Πρωί της περασμένης Κυριακής. Το θερμόμετρο μετά βίας αγγίζει τους 10 βαθμούς Κελσίου και το Κάσελ μοιάζει να ζει στους ρυθμούς μιας ράθυμης αργίας. Καμία ουρά έξω από τα εκδοτήρια εισιτηρίων της documenta 14 στην κεντρική Φρίντριχπλατς. Λίγες δεκάδες μέτρα πιο μακριά, το σκηνικό είναι διαφορετικό. Η ουρά όσων περιμένουν να μπουν στον υπό αποδόμηση Παρθενώνα Βιβλίων της Μάρτα Μινουχίν κάνει τον γύρο της πλατείας. Η ιδέα και μόνο ότι θα μπορέσουν να πάρουν ένα από τα απαγορευμένα βιβλία που αποτέλεσαν και βασικό υλικό δόμησής του λειτουργεί υπέρ της αναμονής.

Η εικόνα στο εσωτερικό του Φριντεριτσιάνουμ –του βασικού εκθεσιακού χώρου που φιλοξενούσε τη συλλογή του ελληνικού Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης υπό τον τίτλο «Αντίδωρον» –δεν φέρει τα σημάδια κόπωσης των 100 ημερών που προηγήθηκαν. Οι επισκέπτες μοιάζουν να διασκεδάζουν σαν σε παιδική χαρά. Με το «καλημέρα» ποζάρουν στο κέντρο του έργου του Νίκου Αλεξίου –μια κινούμενη πολύχρωμη προβολή που δημιουργεί ένα ψηφιδωτό στο δάπεδο -, κάθονται στο πάτωμα, ψάχνουν την κατάλληλη στιγμή για να το φωτογραφίσουν. Πιο εκεί αρκετοί παρατηρούν τα μαρμάρινα Κυκλαδικά Βιβλία της Χρύσας και το Γκονγκ του Τάκι, όταν διαπιστώνουν πως κάποιος έχει διαταράξει την τάξη. Μια γυναίκα έχει βγάλει τα παπούτσια της και περπατά με τις κάλτσες πάνω στην εγκατάσταση από καθρέφτες του Λουκά Σαμαρά. Δεν τη σταματά κανείς. Είναι η διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κατερίνα Κοσκινά, η οποία παρασύρει και τους επισκέπτες να παραβούν τον κανόνα «μην αγγίζετε». Σε λίγα λεπτά έχει όντως σχηματιστεί μια ουρά από ανθρώπους που θέλουν να περπατήσουν πάνω στο έργο, ενώ οι διοργανωτές ενισχύουν την παρουσία φυλάκων γύρω από αυτό.

Περιδιαβάζοντας στις αίθουσες του διώροφου κτιρίου, τα έργα από τη συλλογή του ΕΜΣΤ μοιάζουν με ψηφίδες μωσαϊκού, όπου άλλες έχουν βρει σωστή θέση και άλλες μένουν ακόμη διάσπαρτες. Εργα που έχουμε ξαναδεί σε περιοδικές εκθέσεις κι άλλα που είναι νέα αποκτήματα, πλάι σε «δάνεια» που ήρθαν να καλύψουν κενά της συλλογής, αλλά και σε έργα που αντικατέστησαν τα υπάρχοντα, διότι το έργο της συλλογής ήταν ασύμφορο να μετακινηθεί από την Αθήνα, αλλά η παρουσία του καλλιτέχνη έπρεπε να δηλώνεται. Μια γεύση από όσα θα έπρεπε να έχουμε δει στο ΕΜΣΤ εδώ και χρόνια; Ισως, αν και ούτε το κτίριο του παλιού εργοστασίου Φιξ είναι το ίδιο με το Φριντεριτσιάνουμ, ούτε τα έργα σε ένα ποσοστό είναι εκείνα που θα δούμε –στις αρχές του 2018, σύμφωνα με την Κατερίνα Κοσκινά –στις αίθουσες του άδειου προς το παρόν μουσείου (τώρα λειτουργεί ο χώρος περιοδικών εκθέσεων φιλοξενώντας κινεζική ζωγραφική). Οι ξένοι επισκέπτες ωστόσο δεν έκρυβαν τον ενθουσιασμό τους για το άδηλο στο ελληνικό κοινό μουσείο που ανακάλυπταν με αφορμή την documenta 14.

Κι αν τα έργα –ειδικά η αίθουσα με τα ιστία της Μπίας Ντάβου, το αυτοβιογραφικό έπιπλο της Μαρίας Λοϊζίδου μαζί με τον αργαλειό της Ζανίν Αντονί –κλέβουν την παράσταση ανάμεσα στις εξαιρετικά παρουσιασμένες βιντεοπροβολές του Κώστα Τσόκλη και του Νίκου Ναυρίδη, αλλά και τις μιναμιλιστικές δημιουργίες που παίζουν με τις σκιές του Αθανάσιου Αργιανά, η παρουσία του ΕΜΣΤ είχε την αναμενόμενη εικόνα: μιας μουσειακής συλλογής σε έναν ακαδημαϊκό χώρο, χωρίς την ένταση της νέας πρότασης που περιμένει κάποιος από την documenta 14.

Ενταση που προκαλούσαν οι τεράστιες βιντεοπροβολές στη Νόιε Νόιε Γκάλερι –μια παλιά ταχυδρομική αποθήκη –μαζί με την περφόρμανς της δικής μας Μαρίας Χασάπη ή τη δυναμική που είχαν οι απλωμένες από το δάπεδο ώς την οροφή εγκαταστάσεις στο Χάλε, η χαρά της ανακάλυψης που προσέφερε το άδειο διαμέρισμα πάνω στην πλατεία με μοναδικούς ενοίκους τους πίνακες του Απόστολου Γεωργίου ή ακόμη και ο καλά κρυμμένος χορευτής ζεϊμπέκικου του Γιάννη Τσαρούχη –σε διάφορες εκδοχές –μέσα στο μουσείο που πραγματεύεται τις διαφορετικές εκδοχές των ταφικών εθίμων.

Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ. Στο πλαίσιο του «έξω πάμε καλά», το ΕΜΣΤ μπορεί να εντάσσεται στους κερδισμένους της διοργάνωσης καθώς αποτέλεσε ευκαιρία να ανοίξει έστω και για λίγο όλους τους ορόφους του όσο η documenta 14 φιλοξενήθηκε στην Αθήνα, αλλά και να δώσει μια πρόγευση της μόνιμης συλλογής του στο Κάσελ. Η ίδια η documenta 14 πάντως θα χρειαστεί καιρό για να μπορέσει να διακρίνει προς ποια πλευρά έγειρε η πλάστιγγα. Του χρόνου οι διοργανωτές, ενώ θα αναζητούν τον νέο καλλιτεχνικό διευθυντή, τη σκιά του θα εξακολουθεί να ρίχνει βαριά το σκάνδαλο του ελλείμματος των 7 εκατ. ευρώ. «Μάθαμε από την Ελλάδα. Αυτό δεν ήταν και το σύνθημα της documenta;» έλεγε ο Κλάους, ένας 50άρης γερμανός μαθηματικός στην ουρά για το ολοκαίνουργιο έργο του Κώστα Βαρώτσου με τις θρυμματισμένες γυάλινες σημαίες της Ευρώπης. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ανταμ Σίμτσεκ από την πλευρά του υποστηρίζει ότι η πρότασή του για «διπλή» documenta σε Αθήνα και Κάσελ έγινε δεκτή χωρίς να αναπροσαρμοστεί ο προϋπολογισμός, χωρίς ωστόσο να εξηγεί γιατί δέχτηκε να προχωρήσει όταν διαπίστωσε ότι οι δεσμεύσεις που είχαν γίνει σχετικά από την ηγεσία του κρατιδίου της Εσσης δεν τηρήθηκαν.

Τελευταία Νέα