Εχουμε στην οικογένειά μας μια μεγάλη και διδακτική ιστορία με μια σειρά σκύλων με τους οποίους συμβιώσαμε και συχνά μαθητεύσαμε κοντά τους, ώσπου τους σώθηκε το λαδάκι και αναχώρησαν για τον παράδεισο των ζώων. Κόλαση των ζώων δεν υπάρχει. Αυτή είναι το θλιβερό προνόμιο του ανθρώπινου κτήνους. Δεν κάνω φτηνό χιούμορ. Κι άλλες φορές σ’ αυτήν εδώ τη θέση, και πρόσφατα, έγραψα για τη δυστυχία του πολιτισμού, αφού ο πολιτισμένος άνθρωπος έφερε στον κόσμο τον πόλεμο, τον ανταγωνισμό, τον φθόνο, το μίσος, την απάτη, το ψεύδος, την υποκρισία και την εκμετάλλευση και το χειρότερο απ’ όλα την καταστροφή της φύσης, της μητέρας φύσης, από την οποία δραπέτευσε και την αντιμετώπισε ως μητριά, εχθρό και κέρδος.
Κανένα από τα σκυλιά μου δεν είχε αυτά τα ελαττώματα, ούτε ο Ρόκκος ούτε η Νόρα ούτε ο Λώρης ούτε ο σοφός Θαλής ούτε ο εξαίσιος Πάρις. Το καθένα από αυτά τα πλάσματα της φύσης κυριολεκτικά είχε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Σταματάω για να εξηγήσω γιατί «πλάσματα της φύσης» και όχι «πλάσματα του Θεού» κατά το κοινώς λεγόμενο. Γιατί ο σκύλος δεν μπήκε μέσα στην Κιβωτό του Νώε! Ο σκύλος είναι υβρίδιο, είδος που δημιούργησε η τύχη, η σύμπτωση, η εξέλιξη πιθανόν της μείξης άλλων ζώων, του λύκου ή της ύαινας ή του λύγκα. Αλλά τι δυναμική είχε αυτό το υβρίδιο. Δεν υπάρχει, νομίζω, άλλο τετράποδο με τόσες, πάνω από πεντακόσιες ράτσες! Μόνο η τεχνητή από τα εργαστήρια των ανθρώπων ράτσα πιτ μπουλ είναι ράτσα δολοφόνος. Εικόνα σου είμαι, άνθρωπε, και σου μοιάζω. Δεν σκοπεύω σήμερα να αναφερθώ ξανά σε σκύλους ναυαγοσώσες, τραυματιοφορείς, φύλακες μωρών, ανιχνευτές χαμένων αντικειμένων, φυγάδων και εγκληματιών. Για σκύλους συνοδούς τυφλών, σπαρακτικούς σκύλους που πεθαίνουν χωρίς νερό και φαγητό δίπλα στον τάφο του πεθαμένου αφεντικού τους. Σκύλους που ζεύονται αμαξάκια στην Κίνα και έλκηθρα στη Σιβηρία. Σκύλους – δραγάτες που περιφρουρούν φυτείες, αποθήκες και θαλάμους ασθενών και συνόρων.
Ολα αυτά όμως, χωρίς να τα προσπερνώ, πώς άλλωστε, δεν μπορούν να συγκριθούν με τη σχέση, την προσωπική σχέση των σκύλων με τον άνθρωπο στην καθημερινή του διαβίωση με τη μοναξιά, τη φτώχεια, τα επαγγελματικά αδιέξοδα, τις διαπροσωπικές έριδες, όπου ο σκύλος λειτουργεί ως καταλύτης, ως παρηγοριά, ως αρωγή, ως σιωπηρή αλλά θερμή παρουσία. Θυμίζω πως όσο πίσω στον χρόνο σκάβει η αρχαιολογική ή ανθρωπογεωγραφική σκαπάνη, δίπλα στα ίχνη μιας προϊστορικής πυράς πάντα υπάρχει και ο σκελετός ενός σκύλου. Γι’ αυτό και η επίσημη ονομασία του είναι «κύων ο ανθρώπειος». Αυτό δηλαδή το δυναμικό υβρίδιο, το τερατάκι της φύσης, ήρθε να συνοδεύσει την ανθρώπινη ανέλιξη ως αναγκαία φιλότητα. Αφοσιωμένος τόσα χρόνια στα υπέροχα σκυλιά που μας συντρόφευσαν περίπου 50 χρόνια, είχα αφήσει έξω από τις παρέες μου τις γάτες. Δεν είμαι από τους ανθρώπους που έχουν αποκλειστικές αφοσιώσεις. Εζησα σε επαρχία και σε αγροτικές συγγενικές εγκαταστάσεις και η γάτα ήταν η συνήθης συγκάτοικος και «σύντροφος», αφού στο αγροτικό τραπέζι πάντα κάτω από το τραπέζι καιροφυλακτεί ν’ αρπάξει μερίδιο ένα γατί ή ένας σκύλος.
Στη μεγάλη όμως πόλη δεν μπορούσα να βολέψω εγώ, και οι οικείοι μου, την ελευθεριότητα, την ανεξαρτησία και τον αναρχισμό μιας γάτας. Δεν μπορούσα να υποφέρω ό,τι έχω δει, να κυκλοφορώ με μια γάτα στη δημοσιά με λουρί! Εξάλλου, υπήρχαν εμπειρίες φίλων που είχαν γάτες και τις έχασαν γιατί τις προσείλκυσαν συμφερότερη συνθήκη ζωής, ελκυστικότερη τροφή και συνθήκες αλητείας! Από την άλλη, αλλαγές συνθηκών στέγης θα καταδίκαζαν σε φυλάκιση έναν σκύλο σε μια πυκνοκατοικημένη αθηναϊκή γειτονιά.
Ετσι πρόσφατα έφτασε στο σπίτι ένας γάτος μόλις δύο μηνών. Γεννήθηκε στην αυλή μας στον Μαραθώνα από μια γάτα που επέλεξε να φέρει στον κόσμο τα μωρά της σ’ ένα μάλλον προστατευμένο περιβάλλον. Η εγκυμονούσα είναι γειτόνισσα, αλλά το αγροτικό ενδιαίτημα που την τρέφει έχει πολλά σκυλιά ελεύθερα, άρα κινδύνευαν τα νεογνά. Ετσι τρύπωσε στη διπλανή αυλή που βρήκε πρόσφορη. Εφερε στη ζωή πέντε μωρά. Το ένα πέθανε σε δύο μέρες, τα άλλα βρήκαν μαζί με τη μητέρα τους καταφύγιο στον κήπο, πίσω από λόχμες, από φυτά, στη σκιά. Τους βάλαμε δοχεία με νερό και για μέρες η καλή μητέρα τα θήλαζε. Από τα τέσσερα μόνο ένα πάλλευκο ήταν αρσενικό και αυτό αποφασίστηκε να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Για πρώτη φορά σε σπίτι που φιλοξένησε 50 χρόνια σκύλους ήρθε ένας προαιώνιος αντίπαλος. Και μαζί του η αποκάλυψη ενός νέου κόσμου, ενός άλλου συστήματος ενστικτωδών κωδίκων που έπρεπε να αφομοιωθούν. Βαφτίστηκε Μάρκος και από την πρώτη στιγμή που μπήκε στο διαμέρισμα άρχισε συστηματική και εξαντλητική εξερεύνηση. Δεν υπάρχει γωνιά, έπιπλο ή εγκατάσταση που να μην έχει γίνει από κατ’ αρχάς ύποπτο εν συνεχεία οικείο. Ο Μάρκος κατ’ αρχάς ενδιαφέρθηκε για τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Εδειξε τεράστιο ενδιαφέρον για τα λευκώματα και αναδίφησε περισπούδαστα ακόμη και ποιητικές ανθολογίες, το λεξικό του Μπαμπινιώτη και τις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Ανέτρεψε φωτογραφίες για να εξετάσει την πίσω πλευρά. Επαιξε με τα φύλλα από τα φυτά σε γλάστρες εσωτερικού χώρου. Κρύφτηκε για ώρες πίσω από κουρτίνες, κάτω από κομοδίνα, ανέτρεψε μαξιλάρες στους καναπέδες και κλαψούριζε κάθε φορά που άνοιγε το ψυγείο ή ο φούρνος που έψηνε το φαΐ. Εφοδιάστηκε με όλα τα απαραίτητα που εγκαταστάθηκαν σε μια γωνιά του γραφείου. Ενα μαλακό κρεβάτι, η άμμος του για τις ανάγκες του, το μπολ με το νερό, το γάλα και τις στερεές ειδικές τροφές. Υπόδειγμα προσαρμογής. Εκτελεί τις ανάγκες του από την πρώτη στιγμή στην άμμο του, τρώει και κοιμάται χωρίς να ενοχλεί ή να ενοχλείται από όσους εργάζονται δίπλα του. Οταν όμως ξεκουραστεί, αναστατώνει τα πάντα. Πάρθηκε φροντίδα να κοπούν τα αιχμηρά του νυχάκια, από την πρώτη επίσκεψη στον κτηνίατρο έγινε απεντόμωση και καθαρίζονται τα μάτια του με ειδικά σπρέι. Αλλά τα δόντια του δεν υποφέρονται. Χρειάζεται, όπως φαίνεται, να τα ασκεί, να τα εκπαιδεύει και ψάχνει να βρει πρόσφορη σάρκα να προβεί σε ασκήσεις! Νιώθεις πως, ανιχνεύοντας το σώμα σου με το αδηφάγο στοματάκι, δεν είναι μόνο μια επέλαση αναζήτησης τροφής, αλλά επιθυμία οικειότητας, οικειοποίησης, κυριολεκτικής ένταξης μέσω της όσφρησης, της αφής και της γεύσης.
Από τη μητέρα του είχε τις πρώτες εβδομάδες ασκηθεί να αντιμετωπίζει εχθρούς και να οριοθετεί τον ζωτικό του χώρο. Τώρα, χωρίς τη δική της επιστασία, αφού ήδη είχαν αρχίσει η αποστασιοποίηση και τα πρώτα δείγματα ανεξαρτησίας, ασκείται μόνος του στο φερμάρισμα, στο κυνήγι, στην επίθεση, στην άμυνα και σε διάφορες στρατηγικές και τακτικές. Επρεπε να συνηθίσει εξάλλου να μένει μόνος, αφού το ανθρώπινο προσωπικό εργάζεται. Στην αρχή γκρίνιαζε, νιαούριζε και έξυνε με τα νυχάκια του την πόρτα, που τον περιόριζε στο βασίλειό του. Τώρα, δύο εβδομάδες Αθηναίος, αποσύρεται, κοιμάται, παίρνει δυνάμεις και πλένεται και περιμένει την επιστροφή της παρέας και τότε φυσικά εκτονώνεται καμιά φορά με μια διάθεση εκδικητική προδομένου συντρόφου.
Με τρόπο έχω αφήσει κάπου στα χαμηλά ράφια της βιβλιοθήκης ένα εικονογραφημένο εγχειρίδιο εκλαϊκευτικό για τον τρόπο που ο άνθρωπος που αποφασίζει να συμβιώσει με γατί πρέπει να συμπεριφερθεί εκτός από τα αναγκαία για την υγεία του και για την υγεία του περιβάλλοντος.
Εχω διαπιστώσει πως το ξεφυλλίζει! Και συχνά, αν έχω παραβεί κάποιον από τους κανόνες των μεταξύ μας σχέσεων, με κοιτά αυστηρά, τρέχει και ακουμπάει το εγχειρίδιο και με μαλώνει για την αφηρημάδα μου ή την ανοησία μου.
Αλλά κι εγώ κι εμείς όλοι οι σύντροφοι στη συμβίωση κρατάμε με απόλυτη αυστηρότητα την ισορροπία των σχέσεων. Δεν συγχωρούνται οι επιπολαιότητες του Μάρκου, οι ζημιές, οι παράτολμες επελάσεις σε ανοιχτά ντουλάπια και σε πολύτιμα μπιμπελό. Ούτε η καταφυγή σε παπούτσια, παντόφλες και ξέστρωτα σεντόνια.
Επιτρέπεται να «διαβάζει» μαζί μας δίπλα μας όταν μελετούμε εφημερίδες και βιβλία, αλλά δεν επιτρέπεται να κάθεται στις σελίδες ή να παίζει τρελά όταν χρειάζεται να αφοσιωθούμε σε έναν περίτεχνο συλλογισμό του συγγραφέα.
Προς το παρόν, δεν έχει δείξει να επιθυμεί να δραπετεύσει, να πάρει τους δρόμους, να ανέβει στα κεραμίδια. Αλλά θα έρθει κι αυτή η ώρα των ερωτικών επικλήσεων. Αρκεί να μην εξελιχθεί σε λαϊκό εραστή και τον ψάχνουμε σε ξένες αυλές, μπαλκόνια και στέγες.