Η Γερμανία αλλάζει, όχι δραματικά και θεαματικά. Αργά αλλά σταθερά. Η τέταρτη θητεία της Μέρκελ στην κυβέρνηση της ισχυρότερης χώρας της Ευρώπης μετά τις εκλογές της περασμένης Κυριακής δεν θα είναι απλή συνέχεια των προηγουμένων.
Η Μέρκελ θα κυβερνήσει κατά πάσα πιθανότητα με έναν συνασπισμό κομμάτων που δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, τη λεγόμενη κυβέρνηση «Τζαμάικα», από τα χρώματα των κομμάτων: μαύρο για CDU-CSU, κίτρινο για FDP, πράσινο για Οικολόγους. Αυτοί άρχισαν ήδη να μοιράζουν υπουργεία –τρία ο καθένας –αλλά οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης θα πάρουν χρόνο, ο υπουργός Καγκελαρίας Πέτερ Αλτμάγερ προβλέπει ότι θα κρατήσουν μέχρι τη νέα χρονιά. Μια νέα κυβέρνηση «Τζαμάικα» θα είναι πιο φιλελεύθερη στη δημοσιονομική και φορολογική πολιτική, πιο πράσινη στην ενεργειακή και βιομηχανική πολιτική.
Τη δημοσιονομική οικονομική πολιτική στην υπηρεσιακή κυβέρνηση θα ασκεί εμμέσως η ίδια η Μέρκελ. Δεδομένου ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα εκλεγεί πρόεδρος της Μπούντεσταγκ στις 24 Οκτωβρίου, αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών ο υπουργός Καγκελαρίας Πέτερ Αλτμάγερ. Είναι το δεξί χέρι της, ένα είδος «πολυεργαλείου» της Μέρκελ και ως υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών θα χειριστεί για λογαριασμό της την κρίσιμη περίοδο μέχρι τον Ιανουάριο που αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντά της η νέα κυβέρνηση. Οι τελευταίες εμφανίσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως υπουργού Οικονομικών θα είναι η επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup και η φθινοπωρινή σύνοδος του ΔΝΤ.
Η Ανατολική Ευρώπη
Στην Ευρώπη η Μέρκελ έχει πλέον με πρόεδρο το Μακρόν στο Παρίσι έναν συμπαίκτη ο οποίος διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταρρύθμιση της ΕΕ τερματίζοντας την απόλυτη κυριαρχία της. Η ευρωπαϊκή πολιτική θα περνάει από την ίδια τη Μέρκελ, η οποία ενδιαφέρεται σφόδρα να διατηρήσει το ευρωπαϊκό της προφίλ. «Προτεραιότητα της Γερμανίας για πολιτικούς, οικονομικούς λόγους, όπως και για ζητήματα ασφαλείας θα παραμείνει η στενότερη δυνατή ενσωμάτωση της ΕΕ κυρίως σε αυτή τη συγκυρία του Brexit», λέει η Ντανιέλα Σβαρτς από το ίδρυμα Γερμανική Εταιρεία Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP). Η δυναμική που αναμένεται στον γαλλογερμανικό άξονα είναι «ένα παράθυρο που ανοίγει», αλλά η σύμπλευση Γερμανίας και Γαλλίας «δεν θα είναι εύκολη υπόθεση». Στα ζητήματα του ευρώ που βρίσκονται ψηλά στη μεταρρυθμιστική ατζέντα του Μακρόν, η Σβαρτς διαπιστώνει ότι «συνεχίζουν να υπάρχουν βασικές διαφορές μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού στην προσέγγιση για την περαιτέρω εξέλιξη της ευρωζώνης».
Ο γεωγραφικός και πολιτικός ρόλος της Γερμανίας θα καθορίσει επίσης τις επιλογές της γερμανικής κυβέρνησης. Για να μη δοθεί η εντύπωση ενός «γαλλογερμανικού διευθυντηρίου» με την επανεκίννηση του γαλλογερμανικού άξονα, το Βερολίνο θα δίνει βάρος στο σύνολο της ΕΕ και όχι μόνον στην ευρωζώνη. «Για τη γερμανική κυβέρνηση δεν υπάρχει μόνο το βλέμμα προς το Παρίσι, αλλά και προς την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη», σημειώνει η Σβαρτς. Επιδίωξη του Βερολίνου είναι να πετύχει ταυτόχρονα συναινέσεις σε διάφορα πεδία πολιτικής και σε ομάδες χωρών για να διασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή αποδοχή. Το ποιες δυσκολίες θα χρειαστεί να ξεπεραστούν φαίνεται μόνο από το παράδειγμα της Πολωνίας, η οποία αντιστέκεται σθεναρά στην εμβάθυνση της ευρωζώνης επειδή φοβάται ότι θα αποκοπούν οριστικά οι υπόλοιπες χώρες.
Η ακροδεξιά απειλή
Η Γερμανία αλλάζει και με την είσοδο της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (ΑfD) στη Βουλή. Το κόμμα αυτό, δημιούργημα της ευρωκρίσης, από το 2013 μέχρι σήμερα ριζοσπαστικοποιείται συνεχώς σε ακροδεξιά κατεύθυνση· πριν την προσφυγική κρίση ο ιδεολογικός ηγέτης του Αλεξάντερ Γκάουλαντ χαρακτήριζε την αντιισλαμική κίνηση PEGIDA «φυσικό σύμμαχο» του AfD, επισημαίνει ο πολιτολόγος Χάιο Φούνκε. Η ακροδεξιά ομάδα των Γκάουλαντ και Φράουκε Πέτρι εκδίωξε το 2015 τον ιδρυτή του κόμματος, οικονομολόγο Μπερντ Λούκε. Την ίδια τύχη είχε και η Φράουκε Πέτρι τον Απρίλιο του 2017, που παραγκωνίστηκε από τους Γκάουλαντ και Αλις Βάιντελ.
«Η σημερινή ηγεσία του κόμματος είναι ακροδεξιά και εν μέρει ρατσιστική. Τώρα ηγείται και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Με την επεισοδιακή αποχώρηση της Πέτρι από το κόμμα έγινε πλέον σε όλους σαφές», λέει ο Φούνκε . «Οποιος λοιπόν χαρακτηρίζει την ηγεσία αυτού του κόμματος συντηρητική δεξιά και όχι ακροδεξιά υποβαθμίζει επικίνδυνα το πρόβλημα», προσθέτει. Θα πετύχει ο στρατηγικός στόχος της Εναλλακτικής να υποκαταστήσει τη Χριστιανική Ενωση όπως στην Αυστρία ο ακροδεξιός Χάιντερ το Λαϊκό Κόμμα; «Οχι, ο στόχος αυτός είναι ανέφικτος στη Γερμανία», λέει ο Φούνκε, το AfD έχει απέναντί του το μέτωπο του 85% των Γερμανών. Αλλά οι προκλήσεις τους θα γίνονται πλέον και από το βήμα της Μπούντεσταγκ.
