«Ο Αμλετ είναι ένας μοναχικός καουμπόι»

Οταν μιλάμε για τον Σαίξπηρ, οι αριθμοί και οι επέτειοι δεν λένε τίποτε. Το έργο του δεν χρειάζεται να δηλώσει πως είναι ηλικίας τετρακοσίων ετών ώστε να αξιώσει να το μνημονεύσουμε. Σε κάποιο ταξίδι μου στην Ινδία, θυμάμαι, σε ένα υπέροχο ινδικό θέατρο, είδα το πορτρέτο του σε μια διαφήμιση, σε μια αφίσα, με το χαρακτηριστικό μουστάκι των Ινδών και το κόκκινο σημάδι στο κέντρο του μετώπου του. Ο Σαίξπηρ ανήκει σε όλη την υφήλιο.

Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσω τον πιο υποφωτισμένο ήρωα ή το πιο ανεξερεύνητο χαρακτηριστικό του «Αμλετ». Ισως βρεις κάτι που το νομίζεις νέο, αλλά κάποιος άλλος θα το έχει παρατηρήσει πριν από σένα. Οταν ξεκινά ο σκηνοθέτης να δουλεύει με τους ηθοποιούς, αναζητά πάντα μια νέα εκδοχή και υπάρχει πάντα μια τέτοια. Οχι ως προς τα κοστούμια της εποχής ή τις αναφορές στην ιστορική συγκυρία, αλλά επειδή η εκδοχή γεννιέται μέσα μας, στο μυαλό το δικό μας, στο μυαλό του Τάσου Ιορδανίδη, στην ηλικία που είναι τώρα και που είναι μοναδική. Είναι μια εκδοχή που δεν αντλεί από πουθενά, αλλά επιδιώκει να εξηγήσει τι συμβαίνει με έναν καινούργιο τρόπο. Σίγουρα πάντως ο «Αμλετ» είναι ένα έργο – «βρικόλακας», που πίνει το αίμα το δικό σου και των ηθοποιών. Είναι δύσκολο να το επαναλάβεις σε μικρό χρονικό διάστημα, ακόμα και με διαφορετικό τρόπο.

Αν ο Αμλετ δεν προβληματιζόταν και δεν ρωτούσε για όσα συμβαίνουν, όλα θα κυλούσαν όμορφα και ομαλά. Δεν είναι ένας ήρωας που σκέφτεται τη νίκη, όπως οι ήρωες του ρομαντισμού. Αντίθετα, καταστρέφει τα πάντα. Αν δεν σκεφτόταν τόσο πολύ, ίσως η εκδοχή της ιστορίας να ήταν πιο ευχάριστη. Ισως κι ο Κλαύδιος να ήταν ένας ιδανικός βασιλιάς για τη Δανία, οδηγώντας τη στη δημοκρατία. Ομοίως και στην Ευρώπη, όπου δεν μας αφορά πόσο καλά ή άσχημα θα εξελίσσονταν τα πράγματα, αλλά το κατά πόσον οι ίδιοι οι πολίτες της αναρωτιούνται, προβληματίζονται και θέτουν ερωτήσεις. Ισως και να κατέστρεφαν τα πάντα έτσι, αν και δεν φτάνουν καν ώς εκεί.

Ερχομαι από τη Σοβιετική Ενωση και γνωρίζω τη σημασία του φασισμού. Δεν μιλώ απαραίτητα για τη Γερμανία του ’40. Ο φασισμός είναι απότοκο γενεών που δεν μιλούν και που δεν γνωρίζουν. Σχετίζεται με την έλλειψη παιδείας, όχι εκπαίδευσης. Πηγάζει από μέσα μας και προκύπτει από μια κοινωνία που νοσεί, που δεν έχει ορθή κατεύθυνση, που την κινεί η αδικία. Κάποια μέλη μιας τέτοιας κοινωνίας οδηγούνται στον φασισμό, μερικά στη θρησκοληψία, κάποια άλλα στον λιμπεραλισμό και στη δημοκρατία, ενώ κάποια απλώς κάθονται και περιμένουν, προσεύχονται, επιλέγουν τον αλκοολισμό ή άλλες ουσίες και νομίζουν πως όλα είναι μια χαρά.

Το πιο βασικό πρόβλημα σε ένα κρατικό θέατρο όπως το Kote Marjanishvili είναι πάντα το οικονομικό. Τα χρήματα δεν είναι ποτέ αρκετά, αλλά για μένα το «φτωχό» θέατρο είναι και το πιο «έξυπνο», το πιο δημιουργικό είδος θεάτρου και προτιμώ να δουλεύω γι’ αυτό.

Πολλά στοιχεία συνδέουν το ελληνικό με το γεωργιανό θέατρο, αλλά ένα βασικό είναι το ταμπεραμέντο των ηθοποιών. Μιλώ για μια κοινή «θερμοκρασία», ένα κοινό πάθος που ίσως σχετίζεται και με τη γεωγραφική μας θέση, σε αντίθεση λ.χ. με τους Ρώσους. Υπάρχει επίσης η ενσυναίσθηση των ελλήνων ηθοποιών. Διαισθάνονται τι ζητώ από αυτούς στη διάρκεια μιας πρόβας. Καθώς τα αγγλικά μου δεν είναι πολύ καλά, χρησιμοποιώ πολλά νοήματα και πολλή παντομίμα στην επικοινωνία μας, την οποία κι αυτοί εξελίσσουν, έχοντας ορθάνοιχτα τα μάτια, τα αφτιά τους και όλες τις αισθήσεις. Ακόμα και στη Γεωργία χρησιμοποιώ ήχους και μια αντίστοιχη επικοινωνία με τους ηθοποιούς.