Ο φόρος κληρονομιάς εξαρτάται άμεσα από τον βαθμό συγγένειας του κληρονόμου με τον θανόντα, αλλά και την αξία της κληρονομούμενης περιουσίας. Οσο πιο κοντινή ήταν η συγγένεια των δυο τόσο μικρότερος είναι ο φόρος κληρονομιάς που θα κληθεί να πληρώσει ο κληρονόμος. Σε περιπτώσεις που υπάρχει συγγένεια μεταξύ κληρονόμων και κληρονομούμενου και ανάλογα με τον βαθμό αυτής, υπάρχει αφορολόγητο όριο. Μάλιστα, όταν κληρονόμος είναι σύζυγος (ύστερα από 5 χρόνια γάμου) ή ανήλικο παιδί, τότε απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς περιουσία που η αξία της φθάνει έως 400.000 ευρώ. Η περιουσία που απομένει μετά το αφορολόγητο όριο φορολογείται κλιμακωτά με συντελεστές που ξεκινούν από 1% και φθάνουν το 40%, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι κληρονομούμενοι. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει συγγένεια μεταξύ των κληρονόμων και του κληρονομούμενου (εξωτικό), η κληρονομιά δεν έχει αφορολόγητο όριο.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ. Οι δικαιούχοι της κληρονομιάς, ανάλογα με τη συγγενική τους σχέση προς τον κληρονομούμενο, κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες Α’, Β’ και Γ’:
– Στην Α’ κατηγορία υπάγονται: ο ή η σύζυγος του κληρονομούμενου, οι κατιόντες πρώτου βαθμού δηλαδή, τα παιδιά από νόμιμο γάμο, παιδιά χωρίς γάμο έναντι της μητέρας, παιδιά αναγνωρισθέντα εκούσια ή δικαστικά έναντι του πατέρα, νομιμοποιηθέντα με επιγενόμενο γάμο ή δικαστικά έναντι και των δύο γονέων. Επίσης στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι κατιόντες εξ αίματος δεύτερου βαθμού (εγγονοί) και οι ανιόντες εξ αίματος πρώτου βαθμού (γονείς).
– Στη Β’ κατηγορία υπάγονται: οι κατιόντες εξ αίματος τρίτου και επόμενων βαθμών, οι ανιόντες εξ αίματος δεύτερου και επομένων βαθμών, οι αδελφοί (αμφιθαλείς ή ετεροθαλείς), οι συγγενείς εξ αίματος τρίτου βαθμού εκ πλαγίου, οι πατριοί και οι μητριές, τα τέκνα από προηγούμενο γάμο του συζύγου, τα τέκνα εξ αγχιστείας (γαμπροί – νύφες), οι ανιόντες εξ αγχιστείας (πεθεροί – πεθερές).
– Στην κατηγορία Γ’ υπάγεται οποιοσδήποτε άλλος εξ αίματος ή εξ αγχιστείας συγγενής του κληρονομούμενου ή εξωτικός.
ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ. Οι φορολογούμενοι που κληρονομούν περιουσία θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
1. Υποβολή δήλωσης: Υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης φόρου κληρονομιάς είναι ο κληρονόμος ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός του.
2. Προθεσμία: Η δήλωση φόρου κληρονομιάς πρέπει να υποβληθεί μέσα σε έξι μήνες αν ο κληρονομούμενος πέθανε στην Ελλάδα\ ή μέσα σε έναν χρόνο αν ο κληρονομούμενος απεβίωσε στην αλλοδαπή ή οι κληρονόμοι ή οι κληροδόχοι διέμεναν κατά τον χρόνο θανάτου στην αλλοδαπή. Η προθεσμία αρχίζει από τον θάνατο του κληρονομούμενου ή τη δημοσίευση της διαθήκης ή τη δημοσίευση της τελεσίδικης απόφασης που κηρύσσει την αφάνεια ή τον θάνατο του υπόχρεου σε δήλωση, αν αυτός δεν υπέβαλε δήλωση, ή τον διορισμό των κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών, των εκτελεστών διαθήκης, των συνδίκων πτώχευσης ή την αναγνώρισή τους, σε περίπτωση κληρονόμων σχολαζουσών κληρονομιών. Η εξάμηνη ή ετήσια προθεσμία μπορεί να παραταθεί για τρεις κατ’ ανώτατο όριο μήνες.
3. Δικαιολογητικά: Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται κατά την υποβολή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς είναι τα εξής:
– Ληξιαρχική πράξη θανάτου.
– Αντίγραφο διαθήκης.
– Κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής Αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο.
– Πιστοποιητικό του γραμματέα του ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής.
– Πιστοποιητικό για την ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η ηλικία αυτού.
– Εγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου.
– Τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης.
– Αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς (σχετικό άρθρο 67 του Κώδικα).
4. Αρμόδια ΔΟΥ: Η δήλωση φόρου κληρονομιάς υποβάλλεται στη ΔΟΥ της κατοικίας του κληρονομούμενου ή η ΔΟΥ κατοίκων εξωτερικού, αν ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος αλλοδαπής. Αν όμως ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στην αλλοδαπή αλλά πέθανε στην Ελλάδα, αρμόδια είναι η ΔΟΥ του τόπου θανάτου. Ως κατοικία του κληρονομούμενου θεωρείται αυτή που προκύπτει από το ΑΦΜ αυτού.
5. Οι δόσεις του φόρου: Ο φόρος κληρονομιάς καταβάλλεται σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις των 500 ευρώ. Αν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, ο αριθμός των δόσεων διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση ότι κάθε δόση δεν θα είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας.
6. Χρόνος φορολογίας: Κατά κανόνα, χρόνος φορολογίας είναι ο χρόνος θανάτου. Ο χρόνος φορολογίας μετατίθεται σε μεταγενέστερο του θανάτου χρονικό σημείο αυτοδίκαια στις περιπτώσεις αναβλητικής αίρεσης, επιδικίας περί το κληρονομικό δικαίωμα ή περί την κληρονομιά, διαχωρισμού επικαρπίας από την κυριότητα κ.λπ. ή με απόφαση του προϊσταμένου της αρμόδιας ΔΟΥ.
7. Παραγραφή: Το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου κληρονομιάς παραγράφεται μετά την πάροδο 10 ετών αν υποβλήθηκε δήλωση ή 15 ετών αν δεν υποβλήθηκε δήλωση.
Σημείωση: Μετά τις 26/1/2010, όταν κληρονόμος είναι σύζυγος ή ανήλικο τέκνο του κληρονομούμενου, απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς αξία κληρονομιαίας περιουσίας μέχρι 400.000 ευρώ για κάθε κληρονόμο (με αντίστοιχο περιορισμό των κλιμακίων υπολογισμού του φόρου της Α’ κατηγορίας).
