Οι 2,26 εκατομμύρια Καταλανοί που πήραν μέρος στο δημοψήφισμα (τάχθηκαν σε ποσοστό 90% υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας) και η διεθνής εικόνα της Ισπανίας που αμαυρώθηκε από την ωμή βία που χρησιμοποίησε η αστυνομία την Κυριακή διαμορφώνουν ένα νέο κλίμα στη χώρα της Ιβηρικής. Ο ηγέτης της Καταλωνίας ζήτησε διεθνή μεσολάβηση για να επιλυθεί η αντιπαράθεση με τη Μαδρίτη. Εκκληση για διάλογο έκανε και η Κομισιόν προτρέποντας την ισπανική κυβέρνηση να συνομιλήσει με τους καταλανούς αυτονομιστές.
Οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να διατηρήσουν την ισορροπία στη δύσκολη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Ισπανία, καθώς αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο για τη σταθερότητα στη χώρα, αλλά και σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Στην ανακοίνωση της Κομισιόν εκφράζεται εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι να χειριστεί αυτό το «εσωτερικό θέμα», γίνεται αναφορά στο «παράνομο δημοψήφισμα» και παράλληλα υπενθύμιση στη Μαδρίτη ότι πρέπει να σεβαστεί τα βασικά δικαιώματα των πολιτών και υπάρχει προτροπή για διάλογο προκειμένου να διατηρηθεί η ενότητα. «Καλούμε όλα τα μέρη να περάσουν πολύ γρήγορα από την αντιπαράθεση στον διάλογο. Η βία δεν μπορεί να αποτελεί εργαλείο πολιτικής» ανέφερε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς, λίγο πριν ο πρόεδρος της Καταλωνίας Κάρλες Πουιτζντεμόν ζητήσει την ευρωπαϊκή μεσολάβηση. Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Ραχόι, δεν έγινε όμως γνωστό εάν η ΕΕ θα αναλάβει διαμεσολαβητική πρωτοβουλία.
Η μεγαλύτερη συνταγματική κρίση στην Ισπανία εδώ και δεκαετίες έχει προκαλέσει φόβους για μακρά πολιτική αστάθεια στην πιο πλούσια περιοχή της, την Καταλωνία, και η βίαιη καταστολή του δημοψηφίσματος έχει απομακρύνει ακόμα περισσότερο την Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη. Η κρίση θα βαθύνει περαιτέρω εάν το τοπικό καταλανικό Κοινοβούλιο χρησιμοποιήσει την ψηφοφορία ως βάση για μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας. «Δεν είναι εσωτερικό θέμα», δήλωσε ο Πουιτζντεμόν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Τόνισε ότι «είναι προφανές πως χρειαζόμαστε μεσολάβηση» και πρόσθεσε: «Δεν θέλουμε μια τραυματική απόσχιση. Θα θέλαμε μια νέου είδους κατανόηση με το ισπανικό κράτος». Πρόσθεσε ότι η Βαρκελώνη θα αρχίσει νομικές διαδικασίες εναντίον όσων ευθύνονται για τα βίαια επεισόδια της Κυριακής και απαίτησε από τη Μαδρίτη να αποσύρει την ισπανική αστυνομία από την περιοχή.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ήδη έχουν αρχίσει να μιλούν για τη μετατροπή της Ισπανίας σε ομοσπονδία, όπου κάθε «κρατίδιο» θα έχει αυξημένη αυτονομία –κάτι όμως που δεν θέλει να ακούσει η Μαδρίτη. Ο Πουιτζντεμόν, που προχώρησε στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος παρ’ ότι το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας το είχε χαρακτηρίσει «παράνομο», μπορεί να έκανε λόγο για συνομιλίες, τόνισε όμως ότι η ψηφοφορία ήταν αξιόπιστη και δεσμευτική και πως πρέπει να υλοποιηθεί το αποτέλεσμά της. Οι δηλώσεις του αυτές ανοίγουν τον δρόμο για ανακήρυξη της ανεξαρτησίας ακόμα και τις επόμενες ημέρες –κάτι που σίγουρα δεν θα δεχθεί η κυβέρνηση Ραχόι, η οποία μπορεί να προχωρήσει στην πλήρη κατάργηση της αυτονομίας της Βαρκελώνης. Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι διόλου ειρηνική.
Οι δηλώσεις του Πουιτζντεμόν αποτελούν ευθεία πρόκληση στον Ραχόι, ο οποίος έχει τη συνταγματική ισχύ να καταργήσει την αυτονομία της Καταλωνίας και να τη θέσει υπό κεντρικό έλεγχο. Μάλιστα ο υπουργός Δικαιοσύνης Ραφαέλ Κατάλα προειδοποίησε ότι η Ισπανία θα χρησιμοποιήσει αυτή τη δυνατότητα εάν το καταλανικό Κοινοβούλιο ανακηρύξει την ανεξαρτησία της περιοχής. Ομως τα πράγματα δεν είναι εύκολα για τον Ραχόι, ο οποίος έπειτα από δύο εκλογικές μάχες που δεν έδωσαν ξεκάθαρο αποτέλεσμα, είναι επικεφαλής κυβέρνησης μειοψηφίας. Μάλιστα στηρίζεται στους βάσκους εθνικιστές, οι οποίοι δεν βλέπουν με καλό μάτι την αστυνομική καταστολή του δημοψηφίσματος. Η κυβέρνηση εγκατέλειψε τα σχέδιά της να παρουσιάσει το νομοσχέδιο για τους φόρους και τις δαπάνες του 2018 στο Κοινοβούλιο αυτή την εβδομάδα, λέγοντας ότι δεν διαθέτει τις απαραίτητες ψήφους. Αυτό δείχνει πόσο ευαίσθητη είναι η κατάσταση και τονίζει την αδυναμία της κυβέρνησης μειοψηφίας του Ραχόι. Βέβαια, η αντιπαράθεση με την Καταλωνία μπορεί να βρει απήχηση στη συντηρητική βάση του Λαϊκού Κόμματος, που επιθυμεί σκληρή στάση απέναντι στην Βαρκελώνη.
