Με τον βιολογικό καθαρισμό της Ψυττάλειας οι θάλασσες είχαν καθαρίσει, σημειώνοντας σημαντική βελτίωση. Ημασταν πολύ ευχαριστημένοι, αν και πάντα εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Αυτό φαινόταν κι από τον κόσμο που ερχόταν στο νησί: τα δύο τελευταία καλοκαίρια είχαμε πάνω από 300.000 τουρίστες. Αυτοί ήταν ευχαριστημένοι από την ποιότητα και εμείς από τις μετρήσεις που γινόντουσαν.
Τα πράγματα άλλαξαν μετά το ναυάγιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ». Ενα συγκεκριμένο σημείο της Σαλαμίνας, από τα Σελήνια έως την Κυνοσούρα, γνώρισε τις προηγούμενες μέρες μια μεγάλη οικολογική και περιβαλλοντική καταστροφή, η οποία εκτείνεται στο θαλάσσιο περιβάλλον και στην ακτογραμμή σε μήκος 2 χιλιομέτρων. Είχαμε τη μεγαλύτερη ρύπανση από όλους τους άλλους δήμους στους οποίους ξέφυγε το μαζούτ: το πετρέλαιο έφτασε σε κατοικημένες περιοχές, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε παραλίες και σε λιμανάκι με ψαρόβαρκες –σε μέρη που βρίσκονται εστιατόρια και άλλα μαγαζιά εστίασης.
Ηδη έχουν πληγεί οικονομικά πάρα πολλοί επιχειρηματίες, όπως οι ψαράδες και οι έμποροι αλιευμάτων. Ο κόσμος έχει αρχίσει και αμφισβητεί και την ποιότητα, δεν ψωνίζει από τους πάγκους του νησιού –ακόμα κι αν πρόκειται για ψάρια από άλλες περιοχές. Οι πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους. Η Σαλαμίνα έχει αρχίσει και ατονεί οικονομικά, καθώς ο κόσμος έχει σταματήσει να μας επισκέπτεται με τη συχνότητα που συνήθιζε. Υπάρχει η παραφιλολογία ότι όλο το νησί έχει ρυπανθεί, κάτι που δεν ισχύει.
Εχουν περάσει 10 μέρες. Η προσπάθεια συνεχίζεται από τα συνεργεία απορρύπανσης ιδιωτικών εταιρειών που έχουν δραστηριοποιηθεί στο νησί μας. Δεν είναι μόνο η ποσότητα, είναι και το πάχος του πετρελαίου που έχει φτάσει στις ακτές. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο μέρος έχει περισυλλεγεί, αν και εμφανίζεται ακόμα σε διάφορα σημεία, ειδικά σε αυτά που δεν είναι προσβάσιμα ούτε από ξηρά ούτε από θάλασσα. Εκεί πρέπει να βρεθεί ένας έξυπνος τρόπος για να γίνει σωστός καθαρισμός.
Το κράτος φάνηκε απροετοίμαστο, το ομολόγησε και ο υπουργός. Ειπώθηκε πως πρόκειται για πρωτόγνωρο περιστατικό, όμως εγώ διαφωνώ. Δεν είναι πρωτόγνωρες οι ρυπάνσεις, συμβαίνουν συχνά. Λένε πως έκαναν ό,τι μπορούσαν. Την ώρα, λένε, που το πλοίο βυθιζόταν, υπήρχε δίνη και δεν μπορούσε να πάει το συνεργείο να τοποθετήσει τα φράγματα. Με θλίβει βαθύτατα το γεγονός ότι δεν ειδοποιήθηκε εγκαίρως το πλοίο της EMSA, που μπορεί να δουλεύει και νυκτερινές ώρες. Ισως το θέμα ήταν οικονομικό, ίσως δεν κατάλαβαν το μέγεθος της καταστροφής, ίσως δεν φαντάζονταν ότι θα περάσει και σε δήμους των νοτίων προαστίων –μπορεί εμείς από μόνοι μας να θεωρηθήκαμε παιδιά ενός κατώτερου θεού. Δεν ξέρω.
Σε κάθε περίπτωση, έχουμε ορίσει παράσταση πολιτικής αγωγής μέσω της νομικής μας υπηρεσίας ώστε να έχουμε πρόσβαση στον φάκελο του ναυαγίου, για να πάρουμε όλα τα στοιχεία που θα μας οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το πόσο γρήγορα ή όχι αντέδρασαν οι αρμόδιοι φορείς. Τότε θα ξέρουμε αν όλα αυτά που έχουν ειπωθεί είναι αληθινά. Αν δεν είναι, θα κινηθούμε κατά παντός υπευθύνου και βεβαίως θα ζητηθούν και οι νόμιμες αποζημιώσεις για όσα έχουμε υποστεί, από τη δυσφήμηση έως τις οικονομικές προεκτάσεις της καταστροφής. Προτεραιότητα έχει να καθαρίσουν οι θάλασσες για να ξαναγυρίσουν στις δουλειές τους και οι ψαράδες και να καθαρίσουν οι ακτές ώστε να ανοίξουν τα μαγαζιά και να επιστρέψουν οι πολίτες στα σπίτια τους. Η μυρωδιά του μαζούτ μαζί με τις υψηλές θερμοκρασίες τούς έδιωξαν από τη Σαλαμίνα.
Οπωσδήποτε θα χρειαστεί χρόνος ώστε οι παραλίες να αποδοθούν και πάλι στους λουόμενους. Η θάλασσα, λένε καμιά φορά, είναι ένα ποτάμι που ρέει. Δεν ξέρουμε αν το πετρέλαιο που έχει κάτσει στον βυθό θα μεταφερθεί αλλού τον χειμώνα λόγω ανέμων και υποθαλάσσιων ρευμάτων. Ελπίζουμε για το καλύτερο. Ολα αυτά, άλλωστε, αποτελούν σε έναν μεγάλο βαθμό εικασίες. Τα λέω με επιφύλαξη καθώς δεν είμαστε ειδικοί. Θα πρέπει να γίνουν μετρήσεις από το ΕΛΚΕΘΕ και από άλλους, ανεξάρτητους φορείς. Ολοι είναι καλοδεχούμενοι, όσοι θέλουν να βοηθήσουν να ξανακάνουμε το θαλάσσιο περιβάλλον ασφαλές είναι ευπρόσδεκτοι. Ενα είναι σίγουρο: δεν θα υπογράψουμε πρωτόκολλο παράδοσης των παραλιών αν δεν είμαστε βέβαιοι ότι όλα έχουν γίνει σωστά.
Η έκταση της καταστροφής ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι συνήθως. Οι περισσότεροι ευαισθητοποιηθήκαμε πολύ και αντιδράσαμε έντονα –ευτυχώς, επικράτησε μια σχετική ψυχραιμία. Οι ρυπάνσεις, ωστόσο, είναι κοινό μυστικό και πρέπει η πολιτεία να είναι έτοιμη να τις αντιμετωπίζει, και τις μικρές και τις μεγάλες. Πρέπει επίσης να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά τον λιμενισμό των εμπορικών πλοίων. Εμάς το νησί μας είναι περικυκλωμένο από καράβια για τα οποία δεν γνωρίζουμε αν έχουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά που εγγυώνται την ασφάλειά τους. Ανησυχούσαμε γι’ αυτές τις πλωτές «βόμβες», όμως είχαμε εμπιστοσύνη στην κεντρική διοίκηση καθώς πιστεύαμε πως εφαρμόζει τη νομοθεσία ειδικά τόσο κοντά σε κατοικημένες ακτές.
