Το κραχ στα φετινά φορολογικά έσοδα το οποίο αποκαλύπτει το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2018, φέρνει σε πρώτο πλάνο τον κίνδυνο πρόσθετων μέτρων το επόμενο έτος. Οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα 3,57% του ΑΕΠ με ρυθμό ανάπτυξης 2,4% το 2018, κινδυνεύουν να μετατραπούν σε ανεδαφικές εκτιμήσεις εάν δεν συντρέξει μια σειρά προϋποθέσεων. Το προσχέδιο συντάχθηκε με ιδανικές παραδοχές: όλα θα κυλήσουν ομαλά με τις επικείμενες αξιολογήσεις, οι οποίες θα οδηγήσουν σε έξοδο της Ελλάδας από το Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018, θα μεσολαβήσει ομαλή επιστροφή της χώρας στις διεθνείς αγορές, θα εφαρμοστούν τα μέτρα για το χρέος και θα επικρατήσουν ομαλές συνθήκες στο διεθνές γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.
Τα ορόσημα αυτά περιγράφονται αναλυτικά στο προσχέδιο του προϋπολογισμού με την επισήμανση ότι η επαλήθευση των τρεχουσών εκτιμήσεων για το 2018 εξαρτάται από την ικανοποίησή τους. Αν κάτι στραβώσει, οι προβλέψεις τινάζονται στον αέρα και το σενάριο αυτό καθόλου δεν μπορεί να αποκλειστεί όταν η τρίτη αξιολόγηση δεν έχει καν ξεκινήσει και τα εμπόδια (από το Ελληνικό έως τις πωλήσεις μονάδων της ΔΕΗ και από τον επανυπολογισμό των συντάξεων έως το μαχαίρι στα επιδόματα, με άγνωστο Χ τη στάση του ΔΝΤ) για την ομαλή ολοκλήρωσή της έως το τέλος του έτους, περισσεύουν. Πόσω μάλλον για την έξοδο της Ελλάδας από το Μνημόνιο.

Η ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ. Κι αν στα μέτωπα αυτά η αβεβαιότητα αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τα μέσα τα οποία στηρίζουν το φετινό πρωτογενές πλεόνασμα παρά την υστέρηση των καθαρών εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού κατά 1,860 δισ. ευρώ.
Οι εκτιμήσεις του προσχεδίου αποκαλύπτουν ότι το «βουνό» των άμεσων φόρων έσπασε τα όρια αντοχής των φορολογουμένων. Το 2017 τέθηκαν σε πρακτική εφαρμογή μέτρα (μείωση αφορολογήτου, αύξηση εισφοράς αλληλεγγύης, αύξηση προκαταβολών φόρου) αύξησης των εσόδων από άμεσους φόρους κατά 1 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Μόνο από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων τα έσοδα θα είναι τελικά χαμηλότερα κατά 945 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο, ενώ στους έμμεσους φόρους, όπου οι εισπράξεις προβλέπονται αυξημένες κατά 381 εκατ. ευρώ, την παρτίδα έσωσε ΦΠΑ ύψους 296 εκατ. ευρώ από την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων. Το τσουνάμι στους έμμεσους φόρους –αν και υποπολαπλάσια σε σχέση με τους στόχους –εισπρακτικά απέδωσε. Η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί κατά πάσα πιθανότητα στην αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος.
Η ψαλίδα πάντως ανάμεσα σε άμεσους (20,775 δισ. ευρώ το 2018 έναντι εκτίμησης 21,453 δισ. ευρώ) και έμμεσους φόρους (27,652 δισ. ευρώ το 2018 έναντι αρχικής εκτίμησης 27,502 δισ. ευρώ) έχει ανοίξει σε πρωτοφανή επίπεδα. Το 2018 ο προϋπολογισμός ζητά πρόσθετα έσοδα ύψους 955 εκατ. ευρώ από τις τσέπες των φορολογουμένων υπό μορφήν άμεσων και έμμεσων φόρων.

ΤΟ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προβλέπει πως ο προϋπολογισμός θα εμφανίσει και φέτος υπερπλεόνασμα (2,21% του ΑΕΠ έναντι στόχου 1,75%). Η κυβέρνηση τάζει ήδη διανομή κοινωνικού μερίσματος στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν θα έχει στη διάθεσή της τα πλήρη στοιχεία –και όχι εκτιμήσεις –για την εκτέλεση του προϋπολογισμού έως και τον Νοέμβριο.
Η τρύπα στα φορολογικά έσοδα δεν θα κλείσει, αλλά οι επιπτώσεις στο πλεόνασμα προβλέπεται πως θα εξουδετερωθούν.
Μέρος της υστέρησης στα έσοδα καλύπτει η προβλεπόμενη και πάλι υποεκτέλεση των δαπανών (περίπου 600 εκατ. ευρώ), αλλά η πλέον καθοριστική συμβολή έρχεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης σε ταμειακή βάση εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν πλεόνασμα 634 εκατ. ευρώ, όταν είχε προϋπολογιστεί έλλειμμα 1,314 δισ. ευρώ, με ανάλογες διαφοροποιήσεις και σε δημοσιονομική βάση. Η εξήγηση είναι απλή: οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών πήραν φωτιά και αυξήθηκαν πέραν του αναμενομένου, ενώ η συνταξιοδοτική δαπάνη ήταν σημαντικά μειωμένη «λόγω της αναθεώρησης του αριθμού των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης βάσει εκκαθάρισης στοιχείων του νεοσύστατου ΕΦΚΑ».
Αν δεν υπήρχαν τα ασφαλιστικά ταμεία, το story του πρωτογενούς πλεονάσματος θα είχε καταρρεύσει. Σε αντίστοιχο άλμα (πλεόνασμα 1,519 δισ. ευρώ έναντι εκτίμησης μεσοπρόθεσμου για 128 εκατ. ευρώ) στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό και το πρωτογενές πλεόνασμα του επόμενου έτους.

ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ. Νέα μέτρα προς το παρόν δεν προβλέπονται στον προϋπολογισμό του επόμενου έτους. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα αυξηθούν οι επιβαρύνσεις. Μια σειρά από ήδη ψηφισμένα μέτρα θα έρθουν από τις αρχές του 2018 να υπενθυμίσουν ότι ο Γολγοθάς των φόρων είναι μακράς διαρκείας. Μικρές μειώσεις στους μισθούς και τις συντάξεις θα φέρει η προβλεπόμενη κατάργηση της έκπτωσης 1,5% κατά τον υπολογισμό της μηνιαίας παρακράτησης φόρου, ενώ η κατάργηση της έκπτωσης ιατρικών δαπανών κατά τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος θα φουσκώσει κι άλλο τα εκκαθαριστικά. Από τις αρχές του έτους άλλωστε ενεργοποιείται το τέλος διανυκτέρευσης σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία (από 0,5 έως και 4 ευρώ), ενώ προβλέπεται –αν δεν υπάρξει αναβολή –η κατάργηση της έκπτωσης 30% στους συντελεστές ΦΠΑ σε 32 νησιά του ΒΑ Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, καθώς και η επιβολή φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Ο κατάλογος ενδέχεται να διευρυνθεί καταλυτικά, ανάλογα με τη στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Τελευταία Νέα