Στη γραφειοκρατική κακοδαιμονία που μας περιβάλλει, ούτε μια δωρεά δεν είναι ικανή να φέρει την άνοιξη στον πολύπαθο αστικό ιστό της Αθήνας. Μετά τη διαφαινόμενη απόσυρση της χορηγίας από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, οι κινηματογράφοι της Σταδίου Αττικόν και Απόλλων δεν πρόκειται να λειτουργήσουν ούτε την επερχόμενη σεζόν, όπως πίστευαν οι επιχειρηματίες τους. Πρόκειται για μια παθογένεια με παρελθόν. Τον Νοέμβριο του 2016, σε εκδήλωση για τα 20 χρόνια κοινωνικής προσφοράς και δωρεών του Ιδρύματος, ο πρόεδρός του Ανδρέας Δρακόπουλος τόνιζε: «Είναι καλύτερο να δίνουμε κάτι παραπάνω και να μας πούνε χαζούς, παρά να αδικήσουμε κάποιους και να φανούμε αλαζόνες». Σε αυτό το πλαίσιο ο αναπληρωτής διευθυντής προγραμμάτων και στρατηγικής του ΙΣΝ Πάνος Παπούλιας είχε ανακοινώσει τη δωρεά που προοριζόταν για τις εργασίες αποκατάστασης των δύο κινηματογράφων Αττικόν και Απόλλων στην οδό Σταδίου. Η πρόσοψη, η είσοδος και ο πρώτος όροφος του κτιρίου όπου στεγάζονταν είχαν καεί στις 12 Φεβρουάριου του 2012, στη διάρκεια των διαδηλώσεων κατά της μνημονιακής πολιτικής, τότε που η ταξική μνησικακία άλλαζε και το πρόσωπο της πρωτεύουσας. Ομως παρά τις προθέσεις του Ιδρύματος να διαθέσει το χρηματικό ποσό ώστε να «ξεκλειδώσει» ο γραφειοκρατικός λαβύρινθος και να επαναλειτουργήσουν το φθινόπωρο οι δύο αίθουσες προβολής, οι μεταμεσονύχτιες σινεφίλ συζητήσεις στα γύρω στέκια της Σταδίου της περιοχής Κλαυθμώνος παραμένουν ευσεβείς πόθοι. Πηγές από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος δηλώνουν ότι αναμένεται «ακύρωση της δωρεάς» αποδίδοντας ευθύνες στο Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου στο οποίο ανήκουν τα ακίνητα. Αιτία: «Δεν έχουν εκπληρωθεί κάποιοι από τους όρους του δωρεοδόχου» που είναι το Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ. Το διώροφο κτίριο της Σταδίου 19-21, στη διασταύρωση με τη Χρήστου Λαδά, έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με την αρχιτεκτονική ιστορία της Αθήνας, καθώς τα αρχικά σχέδια του Τσίλλερ δέχτηκαν τις προσθήκες και τους μετασχηματισμούς νεότερων αρχιτεκτόνων. Με το πέρασμα των ετών οι αλλαγές χρήσης του κτιριακού όγκου του, οι μετατοπίσεις των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που δραστηριοποιούνταν εντός και γύρω από το κτίσμα τού έδωσαν χαρακτήρα ενός τοπόσημου της νεωτερικότητας. Το αρχικό κτίριο οικοδομήθηκε στον ρυθμό του εκλεκτικισμού μεταξύ των ετών 1870-1881, με αρχιτεκτονικά σχέδια του Ερνέστου Τσίλλερ, για λογαριασμό του Χιώτη τραπεζίτη Σταμάτιου Δεκόζη – Βούρου. Οπως αναφέρει το ψηφιοποιημένο Αρχείο των Νεότερων Μνημείων σχετικά με την ταυτότητα του κινηματοθεάτρου Αττικόν, γύρω στο 1900 στεγάζονταν εκεί το φαρμακείο του Σ. Βαλτή (αναφέρεται ήδη από το 1891), το κουρείο του Λ. Μουσίου και το εμπορικό κατάστημα «ειδών Κίνας» του Π. Γεωργιάδη. Το 1914, όταν δημιουργείται υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, το οικοδόμημα της Σταδίου και Χρήστου Λαδά (τότε Αγ. Γεωργίου) φιλοξενεί για ένα διάστημα τις υπηρεσίες του νεοσύστατου υπουργείου. Μεταξύ 1914-1920 ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Νικολούδης πραγματοποιεί μια σημαντική επέμβαση σε ρυθμό νεομπαρόκ, οικοδομώντας σε τμήμα του κτιρίου το κινηματοθέατρο Αττικόν. Το έργο θεωρήθηκε καινοτόμο για την Αθήνα της εποχής καθώς γίνεται σε αυτό μια από τις πρώτες χρήσεις οπλισμένου σκυροδέματος.

Το 1930, στο κτίριο αυτό, εκτός από τον κινηματογράφο που είναι ο πρώτος που προέβαλε ομιλούσες ταινίες, έχουν προστεθεί και χώροι εμπορικής χρήσης: τα παντοπωλεία των Ι. Ζαχαρίου και Σ. Αλεξάνδρου, το ανθοπωλείο του Αγγελου Αγαλιώτη, το κατάστημα κρυστάλλων & πορσελανών του Ν. Λεμοντζόγλου, η αντιπροσωπεία γραφομηχανών Παπασπύρου, τα γραφεία της οικοδομικής επιχείρησης Πρώτης, των Τοπικών Σιδηροδρόμων Μακεδονίας και της Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων.

Αργότερα δημιουργήθηκε και η δεύτερη κινηματογραφική αίθουσα Απόλλων στο υπόγειο του κτιρίου, ενώ εγκαταστάθηκαν τα γραφεία τής Σκούρας Φιλμς και τα καταστήματα Ε. Ζολώτα, Γερ. Βασιλόπουλου. Κατά καιρούς το κτίριο υπέστη ποικίλες επεμβάσεις και φθορές. Το 1960 οι αδελφοί Γρηγοριάδου και ο Αγγελος Αγαλιώτης πήραν άδεια ορισμένων επισκευών από την Πολεοδομία Αθηνών. Το 1982, το Studio Costa Boda εγκαινιάζει τον νέο του χώρο και προστίθεται στη σύνθεση ψυχαγωγικής και εμπορικής δραστηριότητας του κτίσματος. Εκείνη τη χρονιά ολοκληρώθηκαν οι γενικές εργασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης (βάσει μελέτης του αρχιτέκτονα Ι. Χριστακόπουλου), οι οποίες θεωρήθηκαν υποδειγματικές για αναπαλαιώσεις ιστορικών κτιρίων.

ΟΙ ΜΟΛΟΤΟΦ. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι δύο αίθουσες φιλοξένησαν διοργανώσεις κινηματογραφικών φεστιβάλ και υποδέχτηκαν αστέρια της μεγάλης οθόνης που καλούσαν στις πρεμιέρες τους εταιρείες διανομής κινηματογραφικών ταινιών. Στο μεταξύ, η Αθήνα προετοιμαζόταν για τη μεγάλη της στιγμή, τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, και οι κεντρικοί της δρόμοι μαζί με τη Σταδίου και τα σινεμά της καθημερινά υποδέχονταν τους επισκέπτες του νέου αφηγήματος. Το λάιφσταϊλ του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος καθιέρωνε την απολαυστική περιδιάβαση στο κέντρο της πόλης σε συνδυασμό του σινεμά με νέες ταινίες και ποτό ή φαγητό. Το κινηματογραφικό τελετουργικό συνεχίστηκε στο Αττικόν και το Απόλλων έως τη νύχτα της 12ης Φεβρουαρίου 2012. Οι μολότοφ της οργής κατέστρεψαν τότε το οικοδομικό τετράγωνο. Μόνο οι αίθουσες προβολής διασώθηκαν χάρη στις προσπάθειες των υπαλλήλων και των πυροσβεστών. Το άλλοτε τοπόσημο της αθηναϊκής ψυχαγωγίας έγινε σύμβολο της οικονομικής κρίσης. Το μαυρισμένο από τους καπνούς ερείπιο αντιμετώπισε έως το τέλος του 2016 το τέλμα της γραφειοκρατίας και των αντιδικιών μεταξύ δύο όμορων ιδρυμάτων.

Το ακίνητο των κινηματογράφων ανήκει στο Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου. Το ίδιο κτίσμα γειτνιάζει με το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών που ελέγχει το Ιδρυμα Βούρου – Ευταξία. Ο Λάμπρος Ευταξίας, διοικητής και των δύο ιδρυμάτων, στη σύμβαση για τη μίσθωση του κτιρίου της Σταδίου είχε προβλέψει ότι το 40% των εσόδων θα πηγαίνει στο Ιδρυμα Βούρου – Ευταξία. Τα χρήματα δεν καταβλήθηκαν και σήμερα το ποσό ξεπερνά τα 26 εκατομμύρια. Ετσι η αντιδικία μεταξύ των δύο ιδρυμάτων μπλοκάρισε κάθε προσπάθεια για εξεύρεση λύσης –αφού τα δύο ιδρύματα αναζητούσαν με ένδικα μέσα τη λύση των διαφορών τους ακόμη και για την καταβολή των ασφαλίστρων από φωτιά. Ο δημάρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης ανέλαβε πρωτοβουλία και έφερε σε συνεννόηση τις δύο πλευρές, προτείνοντας η ασφαλιστική αποζημίωση να πάει για την αποκατάσταση των ζημιών της πρόσοψης. Η Εθνική Ασφαλιστική κατέβαλε την αποζημίωση ύψους 670.000 ευρώ. Η μελέτη αποκατάστασης ανερχόταν στα 1.100.000 ευρώ. Και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος ανακοίνωσε τη δωρεά του τον περασμένο Νοέμβριο, ώστε να προχωρήσουν οι εργασίες και σύντομα να λειτουργήσουν τα δύο σινεμά. Με έναν όμως όρο: σύμφωνα με πληροφορίες, το ΙΣΝ ζήτησε από τους ιδιοκτήτες να μην πουλήσουν τα ακίνητα για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Η ρήτρα φαίνεται ότι τάραξε την ευαίσθητη ισορροπία δωρητών και δωρεοδόχων και η πόλη θα παραμείνει αγκυροβολημένη στη νοσταλγία ενός «άλλου» παρελθόντος.