Ετσι λεγόταν το περίφημο βιβλίο του Τζορτζ Οργουελ, όπου ο βρετανός συγγραφέας περιέγραφε τις εμπειρίες του από την επαναστατημένη Βαρκελώνη το 1937, εν μέσω εμφύλιου πολέμου. Πολύς κόσμος αναφέρεται αυτές τις μέρες, ογδόντα χρόνια μετά, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε αυτό ακριβώς το βίαιο παρελθόν της Καταλωνίας· στο γεγονός, για παράδειγμα, πως την τελευταία φορά που ανακηρύχθηκε μονομερώς η καταλανική ανεξαρτησία, το 1934 από τον Λουίς Κομπάνς, κατέληξε πολύ άσχημα –δίνοντας εν μέρει την αφορμή στους στρατιωτικούς να πάρουν τα όπλα ενάντια στην ισπανική δημοκρατία, εκτελώντας τον ίδιο το 1940. Δεν έλειψαν βεβαίως οι αναφορές στο παρελθόν ούτε από τον σημερινό συντηρητικό ηγέτη της Καταλωνίας Κάρλες Πουιτζντεμόν, ο οποίος κατηγόρησε τον ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι πως με την άρνησή του να εγκρίνει το αμφιλεγόμενο καταλανικό δημοψήφισμα λειτουργεί ως άγρυπνος φύλακας του τάφου του Φράνκο στο Valle de los Caídos.
Το σίγουρο είναι πως είναι η πρώτη φορά από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 που η κοινωνία των πολιτών στην Καταλωνία αντιδρά με τόση αποφασιστικότητα απέναντι σε αυτό που θεωρεί κρατική περιστολή των δημοκρατικών της δικαιωμάτων από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης, που αυτόματα θυμίζει το τραυματικό παρελθόν. Οι σημερινές εικόνες με ισπανούς (και όχι καταλανούς) αστυνομικούς να βιαιοπραγούν πάνω σε συνταξιούχους που περίμεναν υπομονετικά στην ουρά για να ψηφίσουν, κατάσχοντας παράλληλα κάλπες ήδη γεμάτες, ενεργοποιεί αυτές ακριβώς τις μνήμες. Λίγη σημασία έχει γι’ αυτόν τον κόσμο το κατά πόσο το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία ήταν αμφίβολης νομιμότητας· η συναισθηματική του νομιμοποίηση απέναντι σε μια κεντρική κυβέρνηση που θεωρούν παραδοσιακά άδικη και καταπιεστική είναι αυτό που μετράει πάνω απ’ όλα. Αυτές οι εικόνες λειτουργούν πολλαπλασιαστικά για την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση ανθρώπων που μέχρι πρόσφατα δήλωναν μετριοπαθείς και θα κατατρέχουν για πολύ καιρό ακόμα την ισπανική κυβέρνηση.
Το Λαϊκό Κόμμα (Partido Popular), στην εξουσία σήμερα, στρουθοκαμήλιζε για χρόνια, αδιαφορώντας για το γεγονός πως το πρόβλημα της Καταλωνίας είναι εξόχως πολιτικό. Είναι χαρακτηριστικό πως μπροστά στις εικόνες χιλιάδων ανθρώπων στους δρόμους που διαδήλωναν ειρηνικά για το δικαίωμά τους στην ψήφο, ο υπουργός Εσωτερικών έκανε λόγο για πολιτική απάτη και κόσμο παραπλανημένο από την τοπική εθνικιστική ολιγαρχία. Την ίδια στιγμή, οι σκληροπυρηνικοί ισπανοί εθνικιστές που υπερασπίζονται την ενότητα της Ισπανίας ζητούν ακόμα πιο σκληρή κρατική παρέμβαση, ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Συντάγματος για ντε φάκτο ακύρωση της αυτονομίας της καταλανικής κυβέρνησης και σύλληψη του για στάση. Είναι άγνωστο πώς θα αντιδράσει η κυβέρνηση απέναντι σε αυτή την πρωτοφανή κρίση, αλλά είναι σίγουρο πως αν θελήσει να συνεχίσει να την αντιμετωπίζει με δικαστικό ή αστυνομικό τρόπο απλά θα βαθύνει παραπάνω την κρίση.
Μένει να δούμε εάν ο Πουιτζντεμόν θα κάνει το απονενοημένο διάβημα, προχωρώντας στη μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας τις επόμενες 48 ώρες, ογδόντα τρία ολόκληρα χρόνια μετά τον Κομπάνς. Κρίσιμο είναι όμως και το πώς θα αντιδράσει η διεθνής κοινότητα (και κυρίως η ΕE) απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και το κατά πόσο θα αποτίνει φόρο τιμής στην Καταλωνία ή όχι.

Ο Κωστής Κορνέτης είναι ερευνητής CONEX – Marie Curie στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Carlos III της Μαδρίτης. Το βιβλίο του «Τα παιδιά της δικτατορίας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
Τελευταία Νέα