Φωτιές ανάβει το κουρδικό δημοψήφισμα

To δημοψήφισμα των Κούρδων του Ιράκ για την ανεξαρτησία της περιοχής τους είναι προγραμματισμένο για τις 25 Σεπτεμβρίου. Τα εμπόδια όμως είναι μεγάλα. Η ιρακινή κυβέρνηση διεμήνυσε ότι προτίθεται να παρέμβει στρατιωτικά, καθώς, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό του Ιράκ, «τα κουρδικά σχέδια αποτελούν παιχνίδι με τη φωτιά». Μια παρόμοια έμμεση απειλή «για αυτή την πολύ λανθασμένη απόφαση» εκτόξευσε και η Τουρκία, που θα ανακοινώσει την επίσημη στάση της μετά τη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας την ερχόμενη Παρασκευή.

Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και αρκετές δυτικές χώρες πιέζουν την ηγεσία των Κούρδων του Ιράκ να εγκαταλείψουν τα σχέδιά τους για αυτό το «πολύ επικίνδυνο» δημοψήφισμα την ερχόμενη Δευτέρα, παρουσιάζοντας μάλιστα και εναλλακτικό σχέδιο σε μια προσπάθεια να αποφύγουν τη σύγκρουση μεταξύ της πλούσιας σε πετρελαϊκά κοιτάσματα περιοχής που ελέγχουν οι Κούρδοι και της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι μια τέτοια σύγκρουση θα αποσπάσει την προσοχή από τον πόλεμο εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.

«Δεν υπάρχει καμία προοπτική για νομιμότητα, σε διεθνές επίπεδο, του δημοψηφίσματος» είπε ο Μπρετ ΜακΓκερκ, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, αφότου μια ομάδα στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΟΗΕ και της Βρετανίας συναντήθηκε με τον κούρδο πρόεδρο Μασούντ Μπαρζανί. «Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη διαδικασία». Πρόσθεσε ότι προτάθηκε στην κουρδική ηγεσία να υιοθετήσει εναλλακτικό σχέδιο που προβλέπει διάλογο μεταξύ της κουρδικής περιοχής, που έχει ως άτυπη πρωτεύουσα το Ερμπίλ, και της Βαγδάτης και να καθυστερήσει το δημοψήφισμα. Λίγο αργότερα, με δηλώσεις του ο Μπαρζανί ανέφερε πως το δημοψήφισμα θα διεξαχθεί κανονικά σε τρεις επαρχίες, Νταχούκ, Ερμπίλ και Σουλεϊμανίγια, καθώς και σε άλλες περιοχές που ελέγχονται από τις κουρδικές δυνάμεις.

Οι κούρδοι ηγέτες λένε πως ελπίζουν ότι το δημοψήφισμα θα πιέσει τη Βαγδάτη να καθήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να ανοίξει τον δρόμο για ανεξαρτησία. Ο ιρακινός πρωθυπουργός Χάιντερ αλ Αμπάντι δήλωσε ότι «εάν αμφισβητηθούν επισήμως τα σύνορα του Ιράκ και της περιοχής, είναι σαν να γίνεται δημόσια πρόσκληση και σε άλλες χώρες γειτονικές να παραβιάσουν τα σύνορα του Ιράκ –κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση». Η αναφορά εμμέσως γίνεται και για την Τουρκία που απείλησε με στρατιωτική επιχείρηση, καθώς η Αγκυρα θεωρεί πως η κίνηση των ιρακινών Κούρδων μπορεί να οδηγήσει σε αναζωπύρωση των αποσχιστικών διαθέσεων των Κούρδων του ΡΚΚ, καθώς στην Τουρκία ζει το μεγαλύτερο μέρος της κουρδικής μειονότητας στην περιοχή.

Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην περιοχή του Κιρκούκ που τώρα ελέγχουν οι κούρδοι μαχητές, οι πεσμεργκά. «Είναι χάος εδώ» λέει ο Μοχάμεντ Μαχντί αλ Μπαγιάτι, διοικητής των σιιτικών δυνάμεων, που συνεργάζονται με τη Βαγδάτη αλλά έχουν στενούς δεσμούς και με το Ιράν. Οι δυνάμεις αυτές έχουν περικυκλώσει το Κιρκούκ και άλλες αμφισβητούμενες περιοχές στο Βόρειο Ιράκ. «Υπάρχει τεράστια πίεση» προσθέτει. «Τα πάντα μπορεί να αποτελέσουν τη σπίθα που θα ξεκινήσει την πυρκαγιά».

Μέσα σε όλα αυτά και καθώς την αντίθεσή τους για το κουρδικό δημοψήφισμα εκφράζουν χώρες που κατά τα άλλα διαφωνούν μεταξύ τους, μια διαφορετική φωνή ακούγεται από το Ισραήλ, με την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι η χώρα του υποστηρίζει τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Η δήλωση αυτή έγινε λίγες ημέρες αφότου η υπουργός Δικαιοσύνης του Ισραήλ ανέφερε πως «πρέπει να υπάρξει κουρδικό κράτος, κατ’ αρχάς στο Ιράκ». Και μετά πού; Στην Τουρκία και στο Ιράν; αναρωτήθηκαν οι αναλυτές.

Η πτώση του Σαντάμ και το όνειρο μιας πατρίδας

Οι Κούρδοι του Ιράκ ονειρεύονται εδώ και πολλά χρόνια τη δημιουργία μιας πατρίδας. Εχοντας υποστεί μεγάλες διώξεις επί Σαντάμ Χουσεΐν, ο στρατός του οποίου τη δεκαετία του ‘80 σκότωσε περισσότερους από 50.000 Κούρδους, πολλούς με χημικά όπλα, δημιούργησαν μια περιφερειακή κυβέρνηση το 1992, αφότου οι ΗΠΑ επέβαλαν απαγόρευση των πτήσεων στην περιοχή έπειτα από τον Πόλεμο του Κόλπου. Μετά την αμερικανική εισβολή του 2003 που ανέτρεψε τον Σαντάμ, οι Κούρδοι κέρδισαν τη συνταγματική αναγνώριση της αυτονομίας τους, ως μέρος του ιρακινού κράτους. Οι κούρδοι μαχητές συνεργάστηκαν στενά με τις αμερικανικές δυνάμεις στον πόλεμο εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και οι επιτυχίες τους θεωρούν πως τους έχουν δώσει πλέον τη δυνατότητα να διεκδικήσουν ένα δικό τους κράτος.

Πολλοί αμφιβάλλουν εάν το δημοψήφισμα της ερχόμενης Δευτέρας θα πραγματοποιηθεί τελικά. Ισως ο Μπαρζανί επιμένει για να κερδίσει πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις. Ομως η ένταση κορυφώνεται.