«Ηταν σχεδόν αλλόκοτο να ακούει κανείς και πάλι έναν γάλλο πρόεδρο να μιλάει για την Ευρώπη με πάθος, ενθουσιασμό και αισιοδοξία. Μια ιδέα λυρισμού επίσης. Θα πρέπει να το συνηθίσουμε» σχολίασε η «Monde» στο κύριο άρθρο της. «Αυτή η ομιλία είναι “τεράστια”. Δυναμιτίζει τελείως την ευρωπαϊκή σκέψη ή, τουλάχιστον, την επαναδυναμιτίζει. Welcome!» δήλωσε με τη γνωστή πληθωρικότητά του ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, ο οποίος παρακολούθησε από κοντά προχθές την ιστορική ομιλία του Εμανουέλ Μακρόν στη Σορβόννη, μαζί με εκατοντάδες φοιτητές από πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και άλλες γνωστές προσωπικότητες, όπως ο Κώστας Γαβράς. Σε αυτό το ενθουσιώδες κλίμα, το πρωτοσέλιδο της «Libération» ήρθε σαν ψυχρολουσία. «Ηρωας των πλουσίων… Αγγελιαφόρος της Ευρώπης» έγραφε πέριξ μιας φωτογραφίας του γάλλου προέδρου με ένα ευρωπαϊκό αστέρι να τον περιβάλλει σαν φωτοστέφανο.

Η «Libération» ήθελε να στηλιτεύσει έτσι «τη μεταρρύθμιση του Φόρου Μεγάλης Περιουσίας που ελαφραίνει κατά 5 δισ. τους φόρους των πλουσιοτέρων», ένα από τα μέτρα τα οποία περιλαμβάνει το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2018 που παρουσίασε χθες η γαλλική κυβέρνηση –προβλέπει μεταξύ άλλων μειώσεις φόρων ύψους 10 δισ. και περικοπή των δημόσιων δαπανών κατά 15 δισ., 5 δισ. λιγότερα από ό,τι είχε αρχικά αναγγελθεί. Ο διευθυντής της «Libération» Λοράν Ζοφρέν χαιρέτισε μεν «τη γλώσσα της κοινής λογικής και της τόλμης που χρησιμοποίησε» ο Μακρόν στη Σορβόννη, είδε ωστόσο στη χρονική συγκυρία που επέλεξε για να εκφωνήσει την ομιλία του, παραμονή της παρουσίασης του προϋπολογισμού, ένα «καμουφλάζ».

Τι είπε…

Ο γάλλος πρόεδρος ξεδίπλωσε στη Σορβόννη έναν φιλόδοξο και βολονταριστικό οδικό χάρτη για την επόμενη δεκαετία, κάνοντας περίπου είκοσι συγκεκριμένες προτάσεις, κάποιες πρωτότυπες, άλλες υπό συζήτηση εδώ και χρόνια, για την επανεκκίνηση της Ευρώπης: από τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «κοινής δύναμης επέμβασης» το 2020 και ενός κοινού προϋπολογισμού άμυνας έως τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εισαγγελίας εναντίον της τρομοκρατίας και μιας ευρωπαϊκής δύναμης πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση «ολοένα και λιγότερο φυσικών καταστροφών»∙ από τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας ασύλου και μιας ευρωπαϊκής αστυνομίας των συνόρων μέχρι την εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού προγράμματος ενσωμάτωσης για τους πρόσφυγες· από την επιβολή ενός φόρου επί των ρύπων του άνθρακα και την επέκταση του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών σε ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι τη διεύρυνση του προγράμματος Erasmus, ώστε να περνάει κάθε νέος Ευρωπαίος τουλάχιστον έξι μήνες σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, και τη δημιουργία ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.

…και τι δεν είπε

Η ομιλία του εμπεριείχε κάτι για όλους. Και έναν πολύ προσεκτικό χειρισμό του Βερολίνου, δεδομένης της μετεκλογικής αβεβαιότητας και των δύσκολων διεργασιών για τον σχηματισμό κυβέρνησης: ο Μακρόν απέφυγε να κάνει υπερβολικά συγκεκριμένες προτάσεις για την ευρωζώνη. Επανέλαβε την επιθυμία του για έναν κοινό προϋπολογισμό της, δεν ανέφερε ωστόσο κανένα ποσό.

Απέφυγε επίσης να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες όσον αφορά τις αρμοδιότητες του «υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης» που οραματίζεται. Και δεν είπε λέξη για το Κοινοβούλιο της ευρωζώνης που επιθυμεί. Εστειλε όμως ένα μήνυμα στην Ανγκελα Μέρκελ: ότι δεν έχει «κόκκινες γραμμές», μόνο «γραμμές στον ορίζοντα». Και δήλωσε βέβαιος πως η απάντηση της καγκελαρίου δεν θα είναι «ούτε η αναδίπλωση ούτε η ατολμία, αλλά η τόλμη και η αίσθηση της Ιστορίας».

Μια ομιλία για όλους

Δεν είναι λίγοι αυτοί που προσάπτουν στον γάλλο πρόεδρο ότι προβάλλει διαφορετικό πρόσωπο στο εξωτερικό, τασσόμενος υπέρ μιας προστατευτικής Ευρώπης, και ένα άλλο στο εσωτερικό, εφαρμόζοντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Δεν είναι λίγοι αυτοί που του προσάπτουν υπερβολική θεατρικότητα, υπερβολική προσφυγή σε σύμβολα –στο αμφιθέατρο της Σορβόννης όπου μίλησε, είχε αντιπαρατεθεί πριν από 26 χρόνια ο τότε πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν με τον Φιλίπ Σεγκέν, επικεφαλής του Οχι στο δημοψήφισμα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, και οι κινήσεις, οι χειρονομίες, οι παύσεις του γάλλου προέδρου θύμιζαν συχνά τον σοσιαλιστή προκάτοχό του.

Οπως σχολίαζαν ωστόσο δημοσιογράφοι του France info αμέσως μετά την επίμαχη ομιλία, κανένας μετριοπαθής δεξιός, κανένας σοβαρός σοσιαλιστής, δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει με την ουσία της ομιλίας του, τη διαπίστωση πως «η Ευρώπη που γνωρίζουμε είναι υπερβολικά αδύναμη, υπερβολικά αργή, υπερβολικά αναποτελεσματική, αλλά μόνο η Ευρώπη μπορεί να μας δώσει δυνατότητα δράσης στον κόσμο απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις του σήμερα» και πως «ο μόνος δρόμος που διασφαλίζει το μέλλον μας είναι η επανίδρυση μιας Ευρώπης κυρίαρχης, ενωμένης και δημοκρατικής».

Κανένας φιλευρωπαίος δεν θα μπορούσε επίσης να δυσφορήσει με τη βούλησή του να μην αφήσει «τίποτα, καμία πρόταση, σε όλες εκείνες και όλους εκείνους που υπόσχονται το μίσος, τον διχασμό ή την εθνική αναδίπλωση». Ή και την υπενθύμισή του στους υπόλοιπους ευρωπαίους ηγέτες πως «όποιες και αν είναι οι δυσκολίες μας, δεν έχουμε παρά μία ευθύνη, να κερδίσουμε την ευγνωμοσύνη των επόμενων γενιών, ειδάλλως θα είμαστε άξιοι της περιφρόνησής τους».