Αναζήτηση
1. Τι προβλέπει ο νόμος;
«Η διεθνής νομοθεσία προβλέπει ότι κράτος γίνεσαι όταν σε αναγνωρίσουν άλλα κράτη» εξηγεί η Αννα Στίλτς, καθηγήτρια Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. «Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση θεωρείται ότι δεν αφορά μειονότητες μέσα σε κράτος. Είναι κοινά αποδεκτό ότι αφορά άτομα που βρίσκονται σε αποικίες, άτομα που ζουν σε συνθήκες απαρτχάιντ ή όσους βρίσκονται υπό στρατιωτική κατοχή». Η ιδέα της αυτοδιάθεσης καλλιεργήθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον πριν από έναν αιώνα ως απάντηση στην επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσία και εντάχθηκε στο καταστατικό του ΟΗΕ το 1945. Οι συμφωνίες του ΟΗΕ που ακολούθησαν διευκρίνισαν ότι αφορά τα εσωτερικά χωρών.
2. Τι αποτελεί «αναγνώριση»;
Δεν υπάρχουν κάποιοι κανόνες σχετικά με το πόσες χώρες απαιτούνται να αναγνωρίσουν ένα κράτος, ώστε να του προσδώσουν διεθνή νομιμότητα. Η Ταϊβάν δεν αναγνωρίζεται από όλους, όμως λειτουργεί ανεξάρτητα από την Κίνα. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώρισε την Παλαιστίνη ως κράτος παρατηρητή το 2012, επιτρέποντας έτσι τη συμμετοχή της σε διεθνής θεσμούς όπως η Ιντερπόλ. Ομως άλλες χώρες –κυρίως το Ισραήλ και οι ΗΠΑ –δεν την αναγνωρίζουν και έτσι παλεύει να λειτουργήσει ανεξάρτητα.
3. Τι είναι κράτος;
Η Συνθήκη του Μοντεβίδεο του 1933 ορίζει τέσσερα κριτήρια: ενεργή κυβέρνηση, πληθυσμό, έλεγχο μιας περιοχής και την ικανότητα να διατηρεί σχέσεις με άλλα κράτη. Ομως δεν αρκούν αυτά. Για παράδειγμα, εξηγεί η Στιλτς, η Σομαλιλάνδη έχει νόμισμα, εδάφη και κυβέρνηση, όμως δεν αναγνωρίζεται ως κράτος.
4. Πώς κερδίζεται η ανεξαρτησία πρακτικά;
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991, αρκετές νέες χώρες δημιουργήθηκαν από τις στάχτες του πολέμου, όπως στη Γιουγκοσλαβία. Στο Νότιο Σουδάν και το Ανατολικό Τιμόρ η διεθνής κοινότητα ενέκρινε δημοψηφίσματα για την αυτοδιάθεση με την ελπίδα να επικρατήσει ειρήνη έπειτα από δεκαετίες πολέμου. Η βαριά σκιά του εμφυλίου στη Γιουγκοσλαβία εξασφάλισε ένα βελούδινο διαζύγιο της Τσεχίας από τη Σλοβακία. Ομως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού της πρώην Τσεχοσλοβακίας επιθυμούσε να παραμείνει η χώρα ενωμένη. Αποσχιστές στη Σκωτία και στο Κεμπέκ πραγματοποίησαν δημοψηφίσματα έπειτα από χρόνια πολιτικής εκστρατείας, όμως και στις δύο περιπτώσεις έχασαν με μικρή διαφορά. Και στις δύο περιπτώσεις παραχωρήθηκε μεγαλύτερη αυτονομία.
Αλλα δημοψηφίσματα δεν αναγνωρίσθηκαν, όπως εκείνο στην Κριμαία για να αποσχισθεί από την Ουκρανία και τον περασμένο μήνα των Κούρδων του Ιράκ.
Το Κόσοβο μονομερώς ανακήρυξε την απόσχισή του το 2008 από τη Σερβία, η οποία προσέφυγε στο δικαστήριο για να την εμποδίσει. Το Διεθνές Δικαστήριο αποφάσισε ότι «ο διεθνής νόμος δεν περιέχει εφαρμόσιμη απαγόρευση ανακήρυξης ανεξαρτησίας», αν και ένας δικαστής που διαφώνησε ανέφερε ότι δημιουργεί «ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο».
