Μια Ευρώπη ανάμεσα στην αναστάτωση, την αμηχανία και την έκπληξη είναι αυτή που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην Ισπανία –συναισθήματα που αποτυπώνονται ανάγλυφα στις δηλώσεις των πολιτικών της ηγετών. Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ, για παράδειγμα, ζήτησε την έναρξη πολιτικού διαλόγου στην Ισπανία και έγραψε στο twitter: «Η βία δεν μπορεί ποτέ να είναι η απάντηση!». Η σκωτσέζα πρωθυπουργός Νίκολα Στέρτζον, υπέρμαχος και η ίδια ενός δημοψηφίσματος στη χώρα της, δήλωσε: «Ασχέτως των απόψεων για την ανεξαρτησία, θα πρέπει όλοι να καταδικάσουμε τις σκηνές που είδαμε».
«Η αστυνομική βία εις βάρος πολιτών στην Καταλωνία είναι σοκαριστική. Η ισπανική κυβέρνηση πρέπει να βάλει άμεσα τέλος» ανέφερε από την πλευρά του ο επικεφαλής των Εργατικών στη Βρετανία Τζέρεμι Κόρμπιν. Ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας Μίροσλαβ Τσεράρ είπε ότι «ανησυχεί ιδιαίτερα» για την κατάσταση. «Προτρέπουμε σε πολιτικό διάλογο, έννομη τάξη και ειρηνικές λύσεις» σημείωσε. Και ο Γκι Φέρχοφστατ, επικεφαλής των Φιλελευθέρων στο Ευρωκοινοβούλιο, καταδίκασε με «κατηγορηματικό τρόπο» ό,τι συνέβη στην Καταλωνία.
«Από τη μια πλευρά, τα αποσχιστικά κόμματα προχώρησαν με το λεγόμενο δημοψήφισμα το οποίο απαγορεύτηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο κι ενώ γνώριζαν πολύ καλά ότι μόνο μια μειοψηφία θα συμμετείχε στη διαδικασία και ότι το 60% των Καταλανών είναι εναντίον της διαίρεσης. Από την άλλη πλευρά, ακόμη κι αν βασίζεται σε δικαστικές αποφάσεις, έχουμε τη χρήση μιας δυσανάλογης βίας» δήλωσε ο Φέρχοφστατ. «Στην Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθούμε να βρούμε λύσεις μέσω του πολιτικού διαλόγου και με σεβασμό στη συνταγματική τάξη. Ηρθε η ώρα της αποκλιμάκωσης. Ο μοναδικός δρόμος είναι μια διαπραγμάτευση με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης και της αντιπολίτευσης του καταλανικού Κοινοβουλίου, η οποία θα γίνει με γνώμονα τον σεβασμό στη συνταγματική τάξη της χώρας» πρόσθεσε.
Ο Μαριάνο Ραχόι είχε διαβεβαιώσει τους εταίρους του ότι το δημοψήφισμα δεν θα γινόταν. Και αν η απουσία του ισπανού πρωθυπουργού από τη Σύνοδο Κορυφής του Ταλίν είχε ενοχλήσει πολλούς από αυτούς, υπήρχε τουλάχιστον ένας ευρωπαίος ηγέτης που τον δικαιολόγησε. Ηταν ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. «Γνωρίζω πολύ καλά τον Μαριάνο Ραχόι» είχε πει στη Σύνοδο. «Ξέρω ότι χειρίζεται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις εσωτερικές υποθέσεις της Ισπανίας. Εχω εμπιστοσύνη στην αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί τα συμφέροντα ολόκληρης της Ισπανίας». Αυτός ο καμβάς συναισθημάτων και απόψεων δεν διαμορφώνεται μόνο από τα τεκταινόμενα στην πιο πλούσια περιφέρεια της Ιβηρικής Χερσονήσου. Διαμορφώνεται και από τον αντίκτυπο που έχει το καταλανικό ζήτημα στην Ευρώπη. Οπως σημειώνει ο ιταλός αναλυτής Αντόνιο Πολίτο, τα αιτήματα της ανεξαρτησίας που διατυπώνονται στην Ισπανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στο Βέλγιο οφείλουν παραδόξως την ύπαρξή τους στην επιτυχία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. «Ελάχιστοι Καταλανοί, Σκωτσέζοι ή Φλαμανδοί θα τολμούσαν να βγουν στον μεγάλο κόσμο με το διαβατήριο και την αγορά που θα τους προσέφερε η μικρή πατρίδα τους» σημειώνει στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα». «Το κάνουν επειδή αισθάνονται ασφαλείς κάτω από το προστατευτικό κέλυφος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Καθόλου τυχαία, σχεδόν όλα τα αποσχιστικά κινήματα είναι φιλευρωπαϊκά: προτιμούν να μοιράζονται την κυριαρχία τους με τις Βρυξέλλες παρά με τους παλιούς κατακτητές τους».
Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ενωση διακατέχεται από ένα φεντεραλιστικό πνεύμα που δεν της επιτρέπει να καταδικάσει ανοικτά τους οπαδούς της ανεξαρτησίας. Ακόμη χειρότερα, πρόκειται για ένα δράμα με μια παράμετρο που μοιάζει κάπως με γρίφο και ο ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Θέρκας είχε θέσει ως εξής: «Το δημοψήφισμα είναι μια επίθεση στη δημοκρατία στο όνομα της δημοκρατίας». Κι έτσι, το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα: αυτή είναι μια υπόθεση με πολλούς χαμένους και κανέναν νικητή.
