Πάντα θα βρίσκουμε λόγους για να συνεχίζουμε να τρέχουμε: μια νέα μελέτη σε ποντίκια διαπιστώνει ότι η σωματική άσκηση όχι μόνο αυξάνει τον αριθμό των νέων νευρώνων στον εγκέφαλο, αλλά επίσης αλλάζει το σχήμα και τη λειτουργία αυτών των κυττάρων, με τρόπους που μπορεί να βελτιώνουν τη μνήμη και να καθυστερούν την εμφάνιση της άνοιας.
Στα περισσότερα ζώα και στους ανθρώπους ο εγκέφαλος είναι ένα δυναμικό όργανο στο οποίο δημιουργούνται νέοι νευρώνες και συνάψεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, ειδικά στις περιοχές που σχετίζονται με τη μνήμη και τη σκέψη. Αυτή η διαδικασία δημιουργίας νέων νευρώνων, που ονομάζεται νευρογένεση, μπορεί να μεταβληθεί από τον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής δραστηριότητας. Πολλές μελέτες σε τρωκτικά έχουν δείξει πως η άσκηση διπλασιάζει ή και τριπλασιάζει τον αριθμό των νέων κυττάρων που παράγονται σε εγκέφαλο ενήλικων ζώων, σε σύγκριση με τους εγκεφάλους των ζώων που δεν ασκούνταν.
Οι επιστήμονες, λοιπόν, στο Εργαστήριο Νευροεπιστημών του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση, εξέτασαν πώς το τρέξιμο μεταβάλλει τον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά των εργαστηριακών ζώων. Πέρυσι, αναφέρουν οι «New York Times», διαπίστωσαν για πρώτη φορά ότι τα νεαρά κύτταρα εγκεφάλου σε ενήλικα ποντίκια που πέρασαν έναν μήνα με τροχούς στα κλουβιά τους τους φαινόταν να διαφέρουν από εκείνα των ζώων που δεν έτρεχαν. Για το πείραμα, οι επιστήμονες έκαναν έγχυση ενός τροποποιημένου εμβολίου κατά της λύσσας στα ζώα. Επειτα, κατέγραψαν τις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων και ανακάλυψαν ότι σε σύγκριση με τα εγκεφαλικά κύτταρα των μη δραστήριων ζώων, οι νεογέννητοι νευρώνες των «τρεχάτων» ποντικών είχαν όλο και περισσότερους δενδρίτες, προεξοχές, δηλαδή που συνδέουν τα κύτταρα. Επίσης, διαπίστωσαν ότι περισσότερες από αυτές τις συνδέσεις οδηγούσαν σε τμήματα του εγκεφάλου που είναι σημαντικά για τη χωρική μνήμη, η οποία είναι κάτι σαν «εσωτερικός» χάρτης που καταγράφει π.χ. το περιβάλλον και τον προσανατολισμό. Αυτός ο τύπος μνήμης συχνά μειώνεται στα αρχικά στάδια της άνοιας στον άνθρωπο.
Τι σημαίνουν αυτές οι διαφορές στη δομή και τη σύνδεση των κυττάρων για τη λειτουργία του εγκεφάλου παραμένει αβέβαιο, λέει η βασική ερευνήτρια Ενριέτ φον Πράαγκ. «Δεν ξέρουμε εάν τα ποντίκια που τρέχουν σκέφτονται και θυμούνται διαφορετικά από αυτά που δεν ήταν δραστήρια το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας». Ωστόσο, η παρούσα μελέτη παρέχει περισσότερα στοιχεία ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα που παράγονται υπό «δρομικές» συνθήκες δεν είναι μόνο ποσοτικά, αλλά ποιοτικά διαφορετικά και πως αυτές οι διαφορές είναι εμφανείς πολύ σύντομα μετά την έναρξη της άσκησης.
Ισως το πιο σημαντικό είναι πως τα νέα κύτταρα του εγκεφάλου στους δρομείς τείνουν να ενσωματώνονται και να «συμμαζεύουν» τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την πρόωρη απώλεια μνήμης και την άνοια, προσθέτει η ερευνήτρια. Φυσικά, τα ποντίκια δεν είναι άνθρωποι, καταλήγουν οι «New York Times». Εστω και θεωρητικά όμως, τα αποτελέσματα του τρεξίματος στον ανθρώπινο εγκέφαλο δείχνουν ενθαρρυντικά.
