Η Ισπανία βυθίστηκε χθες στη χειρότερη συνταγματική κρίση από τη φασιστική απόπειρα πραξικοπήματος του 1981. Η ισπανική αστυνομία και η Guardia Civil χρησιμοποίησαν βία εναντίον πολιτών που ήθελαν να πάρουν μέρος σε ένα δημοψήφισμα. Το ανώτατο δικαστήριο της χώρας είχε χαρακτηρίσει το δημοψήφισμα παράνομο, όμως η καταλανική κυβέρνηση δεν αποδέχθηκε την απόφαση, υποστηρίζοντας ότι το δικαστήριο ελέγχεται από τη συντηρητική κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος.
Τα τελευταία 7 χρόνια ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι αρνείται επίμονα να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την Καταλωνία, που ζητά μια καλύτερη οικονομική συμφωνία με τη Μαδρίτη και περισσότερη αυτονομία. Από τις περιφερειακές εκλογές του 2015 προέκυψε η νίκη ενός συνασπισμού κομμάτων, από τα αριστερά έως τα δεξιά, που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία της Καταλωνίας. Η διενέργεια του χθεσινού δημοψηφίσματος αποφασίσθηκε το καλοκαίρι, αφότου ο Ραχόι αρνήθηκε για τελευταία φορά να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις για τη σχέση μεταξύ Ισπανίας και Καταλωνίας.
Εκτοτε, η ισπανική κυβέρνηση έκανε τα πάντα για να εμποδίσει το δημοψήφισμα. Χιλιάδες αστυνομικοί στάλθηκαν στην Καταλωνία –οι ίδιοι που επιτέθηκαν χθες βίαια «σε έναν ανυπεράσπιστο πληθυσμό» όπως είπε η δήμαρχος της Βαρκελώνης Αντα Κολάου.
Χιλιάδες Καταλανοί συγκεντρώθηκαν έξω από τα εκλογικά τμήματα στις 5 τα χαράματα, τρεις ώρες πριν ανοίξουν. Στις 8, η καταλανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως κάθε πολίτης μπορούσε να ψηφίσει όπου βρίσκεται. Ομως η Guardia Civil μπλοκάρισε τα ψηφιακά δίκτυα που είχαν φτιαχθεί για το δημοψήφισμα και έτσι δεν υπήρχε πρόβαση στους ψηφιακούς εκλογικούς καταλόγους από τα εκλογικά τμήματα. Στις 9 ξεκίνησαν οι επιθέσεις της αστυνομίας σε δεκάδες εκλογικά κέντρα και η βία που καταγράφηκε σε τόσες φωτογραφίες και βίντεο.
Αυτή η βίαιη αστυνομική επίθεση με πλαστικές σφαίρες και κλομπ εναντίον ανθρώπων κάθε ηλικίας που δεν προέβαλαν καμία αντίσταση ήταν μια υπερβολική αντίδραση που θα χειροτερεύσει τις διαφορές μεταξύ Ισπανίας και Καταλωνίας. Η ατμόσφαιρα ήταν τόσο τεταμένη που η Μπαρτσελόνα αποφάσισε να παίξει εναντίον της Λας Πάλμας κεκλεισμένων των θυρών σε ένα άδειο Καμπ Νου. Πάντως, το απόγευμα η ψηφοφορία συνεχίσθηκε στα περισσότερα εκλογικά κέντρα, όμως κανείς δεν γνωρίζει πώς θα γίνει η καταμέτρηση των ψήφων.
Σε κάθε περίπτωση, η Καταλωνία επέδειξε αποφασιστικότητα στον δρόμο της αναζήτησης ενός ειρηνικού δρόμου για αυτοδιάθεση και θα είναι ανόητο εάν ο Ραχόι δεν ανοίξει επιτέλους αυτό τον πολυαναμενόμενο διάλογο. Είναι ξεκάθαρο για πολλούς Καταλανούς και πολλούς Ισπανούς ότι η συνταγματική συμφωνία που έγινε το 1978, ώστε να επιτευχθεί μια ήρεμη μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία, χρειάζεται ανανέωση. Και είναι ξεκάθαρο ότι η Ισπανία θα πρέπει να μεταβληθεί σε ομοσπονδία, μέσα στην οποία θα αναγνωρίζεται το καταλανικό έθνος. Αυτή είναι η μοναδική ελπίδα για να παραμείνει ενιαία η Ισπανία.

O Χαβιέρ Μας ντε Χαχάς είναι αρθρογράφος της μεγαλύτερης καταλανικής εφημερίδας «La Vanguardia». To άρθρο του γράφτηκε αποκλειστικά για «ΤΑ ΝΕΑ»