Τα αυτοκίνητα μποτιλιαρισμένα στο φανάρι της Λεωφόρου ΝΑΤΟ, όπως κάθε μέρα νωρίς το πρωί. Τα λεωφορεία κατεβάζουν τους βιομηχανικούς εργάτες λίγα μέτρα πιο κάτω. Η φωτιά στα φουγάρα της Χαλυβουργικής καίει ασταμάτητα. Η μυρωδιά από τα διυλιστήρια καίει τα ρουθούνια.
Είμαστε στην καρδιά της μεγαλύτερης πεδιάδας της Δυτικής Αττικής. Στο Θριάσιο Πεδίο που κάποτε η εύφορη γη του τάιζε όλο το Λεκανοπέδιο, σήμερα έχει συγκεντρωθεί το 40% της βαριάς βιομηχανίας όλης της χώρας. Εικοσι τέσσερις από τις πιο ρυπογόνες βιομηχανικές μονάδες υψηλού κινδύνου που υπάγονται στην οδηγία Sevezo (η οποία καθορίζει όρους και μέτρα για την αντιμετώπιση κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή μονάδες, λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών) έχουν εγκατασταθεί εδώ. Οι 19 στον Ασπρόπυργο.
45.000 ψυχές ζουν σήμερα στον Ασπρόπυργο, την πολυπληθέστερη πόλη του Θριάσιου Πεδίου. Ξεχασμένοι από όλους. Δήμος και Περιφέρεια οχυρωμένοι πίσω από τη σύγκρουση αρμοδιοτήτων ακόμη και για τα αυτονόητα και η Πολιτεία απούσα.
Κάτι η διαπλοκή σε κάθε επίπεδο, κάτι τα μεγάλα συμφέροντα που συνωστίζονται στην περιοχή, έχουν μετατρέψει τον Ασπρόπυργο σε μια πόλη όπου όλα επιτρέπονται. Με την ασυδοσία να οργιάζει.
Στον Ασπρόπυργο υπάρχει μια περιοχή που οι ντόπιοι τη λένε «αχαρακτήριστη» και μας εξηγούν το γιατί: « Εδώ μπορείς να βρεις τα πάντα. Από ένα κουτί σπίρτα μέχρι ένα F16». Εμείς πάντως είδαμε και εργοστάσιο χτισμένο κυριολεκτικά μέσα σε ποτάμι (του Αγίου Γεωργίου) που έχει στερέψει φυσικά.
Μια τοξική βόμβα
Χημικά απόβλητα και μπάζα ρίχνει ο καθένας όπου θέλει. Επιχειρήσεις χωρίς άδεια, επιχειρήσεις – βιτρίνα για παράνομα σκραπατζίδικα ξεφυτρώνουν από το πουθενά.
Δίπλα στο χωράφι που φυτεύει ο γεωργός μαρούλια, στον παραπόταμο του Αγίου Γεωργίου, χύνονται τα απόβλητα από επιχειρήσεις βυρσοδεψίας. Στη κοίτη του υπήρχαν έγχρωμα νερά αν και την ημέρα που επισκεφθήκαμε την περιοχή δεν είχε βρέξει. Η ταμπέλα μας προειδοποιεί ότι η διέλευση γίνεται με δική μας ευθύνη. «Ποτάμι της μαύρης ώρας» το ονομάζουν οι ντόπιοι, καθώς με τις βροχές πλημμυρίζει και κινδυνεύουν οι άνθρωποι να πνιγούν.
Είμαστε στο Μούλκι, την καλύτερη περιοχή κάποτε, γιατί είχε νερό και καλλιέργειες. Δίπλα στο κτήμα με τις φιστικιές, υπάρχουν όγκοι από καμένα λάδια και τεράστια κοντέινερς με άγνωστο περιεχόμενο. Χωρίς εξόδους διαφυγής, μεγάλες βιομηχανίες δίπλα δίπλα. Τα Διυλιστήρια , η Χάλυψ και η μεγαλύτερη επιχείρηση τοξικών αποβλήτων, η ΠΟΛΥΕΚΟ ΑΕ. Και πιο δίπλα, γήπεδο ποδοσφαίρου για να παίζουν μπάλα τα παιδιά. Εδώ και το μαντρί με τα πρόβατα ενός κτηνοτρόφου, μιας και η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη αγροτική. Εδώ και το γήπεδο σκοποβολής που έφτιαξαν πρόσφατα. Δίπλα στα πρόβατα.
Οι μάντρες των εργοστασίων φτάνουν χωρίς υπερβολή μέχρι μέσα στις αυλές των σπιτιών. Η ρυμοτομία είναι λέξη άγνωστη. Εκτάσεις καταπατημένες, αυθαίρετη δόμηση, καταυλισμοί, παράγκες, τρώγλες και σκουπίδια . Ολα στον υπερθετικό βαθμό.
Δύο διυλιστήρια, δύο χαλυβουργίες, δυο τσιμεντάδικα, Τιτάν , Χάλυψ, η Πετρογκάζ που γειτνιάζει με τα διυλιστήρια, βιομηχανία πυρομαχικών, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης προϊόντων πετρελαίου, χημικές βιομηχανίες, βιοτεχνίες πλαστικών, επιχειρήσεις logistics. Το ένα εργοστάσιο πάνω στο άλλο. Εάν γίνει ατύχημα;
«Πριν έρθουν οι μεγάλες βιομηχανίες εδώ, μας λέει ο δημοτικός σύμβουλος Αλέξανδρος Τσοκάνης, είχε κατατεθεί επίσημα μελέτη στα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου που έλεγε ότι σε περίπτωση έκρηξης, το Θριάσιο Πεδίο θα εξαϋλωθεί , το Αιγάλεω και το Χαϊδάρι θα εξαϋλωθούν και η μοναδική διαφυγή είναι τα Δερβενοχώρια».
Με έναν προϋπολογισμό 50 – 60 εκατομμυρίων ευρώ, αφού παίρνει αντισταθμιστικά οφέλη από τα εργοστάσια και τον ΧΥΤΑ και με 12 εκατομμύρια αποθεματικό, ο Δήμος Ασπροπύργου είναι από τους πλουσιότερους δήμους της Αττικής. Πώς γίνεται σε έναν τόσο πλούσιο δήμο οι άνθρωποι να πεινούν; Κι όμως.
Περίπου 2.500 οικογένειες ζουν με το επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ενώ 700 άνθρωποι τρέφονται από το Κοινωνικό Παντοπωλείο του δήμου.
Ναι, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται σήμερα στη Δυτική Αττική, αφού σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ αγγίζουν το 25%. Στον Ασπρόπυργο οι άνεργοι ξεπερνούν το 28%, λέει ο δήμαρχος Νίκος Μελετίου.
Αν εξαιρέσει κανείς κάποιες δυναμικές μονάδες πτηνοτροφίας και κτηνοτροφίας στα Μέγαρα και στη Μάνδρα, ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας που άλλοτε κυριαρχούσε στην περιοχή, σήμερα έχει αποδυναμωθεί.
Τα προβλήματα υγείας
Οι άνθρωποι στον Ασπρόπυργο ζουν από τα εργοστάσια και πεθαίνουν από αυτά. Δεν υπάρχει άνθρωπος στη πόλη που να μην έχει έναν καρκινοπαθή στην οικογένεια. Αλλος σύζυγο, άλλος πατέρα, πεθερό, αδελφό ή συγγενή. Ολοι έχουν να διηγηθούν την προσωπική τους περιπέτεια. Με τα αναπνευστικά προβλήματα να θερίζουν κι αυτά.
Το μοναδικό κέντρο υγείας το πήρανε από τον Ασπρόπυργο και το μετέφεραν στην Ελευσίνα όπου υπάρχει κι άλλο Κέντρο Υγείας και το Θριάσιο Νοσοκομείο. «Ηταν απόφαση του υπουργείου να συνενωθούν τα δύο κέντρα υγείας» μας λέει ο δήμαρχος.
Τις νύχτες αυτοκίνητα σταματούν στα χωράφια και πετάνε βαρέλια με τοξικά απόβλητα μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πόλης. Κάθε μέρα φτάνουν τέτοιες καταγγελίες στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Εδώ δεν έχει τόπο να σταθείς…
Και σαν να μην έφταναν αυτά, περιφερόμενοι Ρομά που έχουν εγκατασταθεί στον Ασπρόπυργο λόγω του ΧΥΤΑ, έχουν μετατρέψει σε γκέτο μεγάλες περιοχές της πόλης. Στη Νέα Ζωή και τα Νεόκτιστα η εγκληματικότητα οργιάζει και ο φόβος κρατά τους ανθρώπους μέσα στα σπίτια μόλις πέσει το σκοτάδι.
Μια πόλη γεμάτη εργοστάσια, με την ανεργία να θερίζει. Οσα εργοστάσια ήρθαν εδώ από αλλού, έφεραν μαζί και τους εργάτες τους. Το κριτήριο της εντοπιότητας δεν μετρούσε μέχρι πριν από αρκετά χρόνια. Ακόμη και τα ΕΛΠΕ, που η μάντρα τους ακουμπάει σχεδόν στα σπίτια στα Νεόκτιστα, ελάχιστους ντόπιους απασχολούν στις εγκαταστάσεις τους. Το ίδιο και με το εργοτάξιο της ΔΕΗ. «Ούτε ρεύμα πιο φθηνό δεν μας δίνουν» λένε οι κάτοικοι που ζουν με τους γιγάντιους πυλώνες να κρύβουν τον ήλιο πάνω από τα κεφάλια τους.
Εκτός από την υψηλή ανεργία, την εκτός ορίων μόλυνση, την παραβατικότητα, τους παράνομους καταυλισμούς, τις καταπατήσεις ιδιοκτησιών, την ανεξέλεγκτη ρίψη χημικών αποβλήτων και μπαζών, η Δυτική Αττική έχει ακόμη ένα ρεκόρ. Μετά τη Ξάνθη και την Κομοτηνή, έχει τα υψηλότερα ποσοστά σχολικής διαρροής σε όλη τη χώρα. Σχεδόν το 50% των παιδιών στον Ασπρόπυργο, μόλις τελειώσει το δημοτικό, εγκαταλείπει το σχολείο.
Οι φαβέλες μιας… Νέας Ζωής
Ενας απέραντος καταυλισμός δίπλα σε εργοστάσια. Σπίτια από χαρτόκουτα, λαμαρίνες, πλαστικά. Είμαστε στις φαβέλες της Αττικής. Χωρίς νερό, χωρίς ρεύμα, χωρίς τουαλέτες. Σκουπίδια κι άνθρωποι έχουν γίνει ένα. Οικισμός Νέα Ζωή.
Στα 500 μέτρα από το 7ο Δημοτικό Σχολείο, είναι η καρδιά της χωματερής. Αντρες, γυναίκες, ακόμα και μικρά τσιγγανόπουλα βουτάνε στην κυριολεξία μέσα στο βουνό με τις σακούλες, ψάχνοντας στα σκουπίδια για μικρούς «θησαυρούς». Και να σκεφτεί κανείς ότι η περιοχή ονομάστηκε Νέα Ζωή γιατί ήτανε η πιο καθαρή. Τώρα είναι άντρο ναρκωτικών και ελέγχεται αποκλειστικά από τις συμμορίες των Ρομά.
Αρχικά, η περιοχή κατοικήθηκε από το ποντιακό στοιχείο που ήρθε εδώ τη δεκαετία του ’90, του πούλησαν αγροτεμάχια και το άφησαν στη μοίρα του. Δεν έβαλαν την περιοχή στο σχέδιο πόλης. Αρχισαν έτσι οι άνθρωποι να χτίζουν σιγά σιγά μονάχοι τους. Και μετά ήρθαν τα πρόστιμα. Απέκτησε έτσι η περιοχή φτηνή εργατική δύναμη και όλοι δούλευαν στα εργοστάσια για ένα κομμάτι ψωμί.
Η μυρωδιά από καμένα λάστιχα είναι έντονη παντού. Οι Ρομά καίνε τα λάστιχα για να πάρουν το σίδερο που έχουν μέσα και να το πουλήσουν, αλλά και για να δώσουν «σήμα» ότι έχουν φέρει καινούργιο εμπόρευμα ναρκωτικών, να έρθουν να αγοράσουν.
€450 ΕΝΦΙΑ ΓΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΟΛΙΘΟΥΣ. Ο Σάββας Λευκόπουλος ήρθε από τη Σοβιετική Ενωση. Εκεί δούλευε αγρότης σε τρακτέρ και έπαιρνε 40 ρούβλια τον χρόνο. Εγκαταστάθηκε στη Νέα Ζωή κι άρχισε να φτιάχνει ένα σπίτι για να βάλει μέσα την οικογένειά του. «Το έχτισα μόνος μου με τα χέρια μου όταν δεν υπήρχε τίποτα εδώ. Τρώγαμε ψωμί κι ελιές, κρέας δεν αγόραζα, αλλά τα παιδιά μου ήθελα να έχουν ένα κεραμίδι». Δούλευε εργάτης με 700 ευρώ τον μήνα σε γειτονικό εργοστάσιο μέχρι το 2010, που τον διώξανε. «Τώρα στο εργοστάσιο δουλεύουνε Πακιστανοί με 20-25 ευρώ μεροκάματο και πολλοί μένουνε και μέσα για να το φυλάνε κιόλας». Δουλειά δεν ξαναβρήκε. «Ποιος να με πάρει στα 62 μου;». Σύνταξη δεν πρόφτασε να βγάλει. Το μοναδικό του έσοδο είναι 300 ευρώ τον μήνα από το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης. Για το σπίτι του, σχεδόν 100 τετραγωνικά με τσιμεντόλιθους και λαμαρίνες, πλήρωσε ΕΝΦΙΑ 450 ευρώ. Μπορεί να είναι αυθαίρετο, αλλά ο ΕΝΦΙΑ υπολογίζεται με την αντικειμενική αξία που έχει ένα σπίτι στο κέντρο του Ασπροπύργου.
ΑΦΑΝΤΗ Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ. Η Μαρία Μαγκιώρου μένει στην άλλη άκρη του οικισμού. Εδώ οι Τσιγγάνοι είναι σκόρπιοι, ο καθένας έχει στήσει χώρια το σπιτικό του. Αλλοι έχουν κουβέρτες για στέγαστρο, άλλοι ξύλινα παραπήγματα, άλλοι λαμαρίνες. «Εάν πάτε λίγο πιο πάνω, θα ντραπείτε που ζούμε στην Ελλάδα. Δεν μπορείτε να περάσετε από τη βρωμιά» λέει η Μαρία Μαγκιώρου που ήρθε στη Νέα Ζωή πριν από 25 χρόνια κι έφτιαξε το σπιτικό της δίπλα στους λαχανόκηπους που υπήρχαν τότε στην περιοχή. «Χαιρόσουν να ζεις εδώ. Πριν από δύο χρόνια μπήκανε οι Τσιγγάνοι και μας κλέψανε όλες τις οικονομίες από τη δούλεψη μιας ζωής».
19από τις πιο ρυπογόνες βιομηχανικές μονάδες υψηλού κινδύνου όλης της χώρας έχουν εγκατασταθεί στον Ασπρόπυργο, ενώ σε ολόκληρο το Θριάσιο Πεδίο οι βιομηχανίες φθάνουν τις 24, αριθμός που αντιστοιχεί στο 40% της βαριάς βιομηχανίας όλης της χώρας
28% οι άνεργοι στην περιοχή του Ασπροπύργου, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ, στη Δυτική Αττική καταγράφεται ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σε ολόκληρη την Ελλάδα που φθάνει το 25%
50% περίπου των παιδιών στον Ασπρόπυργο, μόλις τελειώσουν το δημοτικό, εγκαταλείπουν το σχολείο. Μετά την Ξάνθη και την Κομοτηνή, η Δυτική Αττική έχει τα υψηλότερα ποσοστά σχολικής διαρροής σε όλη τη χώρα
