις δεκαετιών και εξαρτημένα αντανακλαστικά που θέλουν τους Ελληνες που ομνύουν στην πρόοδο να παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μικρά, αυτόνομα σχήματα, συνεχίζοντας την αναπαραγωγή του πελατειασμού.

Θα μου πείτε ότι η προηγούμενη ανάλυση δεν απαντά σε επίπεδο πολιτικής πρακτικής. Τι, δηλαδή, πάνε να κάνουν οι δηλωμένοι πολέμιοι του πελατειακού κράτους με τους δηλωμένους και καταγεγραμμένους πελατοκράτες; Προφανώς, πάμε να περιορίσουμε τον χώρο τους και προσδοκούμε να τους εξοβελίσουμε.

Δεν θα σμίξουμε –τουλάχιστον όσοι ομνύουμε στην κεντρική πολιτική θέση του Ποταμιού –ποτέ με τους πελατειαστές, είτε βρίσκονται στα δεξιά, στ’ αριστερά ή στο κέντρο του πολιτικού φάσματος.

Το πραγματικό πολιτικό διακύβευμα της εκλογής δεν βρίσκεται ούτε στην αναστήλωση των σκονισμένων εξαπτέρυγων ούτε στη χειραγώγηση (όσων διαθέσιμων να χειραγωγηθούν). Είναι να πειστεί η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών ότι ο στόχος της διατήρησης της ελληνικότητας σ’ ένα καταρρακωμένο κράτος είναι εφικτός, αλλά όχι με «one size fits all» συνταγές (δεξιές είτε αριστερές).

Οσοι εξ ημών, ποταμικών και μη, δηλώνουμε παρόντες, πιστεύουμε ότι μπαίνοντας για δεύτερη φορά στο ίδιο ποτάμι τίποτα δεν είναι πια ίδιο: ούτε το ποτάμι ούτε εμείς. Εκείνο όμως που παραμένει σταθερό είναι η πίστη στον στόχο: μια μη πελατειακή πατρίδα.