Ετοιμαστείτε να γνωρίσετε τον Αρτούρο Μπαντίνι. Είναι ένας άφραγκος γραφιάς, που ζει στα όρια της επιβίωσης παρέα με τον αυτοτροφοδοτούμενο ναρκισσισμό του. Μάλιστα, δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι τον λένε έτσι. Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας από τους πολλούς που ισχυρίζεται ότι έχει στο σεντούκι του ο συγγραφέας-ήρωας του βιβλίου. Στην πραγματικότητα ο Μπαντίνι αποτελεί ένα από τα πλέον διακριτά alter ego στην σύγχρονη ιστορία της δυτικής πεζογραφίας.
Ο Ιταλοαμερικανός Τζον Φάντε γεννήθηκε το 1909 στο Κολοράντο. Εγραψε διηγήματα, μυθιστορήματα και σενάρια για τον κινηματογράφο. Τα περισσότερα έργα του αντλούσαν περιστατικά από τη δύστροπη καθημερινότητά του. Τα θέματα που κατά καιρούς τον απασχόλησαν και στα οποία εστίαζε ήταν: ο καθολικισμός, το ζήτημα της ταυτότητας, η φτώχεια και το σπιράλ της συγγραφικής ζωής. Οταν μετακόμισε από τον γενέθλιο τόπο του στο Λος Αντζελες, έκανε ένα σωρό δουλειές για να επιβιώσει: από λιμενεργάτης μέχρι γκρουμ σε ξενοδοχεία. Τα βαριά ονόματα της αμερικανικής λογοτεχνίας τον σκέπασαν εκείνη την εποχή, αν και ο Φάντε διέθετε μια άμεση και συνάμα αισθαντική πρόζα, που αποτύπωνε στο χαρτί τη φωνή των απόκληρων.
Το «Ρώτα τη σκόνη» είναι το πιο ονομαστό μυθιστόρημα του Φάντε που είχε εκδοθεί και στο παρελθόν με τίτλο «Ρώτα τον άνεμο» (Απόπειρα, μτφ. Τεό Ρόμβος, 1994). Πρωτοκυκλοφόρησε το 1939, στις παρυφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι ΗΠΑ μαστίζονταν από τη μεγάλη οικονομική κρίση. Οπως ακριβώς και ο δημιουργός του, ο Αρτούρο Μπαντίνι είναι εσωτερικός μετανάστης απ’ το Κολοράντο στο Λος Αντζελες. Ενας Ιταλοαμερικανός που ψάχνει να βρει το κουράγιο να βγάλει τη μέρα και παράλληλα να χαράξει τη δική του πορεία στη ζούγκλα της λογοτεχνίας. Μένει σ’ ένα μικρό δωμάτιο ξενοδοχείου, που μοιάζει με κουκούλι συγγραφικής μανίας. Η ένδεια τον περικυκλώνει. Ομως δεν το βάζει κάτω. Ως πεισματάρης, είναι χαρισματικός. Ο Μπαντίνι δημοσιεύει μικρές ιστορίες σε λαϊκά περιοδικά αμφιβόλου ποιότητος και από εκεί κερδίζει κάποια χρήματα, που του ταχυδρομεί ο εκδότης του –ο οποίος στα μάτια του Μπαντίνι έχει μετουσιωθεί σε θεϊκή μορφή.
Ο Μπαντίνι είναι γεμάτος σύνδρομα και ψυχολογικές μεταπτώσεις. Οταν μάλιστα ερωτεύεται μια σερβιτόρα, την Καμίγια, τότε όλα τα αδιέξοδα και οι εμμονές του ξεσπούν με τη μορφή καταιγίδας. Αρχίζει το κυνηγητό με το παράλογο. Το περιορισμένο περιβάλλον, τα όρια που βάζει ο συγγραφέας στον μοναχικό και παρασυρμένο από ποικίλες συνειδησιακές διακυμάνσεις ήρωά του, αποκτά το μέγεθος ενός σύμπαντος που αγωνίζεται να βγει στο φως, μόνο που σχεδόν πάντα τον καταπίνει η σκιά του.
Πολλές επεξεργασίες
Το πρότυπο του πένητος λογοτέχνη που εξέθρεψε η αμερικανική λογοτεχνική παράδοση, τηρουμένων των κοινωνικών προσλήψεων, πέρασε από πολλές επεξεργασίες. Κοινός τόπος, η καθιέρωση ενός modus vivendi που παρείχε ταυτίσεις με πρόσωπα και ιδιώματα του περιθωριακού βίου. Εκείνων των ανθρώπων, δηλαδή, που στη χοάνη των πολιτισμικών ετεροτήτων δεν στέριωναν πουθενά. Κάτι ανάλογο έχουμε κι εδώ. Οι πυρετικοί μονόλογοι του ήρωα οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην ασφυξία. Η εγρήγορση μετατρέπεται σε κατάβαση του ήρωα στον Αδη. Μέσα από τη μέθοδο της επανάληψης και της αφαίρεσης, το μελό πετιέται απ’ το παράθυρο. Και η προδιαγεγραμμένη πορεία αποτρέπεται.
Για τον Αρτούρο Μπαντίνι, συγγραφέα δυο διηγημάτων και άπειρων προσχεδίων, κάθε ώρα που περνά είναι κρίσιμη. Η κατάκτηση της καλλιτεχνικής του ολοκλήρωσης δεν μπορεί να περιμένει. Περιφρονεί την κοινωνική ματαιοδοξία. Αρχικά εκλεπτυσμένος, καταλήγει σαρωμένος από την ένταση της ζωής. Ανάγλυφος. Η Πόλη των Αγγέλων παραμένει το απόλυτο θέατρο των άφθαστων προσδοκιών. Ακόμα και από τις τρώγλες του ο παρορμητικός ήρωάς μας δεν χάνει το κουράγιο του. Ο μεγάλος πόλεμος πλησιάζει, αλλά αυτά είναι «παιχνίδια» για άνανδρους και πολεμοχαρείς γέρους, όπως αναφέρει γλαφυρά ο Φάντε. Η επερχόμενη σύγκρουση δεν επηρεάζει τους πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος σε πρώτο χρόνο. Εκείνοι δίνουν καθημερινή μάχη με τους δαίμονές τους. Ελπίζουν να βρουν τους τρόπους να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Να μπορέσουν να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους και κυρίως με το απαιτητικό περιβάλλον γύρω.

Παλαιομοδίτικη γοητεία

Γεμίζοντας το ρεζερβουάρ με εμπειρίες ζωής

Είναι το δεύτερο βιβλίο της άτυπης τετραλογίας που ξετυλίγει περιστατικά από τη ζωή του Αρτούρο Μπαντίνι. Ο Τζον Φάντε κατασκεύασε το μυθοπλαστικό του είδωλο με τέτοια λεπτομερή πιστότητα, που ο διαχωρισμός τους είναι σχεδόν αδύνατος. Κάτω απ’ αυτήν τη συνθήκη, ο συγγραφέας απαιτεί να διακηρύξει τα πιστεύω του. Τα παιδικά του τραύματα και τις προκαταλήψεις. Η ανακάλυψη του Τζον Φάντε από τον Ρέιμοντ Κάρβερ υπήρξε σημαντική για τη συνέχεια της πορείας του. Για να έρθει ο Τσαρλς Μπουκόφσκι, που έμελλε να γίνει ο «απόστολος» του Φάντε στα αμερικανικά γράμματα. Τον επηρέασε τόσο πολύ, που τον αποκαλούσε θεό, ενώ ο σχηματισμός του Χένρι Τσινάσκι ήταν απόρροια ξεψαχνίσματος της βιβλιογραφίας του Φάντε.

Στις μέρες μας, οι παροξυσμικοί συνειρμοί μιας μορφής που κινείται αυτόνομα στις εμμονές της ίσως να παραπέμπουν πολλούς αναγνώστες σε μανιέρες που έχουν συναντήσει στον κινηματογράφο ή και στους σύγχρονους κλασικούς. Παρά ταύτα, δεν θα πάψει να γοητεύει διαχρονικά το ταξίδι με λεωφορείο ενός πιτσιρικά από την επαρχία στη μεγαλούπολη. Εχοντας για μοναδικά εφόδια μερικά δολάρια στην τσέπη, μια γραφομηχανή και μεγάλα σχέδια. Ενός flaneur που θέλει επειγόντως να γεμίσει τα ρεζερβουάρ του με εμπειρίες για τη ζωή. Εστω και παλιομοδίτης, ο Τζον Φάντε μάς αγγίζει.

John Fante

Ρώτατη σκόνη

Mτφ.-επίμετρο: Γιάννης Λειβαδάς

Πρόλογος: Charles Bukowski,

Eκδ. Μεταίχμιο, 2017, σελ. 360,

Τιμή 15,50 ευρώ

Τελευταία Νέα