Επειτα από μια σειρά σοβαρών ατυχημάτων που κατέληξαν σε διαρροή μεγάλης ποσότητας πετρελαίου σε θάλασσες και ακτές (όπως για παράδειγμα τα ατυχήματα των «Aegean Sea», «Prestige», «Erika») υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τα πλοία έγιναν ασφαλέστερα, οι κανόνες πιο αυστηροί, οι στόλοι ανανεώθηκαν, αυξήθηκε σημαντικά η ευθύνη των πλοιοκτητών σε περιπτώσεις ατυχημάτων.
Παράλληλα, εκσυγχρονίστηκε ο απαραίτητος εξοπλισμός αντιμετώπισης έκτακτων καταστροφών, δημιουργήθηκε συντονιστικό κέντρο στον Πειραιά και συνεργαζόμενα δίκτυα που συνεργάζονταν σε περιπτώσεις ανάγκης, εκπαιδεύτηκε προσωπικό κ.ο.κ. Οι εξελίξεις αυτές βελτίωσαν την κατάσταση και στην Ελλάδα η οποία διέθετε έναν από τους γηραιότερους στόλους και υστερούσε σε πολλά από τα παραπάνω. Ανόητα ατυχήματα, όπως αυτό του «Sea Diamond», μας ανάγκασαν να εξελιχθούμε περαιτέρω (ακόμη και αν δεν τολμήσαμε τελικά την ανέλκυση του κουφαριού). Η τουριστική βιομηχανία, η θαλάσσια ζωή, οι λουόμενοι εφησυχάσαμε και συνεχίσαμε τη ζωή μας.
Και ξαφνικά, συνέβη ένα απολύτως ανόητο ατύχημα στον Σαρωνικό. Μια πολύ μικρή ποσότητα πετρελαίου, δίπλα στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, κυκλοφορεί ανεξέλεγκτη εδώ και σχεδόν μία εβδομάδα. Ο υπουργός ισχυρίζεται ότι έκανε ό,τι πρέπει. Οι δήμοι υποβάλλουν μηνύσεις κατά παντός υπεύθυνου. Εθελοντές αναρωτιούνται πώς να βοηθήσουν. Τουριστικοί επιχειρηματίες λουόμενοι και ιστιοπλόοι βλέπουν τη θάλασσα μαύρη και μαζί την τουριστική σεζόν να τελειώνει πρόωρα.
Η έρευνα θα αποκαλύψει τα αίτια του περίεργου ατυχήματος. Η έρευνα επίσης θα αποκαλύψει εάν ένα πλοίο 45 ετών έπρεπε να βρίσκεται στη θάλασσα. Η έρευνα θα αποκαλύψει λεπτομέρειες τόσο για το φορτίο του πλοίου όσο και για το πλήρωμά του, τα αίτια της καταστροφής και η Δικαιοσύνη θα προχωρήσει σε απόδοση ευθυνών. Αυτά όμως έπονται, τώρα προέχει η αντιμετώπιση της ζημιάς.
Για την ώρα πρέπει να μαζέψουμε το πετρέλαιο που ακόμα κυκλοφορεί. Από τη θάλασσα και τις ακτές. ΤΩΡΑ. Χωρίς τσιγκουνιές. Το θαλάσσιο περιβάλλον είναι ένας θησαυρός για τη χώρα και η Πολιτεία θα πρέπει να τον προσέχει ως κόρην οφθαλμού. Σε τέτοιες περιπτώσεις, λοιπόν, απαιτείται ετοιμότητα και ταχύτητα. Πλοιοκτήτρια εταιρεία και ασφάλεια πρέπει να καλύψουν στο ακέραιο το κόστος συλλογής και αποκατάστασης. Χωρίς εκπτώσεις.
Την επόμενη μέρα όμως θα πρέπει να συζητήσουμε για τη σχέση που έχουμε ως κοινωνία με το πετρέλαιο. Η καταστροφή στον Σαρωνικό ξεγυμνώνει το αφήγημα που θέλει τη χώρα να κερδίζει δισεκατομμύρια από την εξόρυξη υδρογονανθράκων σε μεγάλα βάθη.
Πέρα από οποιονδήποτε άλλο λόγο (και υπάρχουν πολλοί και καλοί τέτοιοι, όπως η κλιματική αλλαγή, η γεωπολιτική αστάθεια, η διαφθορά, η μεγάλη συμμετοχή του τουρισμού στην εθνική οικονομία), τα σχέδια για τις εξορύξεις πρέπει να ακυρωθούν οριστικά. Οσα και αν θεωρούμε ότι θα κερδίσουμε, τα κέρδη δεν μπορεί να είναι περισσότερα από όσα θα χάσουμε με μια διαρροή χιλιάδων τόνων πετρελαίου σε ένα φουρτουνιασμένο Ιόνιο Πέλαγος. Οταν μιλάμε για πετρέλαιο, το θέμα δεν είναι αν θα γίνει ατύχημα αλλά πότε.
Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι γενικός διευθυντής στο ελληνικό Γραφείο της Greenpeace