Το γέλιο και το γελοίο

Η πολιτική γελοιογραφία είναι μια σύνθετη τέχνη. Προϋποθέτει, εκτός από ένα σχεδιαστικό στυλ, πολιτική άποψη, ευστροφία, χιούμορ, βαθύτατη καλλιέργεια, πνευματικότητα, ελεύθερη ματιά στα πράγματα απαλλαγμένη από ιδεολογικές προκαταλήψεις, ανεξαρτησία. Είναι ο βασικός λόγος που και οι γελοιογράφοι υπακούουν στην αξιολόγηση μιας αγοράς στην οποία απευθύνονται –και πάντα κρίνονται.

Το τελευταίο διάστημα, πολλοί έλληνες γελοιογράφοι συνασπίζονται μέσω του συλλόγου τους και, συχνά, οργανώνουν δημόσιες εκθέσεις με θεματικό ενδιαφέρον –έχουμε δει εκθέσεις για την κρίση, για την Ευρώπη, για το Προσφυγικό. Μερικές από τις εκθέσεις αυτές έγιναν στο μετρό Συντάγματος, υπό την αιγίδα θεσμών όπως η Βουλή. Συνήθως όλες αυτές οι εκθέσεις αποθεώνονται από ένα αυτοαναφορικό σύστημα, όπου όλοι αλληλοσυγχαίρονται –ενώ πλανάται η ψευδαίσθηση ότι όλοι οι συμμετέχοντες είναι ίδιοι, όλοι σπουδαίοι, όλοι διεισδυτικοί και όλοι πετυχημένοι.

Μια τέτοια έκθεση είχε προγραμματίσει να διοργανώσει στο Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ (και δημοσιογράφος) Στέλιος Κούλογλου. Η αρμόδια κοσμήτορας, ωστόσο, απέρριψε 12 από τα 28 σκίτσα ελλήνων γελοιογράφων που υποβλήθηκαν, κι αυτό εξόργισε τον ευρωβουλευτή, ο οποίος έκανε λόγο για λογοκρισία.

Λογοκρισία; Πρόκειται προφανώς για παρεξήγηση. Λογοκρισία είναι η απόλυτη αδυναμία νόμιμης δημοσίευσης δημοσιογραφικών ή καλλιτεχνικών προϊόντων, το υποχρεωτικό θάψιμο της όποιας ενοχλητικής άποψης σε κάποια αυταρχική εξουσία, ενδεχομένως και η δίωξη όσων τόλμησαν τη βεβήλωση. Λογοκρισία ήταν ό,τι γινόταν στη χούντα, και πολύ περισσότερο ό,τι γινόταν στα κομμουνιστικά κράτη, με κάθε είδους έκφραση η οποία ξέφευγε από την επίσημη νόρμα.

Στην περίπτωση που αναφέρει ο Στέλιος Κούλογλου, προφανώς, αυτό που συνέβη δεν είναι λογοκρισία αλλά, κάτι τρομερό στον πολιτικό χώρο όπου κινείται ο ευρωβουλευτής, αξιολόγηση –ενός είδους αξιολόγηση. Το Ευρωκοινοβούλιο δεν μπορεί να φιλοξενεί γουρούνι στο σακί. Μια κοσμήτορας, με συναίσθηση του ρόλου της, επέλεξε να αποκλείσει από την έκθεση γελοιογραφίες πολιτικά στρεψόδικες, αφελείς, ισοπεδωτικές. Εικόνες στην πλειονότητά τους μπρουτάλ, που ταυτίζουν την Ευρώπη με τους ναζί ή που θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένας χώρος όπου το ευρώ των κερδοσκόπων πιέζει τους λαούς ή ότι αφήνει τους πρόσφυγες στην τύχη τους…

Αν ένας εκδότης, π.χ., αρνηθεί να επανεκδώσει το βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Εγκλημα στο Προεδρικό Μέγαρο», που ασφαλώς όλως κατά σύμπτωση μοιάζει στην πλοκή με το «Φόνος στην Κεντρική Επιτροπή» του Μονταλμπάν, αυτό θα θεωρούνταν λογοκρισία; Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές. Αλλά τότε γιατί δεν έχει δικαίωμα το Ευρωκοινοβούλιο να μη φιλοξενήσει γελοιογραφίες (και τους γελοιογράφους, που θα μετακινούνταν και θα φιλοξενούνταν με ευρωπαϊκά έξοδα) που απλώς βρίζουν την Ευρώπη; Είναι λογοκρισία να επιλέγεις τι βάζεις στο σαλόνι σου, τι προτείνεις; Το γέλιο και το γελοίο είναι το ίδιο;

Μου κάνει εντύπωση που κάποιοι ανακάλυψαν ότι στον πραγματικό κόσμο κάθε πράξη έχει και τις συνέπειές της. Μόνο ο Αρκάς θα πληρώνει το τίμημα του χιούμορ του (με συριζαϊκούς προπηλακισμούς); Αν, πάντως, ο Στέλιος Κούλογλου θέλει να κάνει αντίσταση, αντί να κάνει τσάμπα συνεντεύξεις, ας νοικιάσει μια γκαλερί κι ας κάνει εκεί την έκθεση των αγαπημένων του γελοιογραφιών –αναλαμβάνοντας αυτός τα έξοδα.